67 «وَ إِذا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فِى الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلّا إِيّاهُ فَلَمّا نَجّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَ كانَ الاِْنْسانُ كَفُوراً»
 
ترجمه  :
67. و زمانى كه متوجه شد به شما ضررى در دريا از دست مى‌دهيد و رها مى‌كنيد آنچه را كه مى‌پرستيد از خدايان خود مگر خداوند متعال را پس چون نجات داد شما را از دريا و به ساحل رسيديد اعراض مى‌كنيد از خدا و همان الهه خود را مى پرستيد و انسان هست كافر و كفور.

تفسير :
[ياد خدا در حال اضطرار]
(وَ إِذا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فِى الْبَحْرِ) به اينكه دريا متلاطم شد و كشتى مِلما[1]
شد و چهار موجه شد و بادها از اطراف وزيدن گرفته و مشرف بر هلاكت شديد (ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ) الهه خود را از نظر مى‌اندازيد و به آن‌ها توجه نمى‌كنيد، چون مى‌دانيد كه آن‌ها نجات بخش نيستند (إِلّا إِيّاهُ) فقط توجه به خداوند متعال مى‌كنيد و او را مى‌خوانيد و استغاثه مى‌كنيد (فَلَمّا نَجّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ) پس چون خداوند شما را نجات داد و به خشكى رسانيد (أَعْرَضْتُمْ) باز اعراض مى‌كنيد و به همان شرك اولى برمى‌گرديد (وَ كانَ الاِْنْسانُ كَفُوراً) «كفور» ثبات بر كفر است كه دست از كفر خود برنمى‌دارند در خبر دارد: زنديقى، يعنى لا مذهب كه هيچ دينى اختيار نكرده و طبيعى صرف و دهرى محض بود، خدمت حضرت صادق (علیه السلام) شرفياب شد و عرض كرد: «ما الدليل على ربک؟» حضرت چون از حال او با خبر بود فرمود: آيا كشتى سوار شده‌اى؟ گفت: مكرر كشتى سوار شده‌ام. فرمود: آيا كشتى ملما شده؟ گفت: يك مرتبه غرق شد. فرمود: تو چه كردى؟ گفت: خود را به پاره تخته‌اى رساندم و بر او قرار گرفتم. فرمود: آيا در آن وقت متوجه شدى كسى هست كه تو را نجات دهد؟ گفت : بلى. فرمود: همان پروردگار من است كه گفتند در حال اضطرار هر نفسى متوجه خدا مى‌شود حتى حيوانات[2] .
 
چنانچه نقل كردند از يك شكارچى گفت: در خشكسالى‌اى به شكار بودم بز كوهى از دور گودالى به نظر آورد كه در او آب است به سرعت آمد ديد خشك است سر بلند كرد به طرف بالا و اشك از چشمش جارى شد فوراً ابرى آمد و [با] باران شديدى گودال پر از آب شد، آشاميد و رفت.

______________________________________________________________________________

[1] .  مِلْما: (حرف جر مِن + اسم) به جاى «من الماء» نويسند؛ يعنى كشتى پر آب شد. ر.ك :على اكبر دهخدا، لغت نامه، ج13 (مضعف ـ نواخانه)، واژه «ملماء».
[2] .  توحيد صدوق: ص225، ح5 و تفسير نور الثقلين: ج4، ص208.

نوشتن دیدگاه