با اينكه اين قبيل اسامى ناپسند بين مردم، بسيار عادى و معمول بود، ولى در مواقع تحقير و توهين، مانند حربه ى برنده اى به كار مى رفت و هر يك ديگرى را به وسيله ى نام زشتش توبيخ و ملامت مى نمود.
نام يكى از روساى عشاير عرب «جاريه» بود. به طورى كه در (كتاب) لغت «اقرب الموارد» آمده است، يكى از معانى جاريه «الحيه من جنس الافعى» جاريه يك نوع مار از جنس افعى است. جاريه مردى قوى و صريح اللهجه و با شخصيت بود، او و كسانش از حكومت ظالمانه معاويه ناراضى بودند و در دل نسبت به وى كينه و دشمنى داشتند. معاويه كه بدبينى جاريه و كسانش را احساس كرده بود، تصميم گرفت روزى در محضر مردم به وى توهين كند و نامش را وسيله ى تمسخر و تحقير او قرار دهد. فرصتى پيش آمد و جاريه با معاويه روبرو شد. معاويه گفت: «ما كان اهونك على قومك ان سموك جاريه، چه مقدار تو نزد قوم و قبيله ات پست و ناچيزى، كه اسم تو را مار گذاشته اند. جاريه فورا و بدون تامل گفت: ما كان اهونك على قومك اذ سموك معاويه و هى الانثى من الكلاب، چه مقدار تو نزد قوم و قبيله ات پست و ناچيزى، كه اسم تو را معاويه گذارده اند، يعنى سگ ماده.
معاويه از اين جواب، سخت نارحت شد و گفت: بى مادر، ساكت باش! جاريه جواب داد،من مادرم دارم كه مرا زاييده است. به خدا قسم دلهايى كه بغض در خود مى پرورد،در سينه هاى ماست و شمشيرهايى كه با آنها با تو نبرد خواهيم كرد، در دستهاى ماست، تو قادر نيستى به ستم ما در هلاك كنى و نمى توانى به زور بر ما حكومت نمايى. تو در زمامدارى به ما عهد و پيمانى سپرده اى، ما نيز طبق آن پيمان، عهد اطاعت تو وفا داريم، و اگر تخلف نمايى، بدان كه پشت سر ما گروه مردان نيرومند و نيزه هاى برنده است. فقال معاويه: لا اكثر اللَّه فى الناس مثلك يا جاريه!، معاويه كه از صراحت گفتار و روح آزاد جاريه سخت شكست خورده بود گفت:خداوند مانند تو را در جامعه زياد نكند». [المستطرف، ج 1، ص 58.]
مردى به نام شريك بن اعور، سيد و بزرگ قوم خود بود و در زمان معاويه زندگى مى كرد، شكل بدى داشت، اسمش «شريك» بود و كلمه شريك اسم خوبى براى انسان نيست. پدرش را «اعور» مى گفتند و اعور كسى است كه يك چشمش معيوب باشد. در يكى از روزهايى كه معاويه در اوج قدرت بود، شريك بن اعور به مجلس او آمد. معاويه از اسم نامطلبوع وى و پدرش و همچنين از شكل بدش استفاده كرده و او را به باد تحقير و اهانت گرفت.
فقال له معاويه: «واللَّه انك لشريك و ليس للَّه من شريك. و انك ابن اعور و الصحيح خير من العور، و انك لدميم و الوسيم خير من الدميم، فبم سودك قومك؟، معاويه گفت: نام تو شريك است و براى خدا شريكى نيست. تو پسر اعورى و سالم از اعور بهتر است. صورت بدگلى دارى و خوشگل بهتر از بدگل است. چرا قبيله ات تو را به سيادت و آقايى خود برگزيده اند؟ شريك در جواب گفت: به خدا قسم تو معاويه هستى و معاويه سگى است كه عوعو مى كند، تو عوعو كردى نامت را معاويه گذاردند. تو فرزند حربى و سلم و صلح از حرب بهتر است. تو فرزند صخرى و زمين هموار از سنگلاخ بهتر است، فكيف صرت اميرالمومنين؟، با اين همه چگونه به مقام زمامدارى مسلمين نايل آمدى؟ سخنان شريك بن اعور معاويه را شكست داد. فقال معاويه: اقسمت عليك الا ما خرجت عنى، شريك را قسم داد كه از مجلس من خارج شو!» [ثمرات الاوراق، ص 59.]
همان طور كه اندام ناموزون، اعضاى ناقص و شكل نامطلبوع منشا احساس حقارت است و اغلب منجر به عقده ى حقارت مى گردد، همچنين اسم بد، نام خانوادگى بد و لقب بد نيز باعث احساس حقارت است. اگر فرضا نود و نه درصد افراد يك اجتماع، مردم و زين، خليق و بى آزارى باشند و به اين قبيل اشخاص تحقير و توهين ننمايند، كافى است يك در صد باقيمانده كه تربيت صحيح ندارند، آنان را مورد استهزاء و اهانت خود قرار دهند.
در مواردى كه كودكان بر اساس قوانين قطعى خلقت، با عيوب و نقايص غير قابل علاجى از مادر متولد مى شوند، مصيبت حقارت، قطعى و اجتناب ناپذير است. كودكان مجبورند تا پايان عمر، رنجهاى درونى خود را تحمل كنند و با آن مصائب بسازند.پدران و مادران نيز در چنين مواردى، جز بردبارى و صبر چاره اى ندارند. زيرا بر طرف كردن عيوب و نقايص طبيعى در اختيار آنان نيست، ولى انتخاب اسم خوب در اختيار پدران و مادران، و از حقوق مسلم فرزندان است، آنان مى توانند در نامگذارى كودكان، وظيفه ى خود را به خوبى انجام دهند و براى اطفال، اسمى انتخاب كنند كه در طول ايام زندگى باعث احساس حقارت و سرافكندگى آنها نشود. كودكانى كه به واسطه ى اسم نامناسب، يا نام خانوادگى بد، مورد استهزاء و تمسخر ساير اطفال واقع مى شوند روحيه ى خود را مى بازند، همواره افسرده خاطر و ملولند، از بازيهاى دسته جمعى كودكان هراس دارند و از معاشرت با آنها ترسانند. در محيط مدرسه حتى المقدور خود را پنهان مى كنند، در صف شاگردان طورى مى ايستند كه مورد توجه مدير يا ناظم مدرسه واقع نشوند، تا مبادا در حضور اطفال، اسم آنها را به صداى بلند بگويند و مصيبت آنها تازه شود. (فرزندانى كه به خاطر نام و يا نام خانوادگى بد، از مدرسه منزجر شده اند كم نيستند. بعضى از آنها به پدر و مادر مى گويند: تا اين نام و نام خانوادگى را داشته باشم به مدرسه نمى روم.)

نوشتن دیدگاه