كافى است بدانيم حضرت پيامبر صلى الله عليه و آله را به صاحب وقار و سكينه ناميده بودند. افزون بر آن روايت شده كه آن حضرت باوقارترين شخص در مجلس بوده است . هيچ رفتار بدى از ايشان سر نمى زد. چشمانش هميشه رو به پايين بود. بيشتر به زمين نظر مى افكند تا به آسمان . عفيفترين مردم بود. بيش از همه يارانش را گرامى مى داشت ؛ هرگز پاهاى خويش را در حضور آنان دراز نمى كرد. هر گاه مكان نشستن كم بود بر ديگران توسعه مى داد. هرگز زانوهاى آن حضرت از زانوهاى همنشينش جلوتر نبود.
سكوت بسيارى داشت و در غير ضرورت سخن نمى گفت . از كسى كه سخن نازيبا مى گفت اعراض مى كرد.
خنده اش تبسم و كلامش قاطع بود. خنده ياران در حضور ايشان - به احترام و پيروى آن حضرت - تبسم بود. مجلس حضرتش مجلس ‍ بردبارى و حيا و خير و امانتدارى بود. در آنجا با صداى بلند سخن گفته نمى شد و حرمت كسى از بين نمى رفت . اگر آغاز سخن مى نمود همگى حاضران سكوت اختيار كرده سراپا گوش مى شدند. اگر در مجلسى وارد مى شد در جايى مى نشست كه آخرين شخص نشسته بود و مردم را نيز به چنين كارى دستور مى داد. (372)
مى فرمود:
(( حق مجلسها را ادا كنيد. پرسيدند: حق آنها چيست ؟ فرمود: ديدگان خود را بپوشانيد و سلام را پاسخ بدهيد و نابينا را هدايت كنيد و امر به معروف و نهى از منكر نماييد. )) (373)
و مى فرمود:
(( اگر كسى از شما از مجلسى خارج شد و مجددا به آنجا بازگشت ، براى جاى خود حق اولويت دارد. )) (374)
هرگز جز با نام خدا نمى نشست و برنمى خاست . اگر كسى نزد آن حضرت مى نشست پيامبر هرگز از جاى برنمى خاست تا اينكه آن شخص ‍ از جاى برخيزد ؛ مگر اينكه كارى فورى داشته باشد. در آن صورت از شخص حاضر اجازه مى گرفت .
اهل بيت حضرتش - كه از نور هدايت ايشان برخوردار بودند - نيز چنين بودند. اليسع بن حمزه روايت مى كند:
(( در حضور امام رضا عليه السلام بودم و با حضرتش گفتگو مى كردم . جمع كثيرى نيز در آنجا حاضر بودند و از آن حضرت درباره حلال و حرام پرسش مى نمودند. ناگهان مرد گندمگون بلند قدى وارد شد و گفت : سلام بر تو اى فرزند رسول خدا! مردى از دوستداران شما و دوستداران پدران و نياكان شما عليهم السلام هستم . از حج باز مى گردم و سرمايه خود را از دست داده ام . چيزى همراه ندارم تا بتوانم خود را به مقصد برسانم . اگر كمك فرمايى تا به مقصد برسم بر من منت گزارده اى . چون به ديار خويش برسم ، مبلغى را كه داده اى صدقه مى دهم زيرا مستحق صدقه نيستم . حضرت فرمود: بنشين ؛ خداى تو را بيامرزد. و همچنان به سخن با مردم پرداخت تا اينكه همگى مرخص شدند.
سليمان جعفرى و خيثمه و من در خدمت آن حضرت باقى مانده بوديم . امام عليه السلام فرمود: اجازه مى دهيد به حجره بروم ؟ سليمان به حضرتش گفت : خداوند امر شما را پيش دارد. (375) حضرت از جاى برخاست و به حجره رفت . لحظاتى بماند و سپس بيرون آمد و در را بست و دست خويش را از بالاى در بيرون نموده گفت : كجاست آن مرد خراسانى ؟ مرد پاسخ داد: من اينجا هستم . فرمود: اين دويست دينار را بگير و توشه راه و هزينه خود بساز و به آن تبرك جو و آنها را از جانب من صدقه مده . برو تا من تو را نبينم و تو نيز مرا نبينى . آنگاه مرد از حجره خارج شد.
سليمان گفت : جانم فدايتان ! شما كه لطف و بخشش بسيار كرديد. پس ‍ چرا چهره از او پنهان نموديد؟ فرمود: (( بيم آن داشتم كه ذلت درخواست را در چهره آن مرد ببينم ؛ چون نياز او را برآورده كردم . مگر نشنيده اى حديث رسول خدا صلى الله عليه و آله را كه فرمود:
المستتر بالحسنة تعدل سبعين حجة ، المذيع بالسيئة مخذول و المستتر بها مغفور له .
(( كسى كه در پنهان نيكى كند معادل هفتاد حج ثواب دارد. كسى كه بدى را آشكارا كند ، رسواست و كسى كه آن را بپوشاند آمرزيده است . ))
آيا اين شعر گذشتگان را نشنيده اى :
متى آته يوما لاطلب حاجة         رجعت الى اهلى و وجهى بمائه
هر روز كه نزد او رفتم و از او حاجتى خواستم ، بى آنكه آبرويم رود به سوى خاندانم بازگشتم . )) (376)

- پینوشتها -

372- رك . مكارم الاخلاق ، الباب الاول ، الفصل الاول .
373- مكارم الاخلاق ، الباب الاول ، الفصل الثانى .
374- مكارم الاخلاق ، الباب الاول ، الفصل الاول .
375- ترجمه قدم الله اءمرك . پاسخ مؤ دبانه (( آرى )) است .
376- فروع كافى ، كتاب الزكاة ، باب من اءعطى بعد المساءلة ، ح 3 ( 4: 23 24)؛ بحار الاءنوار 49: 101 102 و با كمى اختلاف در مناقب آل ابى طالب 4: 360 361.

نوشتن دیدگاه