خانواده

عمده ی بحث ما فعلاً دقت در آیه مورد بحث، یعنی آیه 32 سوره نساء است که می فرماید: آرزوی آن چیزهایی را که به بعضی از شما داده تا هر کدام از جهاتی نسبت به همدیگر برتری داشته باشید، نکنید. برای مردان با حفظ مرد بودنِ خود نصیب و بهره ای است که در راستای مرد بودنشان به دست می آورند، و برای زنان نیز نصیب و بهره ای است که در راستای زن بودنشان به دست می آورند، و از خدا بخواهید که آن بهره را از شما دریغ ندارد. خداوند از این طریق راه کمال هر کس را به او نشان می دهد. ولی متأسفانه به جای اینکه روزنامه ها و اهل قلم زنان و مردان را متوجه این نکات بکنند که آیات الهی در اختیار ما گذارده اند، موضوعِ مخصوص کردن جایگاه زن و مرد را یک نوع محدودیت قلمداد می کنند، و اصرار دارند زنان می توانند مانند مردان همان تمنّاها و شخصیت را داسته باشند و اگر بگویی بعضی از کارها مردانه است، می گویند شما می خواهید زنان را محدود کنید، آیا کمالاتی که برای مردان کمال است عیناً همان ها برای زنان کمال است؟ و یا به تعبیر قرآن «وَلاَ تَتَمَنَّوا مَا فَضَّلَ اللّهُ بِهِ بَعضَکُم عَلَی بَعضٍ»؛ ای زنان و مردان به دنبال آن کمالاتی نباشید که خداوند به طور متقابل هر کدام را براساس آن بر دیگری برتری داده است. مشکل و معظل بعضی روزنامه های ما این شده که چرا زن ها فوتبال نکنند. این فرهنگ فرهنگی است که برای زنان، مرد بودن را می خواهد و مرد نبودن را برای زن محدودیت به حساب می آورد. آیه فوق می فرماید: تو آن چیزی را که نردبان کمال خودت هست و خدا به تو داده، بشناس و بپذیر و سپس از خدا کمال بیشتر را در همان راستا بخواه، با هوسِ خود تمنّای مرد بودن نکن. این یکی از حیله های فرهنگ سرمایه داری بود که نهضت احیای حقوق زنان را در بستری انداخت که گرفتار چنین شعارهایی بشود، و به عنوان دفاع از حقوق زن، شعارها این شد که زنان باید مثل مردان فوتبال کنند و به راحتی مشروب بخورند و قمار کنند و سیگار بکشند و چند رفیق داشته باشند.
قرآن سپس به جایگاه زن و مرد در خانواده می پردازد و می فرماید: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعضَهُم عَلَی بَعضٍ وَبِمَا أنفَقُوا مِن أموَالِهِم»؛ مردان قوام زنانند به دلیل آنکه خدا برخی از ایشان را بر برخی برتری داده و نیز به دلیل آنکه از اموالشان خرج می کنند. یعنی براساس آنکه به هر کدام برتری هایی دادیم، در همان راستا و به جهت آنکه مردان مسئول امور اقتصادی خانه اند، مسئولیت خانه به عهده مردان است. همانطور که زن ها را امتیازاتی دادند تا در این مسئولیت کمک کار مردان باشند، و در همین راستا به مردان امتیازاتی داده اند که قوام زنان و خانواده باشند و در مسئولیت تربیتی زنان کمک کار آنها باشند. مثل اینکه بنده معلم هستم و آن آقا مکانیک است، او باید ماشین سواری مرا تعمیر کند و من هم فرزند او را درس بدهم، آن آقای مکانیک می شود قوام من در تعمیر ماشین و من هم می شوم قوام او در تعلیم به فرزندش، آیه می فرماید: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاء»؛ قوام زنان به مردان است در دو چیز؛ یکی «بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعضَهُم عَلَی بَعضٍ»؛ به جهت توانایی های خاص که در مسئله خانواده به مرد داده اند و لذا مرد باید مسئولیت خانواده را بپذیرد. مثل شجاعت که در اثر آن مرد بتواند جلوی دشمن بایستد و مانع تجاوز به زن خانه شود و حتی خود را به کشتن دهد ولی اجازه ندهد به حریم خانواده تجاوز کنند.
