ƒ87 «وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِى الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِى السَّمواتِ وَ مَنْ فِى الاَْرْضِ إِلّا مَنْ شاءَ اللهُ وَ كُلٌّ أَتَوْهُ داخِرِينَ»
       
ترجمه :
87. و روزى كه دميده مى‌شود در صور، پس به فزع در مى‌آيند[1]  كسانى كه در آسمان‌ها و در زمين هستند از ملائكه و جن و انس مگر كسانى كه خداوند خواسته باشد و تمام مى‌آيند كوچك و ذليل.
 
تفسير :
اين آيه شريفه هم يك شاهد قوى است بر اينكه آيات قبل، راجع به دوره رجعت [است] كه بعد از دوره رجعت دستگاه قيامت برپا مى‌شود.
(وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ) «نافخ» حضرت اسرافيل است كه صاحب صور است و اين نفخه، نفخه اوّلى است كه تمام، قالب تهى مى‌كنند و مى‌ميرند: ملك، جن، انس، تمام حيوانات برى و بحرى و دستگاه دنيا برچيده مى‌شود: آسمان‌ها درهم پيچيده مى‌شود؛ ماه و خورشيد گرفته مى‌شود؛ ستاره‌ها و كرات جويه از هم پاشيده مى‌شود؛ زمين از حركت مى‌افتد [و] قاعاً صفصفاً[2]  مى‌شود.
(فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّمواتِ) كه ملائكه باشند (وَ مَنْ فِى الاَْرْضِ) جن و انس. «فزع» اضطراب و تكان خوردن است و فرياد و ناله و هول و وحشت است و در اينجا از شدت اضطراب و وحشت جان‌ها از بدن‌ها خارج [مى‌شود] و تمام مى‌ميرند.
(إلّا مَنْ شاءَ اللهُ) تعيين نفرموده كسانى كه استثنا شده كيانند؟ ولى ممكن است بگوييم از ملائكه حمله عرش و چهار ملك مقرب: جبرئيل، ميكائيل، اسرافيل، عزرائيل، حور و غلمان بهشتى، خزنه جهنم باشند كه در آسمان‌ها [هستند] و در زمين حضرت بقية الله پس از رجعتش به دنيا ديگر نمى‌ميرد و وارد محشر مى‌شود، به دليل فرمايش پيغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در حديث ثقلين كه فرمود :
«لَنْ يَفْتَرِقا حَتّى يَرِدا عَلَيَّ الحَوْضَ»[3] .
زيرا اگر حضرتش هم رحلت كند تا دو مرتبه مبعوث گردد در اين قسمت بين النفختين افتراق حاصل مى‌شود. قرآن را برمى‌دارد و خدمت جدش سر حوض كوثر مى‌رسد.
(وَ كُلٌّ أَتَوْهُ داخِرِينَ) اين پس از نفخه ثانيه است كه تمام زنده مى‌شوند و وارد صحراى محشر مى‌گردند به دليل قوله تعالى: (وَ نُفِخَ فِى الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِى السَّمواتِ وَ مَنْ فِى الاَْرْضِ إلّا مَنْ شاءَ اللهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ)[4]  و مى‌آيند داخرين و معناى داخر صغير و ذليل. آن كبر و نخوت كه در دنيا داشتند از آن‌ها گرفته شده با كمال ذلت و خفت و حقارت و كوچكى وارد محشر مى‌شوند.

___________________________________________________________________________________

[1] .  به تعبير ديگر: به هراس مى‌افتند.
[2] .  قاعاً صفصفاً: زمينى هموار.
[3] .  اين دو [قرآن واهل بيت] از هم جدا نمى‌شوند تا در روز قيامت كنار حوض كوثر نزد منآيند. مسند احمد: ج3، ص14؛ صحيح مسلم : ج4، ص1873، ح2208؛ صحيح ترمذى :ج5، ص428، ح3874؛ بصائر الدرجات: ص433؛ كافى: ج2، ص415؛ امالى صدوق :ص500، ح686؛ كمال الدين: ص240، ح60 و بحار الأنوار: ج23، ص126، ح54.
[4] .  ودر صور دميده مى‌شود، پس هر كه در آسمان‌ها وهر كه در زمين است بيهوشدرمى‌افتد، مگر كسى كه خدا بخواهد، سپس بار ديگر در آن دميده مى‌شود وبه ناگاه آنانبر پاى ايستاده، مى‌نگرند. سوره زمر: آيه 68.

نوشتن دیدگاه