ƒ70 «وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِى آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِيلاً»
 
ترجمه  :
70. و هرآينه به تحقيق ما گرامى داشتيم و محترم قرار داديم اولاد آدم را و حمل كرديم آن‌ها را در برّ و بحر و روزى داديم آن‌ها را از پاكيزه مأكولات و برترى داديم آن‌ها را بر كثيرى از كسانى كه خلق كرديم برترى بسيار مهمى.
 
تفسير :
[تفضل‌هاى خدا به بندگان]
(وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِى آدَمَ) تفضلاتى كه خداوند در حق اولاد آدم فرموده بسيار است: عقل و ادراك و فهم و علم و قدرت به او عنايت شده، صورت زيبا، قامت رسا، حسن و جمال كه مى‌فرمايد در حق خود در خلقت بشر: (فَتَبارَکَ اللهُ أَحْسَنُ الْخالِقِينَ)[1]  و نيز مى‌فرمايد: (وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ)[2]  و استعدادى كه بتواند از تمام ملائكه بالا زند و درجات اعلاى بهشت را حيازت كند[3]  و قرب به پيشگاه احديت پيدا كند.
(وَ حَمَلْناهُمْ فِى الْبَرِّ) انعام را مسخر خود كند و سوار شود مثل شتر، اسب، قاطر، حمار و نحو آن‌ها بلكه ماشين و طياره و مثل اين‌ها (وَ الْبَحْرِ) كشتى و فلكه[4]  و طرّاده[5]  (وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ) از حبوب و لحوم و ثمار و فواكه و مشروبات (وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِيلاً). بعضى به اين جمله تمسك كردند كه ملائكه افضل از بنى‌آدم هستند[6] ، زيرا اگر بنى‌آدم افضل بود مى‌فرمود: «على جميع من خلقنا» و بعضى جواب دادند به اينكه مراد از كثير جميع است به اين بيان كه «من خلقنا» كثير هستند و اولاد آدم بر آن كثير افضليت دارد[7] .
لكن تحقيق در مقام اين است كه خداوند علاوه از ملك و جن و انس كه مخلوقات جسمانى و داراى صور و مشخصات هستند عالم ديگرى خلق فرموده عالم عقول و مجردات و البته آن‌ها از نوع بنى‌آدم افضل هستند و اين منافات ندارد كه انبيا و اوصيا افضل باشند، چون خلقت اوليه آن‌ها در عالم انوار از همان عالم عقول و مجردات بوده و از اين جهت گفتيم كه تنافى نيست بين اينكه بگوييم «أوَّلُ ما خَلَقَ اللهُ العَقْل»[8]  چنانچه حكما گفتند و بين حديث «أوّلُ ما خَلَقَ  اللهُ نُوري»[9]  كه همان نور مقدسش همان عقل اول است.

_______________________________________________________________________________

[1] .  آفرين باد بر خدا كه بهترين آفرينندگان است. سوره مومنون: آيه 14.
[2] .  و صورت بندى كرد شما را و نيكو كرد صورت‌هاى شما را. سوره مومن: آيه 64.
[3] .  حيازت كردن: به دست آوردن.
[4] .  فلكه: نوعى قايق است.
[5] .  طرّاده: كرجى، بَلَم، قايق، زورق. على اكبر دهخدا، لغت نامه، ج19، (شام خوردن ـعربستان)، واژه «طراده».
[6] .  زاد المسير: ج5، ص47.
[7] .  مجمع البيان: ج6، ص662.
[8] .  اول چيزى را كه خداوند خلق فرموده عقل است. عوالى اللالى: ج4، ص99 و بحار الأنوار :ج1، ص97، ح8.
[9] .  اول چيزى را كه خداوند خلق فرموده عقل است. عوالى اللالى: ج4، ص99 و بحار الأنوار :ج1، ص97، ح8.

نوشتن دیدگاه