در قبال ظرائفی که برای تربیت فرزند به زن دادند، توانایی هایی هم برای مدیریت خانواده به مرد دادند. حالا چرا مرد باید مدیر خانواده باشد؟ یکی به دلیل خصوصیاتی که عرض شد و دیگر «وَبِمَا أنفَقُوا مِن أموَالِهِم»؛ به جهت آنکه خرج خانه به عهده اوست. ولذا برای انجام مسئولیتی که به عهده دارد باید اختیاراتی نیز داشته باشد.
می فرماید: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعضَهُم عَلَی بَعضٍ»؛ همه بحث در اینجاست، می فرماید: می دانی چرا مرد باید مسئولیت خانه را به عهده داشته باشد؟ به جهت اینکه توانایی هایی به مرد داده که به زن نداده است و یک استعدادهایی به زن داده که به مرد نداده است. حالا به جهت اینکه در اداره خانه مسئولیت های خاص به مرد داده ایم، آنها عامل قوام زنان خواهند بود. جمله ی «بَعضَهُم عَلَی بَعضٍ»؛ به این معنی است که امتیازات متقابل است. مثل مکانیک بودن آن آقا و معلم بودن بنده. یک توانایی به این آقای مکانیک دادند که واقعاً من ندارم، یک توانایی هایی هم من دارم و استعداد آن در من است که او ندارد. اگر به بعضی استاد کارها بگویند یک ساعت در این اتاق بنشین و این کتاب را بخوان، حاضر است بیست ساعت کار کند ولی یک ساعت مطالعه نکند. خوب توانایی های بشر فرق می کند. مطالعه و تمرکز روی مطالب که برای بعضی مطلوب است، برای بعضی بسیار سخت است. و برعکس؛ می فرماید: «بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعضَهُم عَلَی بَعضٍ»؛ خداوند به هر کدام از آنها امتیازی داده تا در خدمت دیگری باشد. به عبارت دیگر این عبارت می رساند که زن و مرد نقص های همدیگر را رفع می کنند. حال طبق این قاعده، مردها باید مدیر خانه باشند و از این طریق خدمت خود را به خانواده انجام دهند. عنایت دارید که مدیر غیر از حاکم است به همین جهت در آخر آیه فرمود: «إِنَّ اللّهَ کَانَ عَلِیًّا کَبِیرًا»؛ خداوند است که برتر است و نه مردان. آری امتیاز یک طرفه نیست. بلکه امتیازهای متفاوت در میان است و مسئولیت هایی که مناسب آن امتیازات می باشد. «وَبِمَا أنفَقُوا مِن أموَالِهِم»؛ همچنین چون مردها باید خرج خانواده را بدهند برنامه ریزی به عهده آنان است، تا زنان به عنوان عناصر اصلی تربیت خانواده بدون هیچ دغدغه اقتصادی مشغول وظیفه اصلی خود باشند، به همین جهت در ادامه آیه می فرمایند: «فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلغَیبِ بِمَا حَفِظَ اللّهُ»؛ یعنی بعد از این که فرمود مردان قوام زنان هستند، زنان مؤمنه را مطرح فرمود تا ارزش آنها را در حقیقت بندگی نشان دهد. می فرماید مردان قوام زنان هستند، آن زنانی که صالح و قانت و در غیبت شوهر حافظ حقوق او و خانواده باشند، به خاطر آنکه خداوند حقوق زنان را حفظ کرده است. برای مردان فرمود: «بِمَا فَضَّلَ اللّهُ»؛ و برای زنان در آخر آیه اخیر فرمود: «بِمَا حَفِظَ اللّهُ»؛ به خاطر آنکه خداوند با مسئولیتی که بر عهده مردان گذارده حقوق زنان را حفظ کرده است.
آیه فوق می فرماید: مردان قوام زنانی هستند که چنین خصوصیاتی را دارند و کمالات خود را در ازای زن بودن پذیرفته اند و تمنّای ارزش های مرد بودن نکرده اند. و چون خداوند حقوق زنان را حفظ کرده آنها هم باید قانت و حافظات للغیب باشند.

نوشتن دیدگاه