حق تعالى فرموده است واذكر فى الكتاب اسماعيل انه كان صادق الوعد و كان رسولا نبيا * وكان ياءمر اهله بالصلوه و الزكوه وكان عند ربه مرضيا (1) يعنى: ياد كن اسماعيل را در قرآن بدرستى كه صادق الوعد بود يعنى وفاكننده بود به وعده خود و او پيغمبر مرسل بود و امر مى كرد اهل خود را به نماز كردن و زكات دادن و نزد پروردگار خود پسنديده بود.
و در حديث معتبر از حضرت امام رضا عليه السلام منقول است كه: حق تعالى براى اين او را صادق الوعد ناميد كه با شخصى در مكانى وعده كرد و يك سال از براى انتظار وعده او در آن مكان ماند و از آنجا حركت نكرد.(2)
و به سندهاى معتبر بسيار از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه: اين اسماعيل كه حق تعالى او را صادق الوعد ناميده است غير از اسماعيل فرزند ابراهيم خليل عليه السلام است بلكه پيغمبرى بود از پيغمبران كه خدا او را به قوم خود مبعوث گردانيد و قوم او گرفتند او را پوست سر و روى مبارك او را كندند. پس حق تعالى ملكى را بسوى او فرستاد و گفت: پروردگار عالميان تو را سلام مى رساند و مى فرمايد كه: ديدم كه قوم تو با تو چه كردند و مرا فرستاده است بسوى تو كه هر چه حكم در باب ايشان بفرمائى من او را بعمل آورم.
اسماعيل عليه السلام گفت: نمى خواهم در دنيا از قوم خود انتقام بكشم و مى خواهم در اين بليه صبر كنم و تاءسى نمايم به حسين بن على عليه السلام فرزند پيغمبر آخرالزمان صلى الله عليه و آله تا از مرتبه ثواب آن حضرت بهره اى داشته باشم.(3)
به سندهاى موثق كالصحيح منقول است كه بريد عجلى از حضرت صادق عليه السلام سؤ ال كرد: اسماعيل كه حق تعالى او را صادق الوعد ناميده است، اسماعيل پسر ابراهيم است يا غير اوست؟ مردم مى گويند: اسماعيل بن ابراهيم است.
فرمود: اسماعيل قبل از ابراهيم عليه السلام به رحمت الهى واصل شد و ابراهيم حجت خدا و صاحب شريعت تازه بود و در زمان او پيغمبر مرسل ديگر نمى توانست بود، پس چون اسماعيل فرزند او رسول تواند بود؟ بلكه پيغمبر بود اما رسول نبود. اسماعيل كه خدا در اين آيه فرموده است پسر حزقيل پيغمبر است كه حق تعالى او را مبعوث گردانيد بر قوم او، و تكذيب او كردند و او را كشتنت، و اول مرتبه پوست سر و روى او را كندند پس حق تعالى بر ايشان غضب كرد و سطاطائيل ملك عذاب را فرستاد به نزد آن حضرت، چون فرود آمد گفت: اى اسماعيل! من سطاطائيل ملك عذابم، رب الغزه مرا به سوى تو فرستاده است كه قوم تو را به انواع عذابها معذب گردانم اگر خواهى.
اسماعيل فرمود: مرا به عذاب ايشان حاجتى نيست اى سطاطائيل.
حق تعالى به او وحى فرمود كه: چه حاجت دارى؟
عرض كرد: خداوندا! تو پيمان گرفتى از ما براى خود به پروردگارى و براى محمد صلى الله عليه و آله به پيغمبرى و براى اوصياى او به ولايت، و خبر دادى خلق خود را به آنچه امت او با حسين بن على عليه السلام بعد از پيغمبر خواهند كرد و به آنكه وعده داده اى كه امام حسين عليه السلام را به دنيا برگردانى كه خود از كشندگان خود انتقام بكشد، پروردگارا! حاجت من در درگاه تو آن است كه مرا بدنيا برگردانى كه خود انتقام بكشم از اينها كه نسبت به من چنين كردند چنانچه امام حسين عليه السلام را برخواهى گردانيد.
