در جوامع بشرى مردم بسيارى هستند كه خود با سوء انتخاب، براى خويشتن لقب بدى برگزيده اند، يا رفتار زشت آنان در طول زندگى باعث شده است كه جامعه آنها را به كلمه ى بدى ملقب نمايد و در نتيجه ايام عمر را با ناراحتى هاى روانى و احساس حقارت بگذارنند! چه بسيار مردان عالم و تحصيل كرده اى كه لايق مشاغل بزرگ مملكتى و شايسته ى مقامات عالى اجتماعى بودند، ولى در اثر لقب بد و سوء شهرت، تمام ارزش خويش را در افكار عمومى از دست دادند و مردم آنان را با چشم پستى و حقارت نگريستند! سرانجام نه تنها از مراتب لياقت خود بهره نبردند، بلكه حتى نتوانستند مانند يك فرد عادى به زندگى خود ادامه دهند. اينان پيوسته دچار رنج روانى بوده و تمام عمر را با محروميت، توام با احساس حقارت و پستى گذرانده اند! اسحق بن ابراهيم معروف به «ابن النديم» از مردان تحصيل كرده و كم نظير زمان خود بود. او در چند رشته از علوم، مانند: كلام، فقه، نحو، تاريخ، لغت و شعر زحمت بسيار كشيده بود و به همه ى آنها تسلط كامل داشت. در مجالس بحث علمى، پهلوان توانايى بود و همواره بر فضلاى عصر خود پيروز مى شد. او در فنون مختلف قريب چهل مجلد كتاب نوشته و آثار مهمى از وى باقى مانده است. ابن نديم آهنگ گرم و جذابى داشت و به آواز خواندن نيز بسيار علاقه مند بود، مكرر در مجالس بزم خلفا و رجال كشور شركت مى كرد و با آواز طرب انگيز خويش مجلس را گرم و حضار را مجذوب مى نمود. در اثر تكرار اين عمل، رفته رفته تمام معلوماتش تحت الشعاع آوازش قرار گرفت و در جامعه به اين صفت معروف شد و مردم به او لقب آواز خوان و مطرف دادند. اين شهرت، به او ضربه ى غير قابل جبرانى زد و ديگر نتوانست به عنوان يك مرد علم و دانش در جامعه قد علم كند و مراتب شايستگى و لياقت خود را آشكار نمايد. با آنكه خلفا و رجال وقت به او احترام بسيار مى كردند، ولى از ترس افكار عمومى نمى توانستند به وى شغل شايسته اى بدهند و او را به يكى از كارهاى مهم مملكتى بگمارند. مامون خليفه عباسى مى گفت: اگر شهرت غنا و آواز خوانى «ابن نديم» مانع نبود، من او را به مقام رفيع قضاوت منصوب مى كردم.زيرا از نظر فضل و دانش از تمام قضات امروز كشور، شايستگى و لياقت بيشترى دارد.
نتيجه آنكه اسم بد، نام خانوادگى بد و لقب و شهرت بد، باعث احساس حقارت و منشأ عقده ى حقارت است و مى تواند تمام ايام زندگى را بر آدمى ناگوار و تلخ نمايد. احساس حقارتى كه ناشى از اسم بد است، از دوران كودكى شروع مى شود. يكى از حقوق دينى فرزندان بر اولياى خود، انتخاب اسم و لقب خوب است، پدران و مادران مسلمان لازم است به اين وظيفه توجه نمايند و حقوق فرزندان خود را به خوبى ادا كنند و براى كودكان خويش اسامى و القاب شايسته اى انتخاب نمايند و بى جهت باعث احساس حقارت و سرشكستگى آنان در تمام ايام زندگى نشوند». [با تلخيص و تصرف «كودك از نظر وارثت و تربيت»، گفتار 22، ص 223- 242 كتاب «كودك از نظر وراثت و تربيت» درباره ى عقده ى حقارت در كودكان بحث مى كند. بخشى از آن به تاثير نام زشت در به وجود آوردن عقده ى حقارت پرداخته است.]

نوشتن دیدگاه