388 - صداى حزن و ناله حضرت ابراهيم - عليه السلام - تا حدود يك ميل (1) به گوش مى رسد. تا جايى كه خداوند متعال او را اينگونه مدح كرد:
- ان ابراهيم لحليم اواه منيب.(2)
يعنى: همانا ابراهيم سه صفت داشت. بردبار بود، ناله هاى بسيار داشت و اهل توبه و انابه بود.
و هنگامه نماز، از او صدايى چون صداى ديگ جوشان شنيده مى شد.
دوم - از سينه مبارك رسول خاتم - صلى الله عليه و آله و سلم - نيز چنين صدايى شنيده مى شد.
سوم - امير مومنان - عليه السلام - هرگاه وضو ساختن را آغاز مى كرد، رنگ چهره اش از ترس خداوند متعال تغيير مى كرد.
چهارم - حضرت فاطمه - سلام الله عليها - در نماز از ترس خداوند متعال به هيجان مى آمد.
پنجم - امام حسن مجتبى - عليه السلام - وقتى از وضويش فارغ مى شد، رنگش بر مى گشت و چون سببش را از حضرت مى پرسيدند، مى فرمود:
389 - حق على من اراد ان يدخل على ذى العرش ان يتغير لونه.
يعنى: كسى كه مى خواهد بر صاحب عرش وارد شود، سزاوار است كه رنگش تغيير كند.
ششم - مانند همين، از امام زين العابدين - عليه السلام - نيز روايت شده است.
هفتم - مفضل بن عمر از امام صادق - عليه السلام - روايت كرده است كه فرمود:
390 - حدثنى ابى عن ابيه عليه السلام ان الحسن بن على عليهماالسلام كان اعبد الناس فى زمامه و ازهد هم و افضلهم، و كان اذا حج ما شيا و ربما مشى حافيا، و كان اذا ذكر الموت بكى، و اذا ذكر البعث و النشور بكى، و اذا ذكر الموور على الصراط بكى، و اذا ذكر العرض على الله شهق شهقه يغشى عليه منها، و كان اذا قام فى صلاته ترتعد فرائصه بين يدى ربه عزوجل و كان اذا ذكر الجنه و النار اضطرب اضطراب السليم، و سال الله الجنه، و تعوذ بالله من النار.
يعنى: پدرم از پدرش روايت كرده است كه فرمود: امام حسن بن على - عليهما السلام - عابدترين و زاهدترين و فاضل ترين مردم در روزگار خود بود، اگر به حج مى رفت با پاى پياده و چه بسا با پاى برهنه مى رفت.
هرگاه به ياد مرگ مى افتاد، گريه مى كرد، وقتى برانگيخته شدن در قيامت را به ياد مى آورد، گريه مى كرد، به ياد گذشتن بر صراط كه مى افتاد، گريه مى كرد و آنگاه كه به ياد عرضه اعمال در برابر ذات اقدس الهى مى افتاد، نعره اى مى زد و خاموش مى شد. وقتى در برابر پروردگار عزيز و جليلش به نماز مى ايستاد، گوشتهاى دو پهلويش مى لرزيد. و هر وقت بهشت و جهنم را ياد مى كرد مانند انسان مار گزيده، به اضطراب مى آمد، از خدا آرزوى بهشت مى كرد و از جهنم به او پناه مى برد.
هشتم - عايشه گويد:
رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - با ما سخن مى گفت و ما با او حرف مى زديم، اما همينكه وقت نماز فرا مى رسيد، گويا نه او ما را مى شناسد و نه ما او را.
وقتى مقربين در درگاه الهى و انبيا و مرسلين اينگونه هراس در دل داشته باشد، امثال ما كه غرق در گناهيم و عيوب، ما را فرا گرفته چه بايد بكنيم؟
ز - ادب ديگر اين است كه از خدا چيز حرام يا قطع رحم درخواست نكند.
ح - چيزى كه متضمن قلت حياهاى باشد، از خداوند نخواهد.
در تفسير آيه شريفه:
ادعوا ربكم تضرعا و خفيه انه لا يحب المعتدين.(3)
يعنى: پروردگارتان را با تضرع و در نهان بخوانيد كه او متجاوزان را دوست ندارد.
مفسرين گفته اند: تضرعا و خفيه يعنى با حالت خشوع و فروتنى از خدا چيز بخواهد و معتدين، كسانى اند كه در دعا از حدود خود تجاوز مى كنند؛ مثلا از خداوند منازل و درجات انبيا - عليهم السلام - را مى طلبند.
امير المومنين - عليه السلام - فرمود:
391 - يا صاحب الدعاء لا تسال ما لا يكون ولا يحل.
يعنى: اى كه اهل دعايى چيزى را كه امكان ندارد يا حلال نيست، نخواه.
و نيز فرمود:
392 - من سال فوق قدره استحق الحرمان.
ينى: كسى كه بيش از قدر و اندازه خود، طلب كند، مستحق محروم شدن است.
ط - پاكسازى شكم از طريق روزه، گرسنگى و توبه مجدد نمودن.
رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - نقل است كه فرمود:
393 - من اكل الحلال اربعين يوما نور الله قلبه.
يعنى: كسى كه چهل روز حلال بخورد، خداوند متعال قلبش را نورانى مى گرداند.
394 - ان الله ملكا ينادى على بيت المقدس كل ليله: من اكل حراما لم يقبل الله منه صرفا ولا عدلا.
يعنى: خداوند متعال فرشته اى دارد كه هر شب بر بيت المقدس اينگونه ندا مى دهد: كسى كه حرامى بخورد، نه عمل مستحبى از او قبول مى شود و نه عمل واجبى.
395 - لو صليتم حتى تكونوا كالا وتار، و صمتم حتى تكونوا كالحنايا، لم يقبل الله مكنم الا بورع حاجز.
يعنى: اگر آنقدر نماز بگذاريد تا مانند زه كمان گرديد و آنقدر روزه بگيرند تا چون كمان شويد، خداوند قبول نمى كند مگر آنكه از محرمات دورى كنيد.
396 - العباده مع اكل الحرام كالبناء على الرملو قيل: على الماء.
يعنى: عبادت همراه با حرامخورى مانند ساختن ساختمان بر روى ريگ است. و در روايتى آمده: مانند ساختن ساختمان بر آب است.
397 - يكفى من الدعاء مع البر ما يكفى الطعام من الملح.
يعنى: آن مقدار نمك كه در غذا كافى است، همان مقدار دعا در كنار عمل كفايت مى كند.(4)
بايد دانست: بعضى از اين شروطى كه ذكر شد، همچنانكه جزء مقدمات دعاست، تداوم آن تا بعد از دعا نيز لازم است.
----------------------------------------------------------------------------------
1-هر ميل برابر است با يك سوم فرسخ.
2-سوره هود، آيه 75.
3-سوره اعراف، آيه 55.
4-يعنى اصل و اساس، عمل است، مانند غذا كه اصل و اساس است، پس همچنانكه غذا، شكم را سير مى كند نه نمك، همانگونه عمل است كه موجب نجات انسان است، نه صرف دعا كردن، بنابر اين، همت اصلى بايد بر عمل باشد و دعا چون نمكى براى آن است.
----------------------------------------------------------------------------
جمال و السالكين شيخ احمد بن فهد حلى (قدس سره الشريف)
ترجمه: حسين غفارى ساروى

نوشتن دیدگاه