پس خدا وعده فرمود اسماعيل بن حزقيل را كه او را با حضرت امام حسين عليه السلام به دنيا برگرداند در زمان رجعت.(4)
در حديث معتبر ديگر از آن حضرت منقول است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمود: بهترين تصدقها زبان است كه به سخن خير جانهاى مردم را حفظ مى كنى و بديها را دفع مى كنى و نفع به برادر مسلمان خود مى رسانى. پس فرمود: عابدترين بنى اسرائيل آن كسى بود كه نزد پادشاه سعى در حوائج مؤمنان مى كرد، روزى يكى از عباد به نزد پادشاه مى رفت كه براى كارسازى مؤ منى، پس در راه برخورد به اسماعيل پسر حزقيل عليه السلام و گفت: از اينجا حركت مكن تا من بسوى تو برگردم.
و چون به نزد ملك رفت، وعده را فراموش كرد، اسماعيل به انتظار وعده در آن مكان يك سال ماند، پس خدا از براى او آنجا چشمه اى جارى كرد و گياهى رويانيد كه از آن گياه و آب مى خورد و مى آشاميد و ابرى را فرستاد بر او كه سايه افكند، پس روزى آن ملك به عزم سير و تنزه با آن عابد سوار شدند تا به آن مكان رسيدند كه اسماعيل در آنجا بود، پس آن عابد چون اسماعيل را ديد گفت: تو هنوز اينجائى؟
فرمود: تو گفتى از اينجا حركت مكن، من نيز حركت نكردم. و به اين سبب حق تعالى او را صادق الوعد ناميد.
پس مرد جبارى با آن پادشاه همراه بود گفت: اى پادشاه! اين دروغ مى گويد كه در اين مدت در اين مكان مانده است، من مكرر به اين صحرا گذشته ام او را در اينجا نديده ام، اسماعيل عليه السلام به او گفت: اگر دروغ گوئى خدا از چيزهاى شايسته اى كه به تو داده است بعضى را از تو بردارد! در همان ساعت دندانهاى آن جبار فرو ريخت، پس آن جبار به پادشاه گفت: من دروغ گفته ام و افترا كردم بر اين بنده صالح، از او التماس كن دعا كند كه خدا دندانهاى مرا به من برگرداند كه من مرد پيرى شده ام و به دندان محتاجم!
چون آن پادشاه التماس كرد فرمود: دعا خواهم كرد.
پادشاه گفت: الحال دعا كن.
فرمود: سحر دعا خواهم كرد، چون سحر شد دعا كرد تا حق تعالى دندانهاى او را به او برگردانيد.
پس حضرت صادق عليه السلام فرمود: بهترين وقتها از براى دعا، سحر است چنانچه حق تعالى در مدح جماعتى فرموده است وبالاسحار هم يستغفرون (5) يعنى: در سحرها ايشان از خدا طلب آمرزش مى كنند.(6)
و در حديث معتبر ديگرى فرمود: اسماعيل پيغمبر خدا شخصى را وعده كرد در صلاح كه موضعى است در حوالى مكه، براى انتظار وعده او يك سال در آنجا ماند در آن مدت اهل مكه آن حضرت را طلب مى كردند و نمى دانستند كه در كجاست تا آنكه شخصى به آن حضرت رسيد گفت: اى پيغمبر خدا! ما بعد از تو ضعيف شديم و هلاك شديم چرا از ما كناره كردى؟ آن حضرت فرمود: فلان مرد از اهل طايف با من وعده كرده است كه از اينجا حركت نكنم تا او بيايد!
اهل مكه كه اين خبر را شنيدند رفتند به نزد آن مرد طايفى و گفتند: اى دشمن خدا! با پيغمبر خدا وعده كرده اى و خلف وعده او كرده اى و يك سال او را در تعب انداخته اى؟
آن مرد به خدمت آن حضرت شتافت و زبان به معذرت گشود و گفت: اى پيغمبر خدا! والله كه وعده را فراموش كردم.
آن حضرت فرمود: والله اگر نمى آمدى در همين موضع مى ماندم تا بميرم و از اينجا مبعوث شوم. لهذا حق تعالى فرموده است واذكر فى الكتاب اسماعيل انه كان صادق الوعد.(7)
-----------------------------------------------
1-سوره مريم: 54 و 55.
2-علل الشرايع 77: معانى الاخبار 50: عيون اخبار الرضا 2/79.
3-علل الشرايع 77؛ كامل الزيارات 64؛ امالى شيخ مفيد 40.
4-كامل الزيارات 65.
5-سوره ذاريات 18.
6-قصص الانبياء 188.
7-قصص الانبياء راوندى 186، و در آن به جاى صلاح، صفاح آمده است.
----------------------------------------
علامه مجلسى رحمة الله عليه

نوشتن دیدگاه