دعا كننده اگر بخواهد دعايش مستجاب شود ، لازم است پيش از ورود به عرصه ى دعا شرايطى را رعايت كند، اين شرايط در روايات نقل شده ى از اهل بيت (عليهم السلام) در معتبرترين كتابها چون كتاب باارزش «اصول كافى»، «محجّة البيضاء»، «وسائل الشيعه» ، « جامع احاديث الشيعه » و . . . ثبت است .
شرايط دعا بدون تفسير و توضيح عبارت است از : طهارت شرعيه از قبيل وضو ، غسل ، تيمم ، پاكى از حق الناس ، اخلاص ، صحيح خواندن متن دعا ، حلال بودن كسب ، صله ى رحم ، صدقه قبل از دعا ، مطيع خدا بودن ، اجتناب از معصيت ، اصلاح عمل ، دعا در سحر ، دعا در نماز وتر ، دعا وقت فجر صادق ، دعا در طلوع آفتاب ، دعا در چهارشنبه بين ظهر و عصر ، صلوات پيش از دعا(1) .
شب جمعه
روايات اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) شب جمعه را براى دعا از بهترين و مناسب ترين شبها مى داند ، و شب جمعه را در ارزش و عظمت هم پايه ى شب قدر به حساب مى آورد . بزرگان دين و اهل بصيرت و راه يافتگان به حريم قدس مى گويند : اگر بتوانيد شب جمعه را به نماز و دعا و ذكر و استغفار به صبح برسانيد ، از انجامش غفلت نورزيد ، زيرا خداى مهربان براى افزودن كرامت اهل ايمان ، فرشتگان را در شب جمعه به آسمان اول مى فرستد ، تا حسناتشان را بيفزايند ، و گناهانشان را محو كنند .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ كافى : 2 / 466 در ابواب مختلف ; محجّة البيضاء : 268 ـ 349 .
در حديث معتبر از حضرت صادق (عليه السلام) روايت شده : چه بسا مؤمن براى حاجتى دعا مى كند و خداى تعالى قضاى حاجتش را به تأخير مى اندازد ، تا در ظرف جمعه حاجتش را روا كند(1) . و از آن حضرت روايت شده : هنگامى كه برادران يوسف از حضرت يعقوب درخواست كردند براى آمرزش گناهانشان از خدا طلب مغفرت كند ، پاسخ داد : به زودى از پروردگارم براى شما درخواست آمرزش مى كنم و درخواست آمرزش را تا سحر شب جمعه به تأخير انداخت تا دعايش براى فرزندانش مستجاب شود(2) . حضرت باقر (عليه السلام) مى فرمايد : خداى تعالى هر شب جمعه به فرشته اى دستور مى دهد از اوّل شب تا آخر شب از جانب ربّ اعلى ندا دهد كه : آيا بنده ى مؤمنى هست كه پيش از طلوع صبح مرا براى دنيا و آخرتش بخواند تا من دعاى او را مستجاب كنم ؟ آيا بنده ى مؤمنى هست كه پيش از طلوع صبح از گناهش توبه كند تا توبه اش را بپذيرم ؟ آيا بنده ى مؤمنى هست كه من روزى او را تنگ كرده باشم و از من بخواهد پيش از طلوع صبح روزى او را زياد كنم ، پس روزى او را وسعت دهم ؟ آيا بنده ى مؤمن بيمارى هست كه از من درخواست كند پيش از طلوع صبح او را شفا دهم ، تا او را عافيت بخشم ؟ آيا بنده ى مؤمن غمگين محبوسى هست كه پيش از طلوع صبح از من بخواهد او را از زندان رهايى بخشم و اندوهش را برطرف كنم ، تا دعايش را به اجابت برسانم ؟ آيا بنده ى مؤمن مظلومى هست كه پيش از صبح از من بخواهد براى دفع ستم ستمكار به خاطر او از ستمكار انتقام گيرم و حقش را به او برگردانم ؟ فرشته ى حق پيوسته تا طلوع صبح اين ندا را سر مى دهد(1).
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ دعوات راوندى : 35 ، حديث 83 ; بحار الانوار : 86 / 273 ، باب 2 ، حديث 17 .
2 ـ المقنعة : 155 ; بحار الانوار : 86 / 271 ، باب 2 ، حديث 13 و 19 .
امام صادق (عليه السلام) فرمود : از ارتكاب گناه در شب جمعه بپرهيزيد كه كيفر گناهان در آن شب دو چندان است ، چنانچه ثواب حسنات چند برابر است ، و كسى كه در شب جمعه معصيت خدا را ترك كند ، خدا گناهان گذشته ى او را بيامرزد و هركه آشكارا در شب جمعه مرتكب گناه شود ، حق تعالى او را به گناهان همه ى عمرش عذاب كند و عذاب گناه آشكار شب جمعه را « به كيفر شكستن حرمت شب جمعه » بر او دو چندان كند(2) . براى شب جمعه نمازها و دعاها و اوراد و اذكار زيادى نقل شده ، كه از ميان آنها دعاى كميل جايگاه خاصّى دارد .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ بحار الانوار : 86 / 282 ، باب 2 ، حديث 27 .
2 ـ بحار الانوار : 86 / 283 ، باب 2 ، حديث 28 ( مضمون حديث ) .
3 ـ مستدركات علم الرجال : 6 / 314 .
