قال الشيخ الکامل العادل العابد الزاهد المتکلم الخبير الفقيه النحرير النبيل الجليل ابو محمد الفضل بن شاذان بن الخليل - بردالله مضجعه وجعل فى الفردوس الى الائمه الطاهرين مرجعه - فى کتابه الموسوم باثبات الرجعه: حدثنا محمد بن اسماعيل بن بزيع - رضى الله عنه - قال: حدثنا حماد بن عيسى، قال: حدثنا ابراهيم بن عمر اليمانى، قال: حدثنا ابان بن ابى عياش، قال: حدثنا سليم بن قيس الهلالى، قال: قلت لامير المؤمنين - عليه السلام -: انى سمعت من سلمان والمقداد وابى ذر شيئا من تفسير القرآن والاحاديث عن النبى - صلى الله عليه وآله - غير ما فى ايدى الناس، ثم سمعت منک تصديق ما سمعته منهم، ورايت فى ايدى الناس اشياء کثيره من تفسير القرآن والاحاديث عن النبى - صلى الله عليه وآله - وانتم تخالفونهم فيها وتزعمون ان ذلک کله باطل، افترى الناس، يکذبون على الله ورسوله - صلى الله عليه وآله - معتمدين، ويفسرون القرآن بارائهم؟ قال: فقال على - عليه السلام -: قد سالت فافهم الجواب. ان فى ايدى الناس حقا وباطلا وصدقا وکذبا وناسخا ومنسوخا وخاصا وعاما ومحکما ومتشابها وتحفظا وتوهما، وقد کذب على رسول الله - صلى الله عليه وآله - فى عهده حتى قام خطيبا، فقال: ايها الناس قد کثر الکذب على فمن کذب على متعمدا فليتبوا مقعده من النار. ثم کذب عليه من بعده اکثر مما کذب عليه فى زمانه، وانما اتاکم الحديث من اربعه ليس لهم خامس: 1 - رجل منافق مظهر للايمان، متصنع بالاسلام، لا يتاثم ولا يتحرج ان يکذب على رسول الله - صلى الله عليه وآله - معتمدا، فلو علم الناس انه منافق کذاب لم يقبلوا منه ولم يصدقوه، ولکنهم قالوا: هذا رجل من اصحاب رسول الله - صلى الله عليه وآله - رآه وسمع منه، فاخذوا عنه وهم لا يعرفون حاله، وقد اخبر الله عن المنافقين بما اخبر ووصفهم بما وصف، فقال عز وجل: واذا رايتم تعجبک اجسامهم وان يقولوا تسمع لقولهم کانهم خشب مسنده، ثم تقربوا بعده الى الائمه الضاله والدعاه الى النار بالزور والکذب والبهتان، فولوهم الاعمال وحملوهم على رقاب الناس واکلوا بهم الدنيا، وانما الناس مع الملوک والدنيا الا من عصمه الله تعالى، فهذا احد الاربعه. 2 - ورجل آخر سمع من رسول الله - صلى الله عليه وآله - شيئا ولم يحفظ على وجهه، وهم فيه، ولم يتعمد کذبا، فهو فى يده، يقول به ويعمل به ويرويه، ويقول: انا سمعته من رسول الله - صلى الله عليه وآله - فلو علم المسلمون انه وهم لم يقبلوه، ولو علم هو انه وهم لرفضه. 3 - ورجل ثالث سمع من رسول الله - صلى الله عليه وآله - شيئا امر به ثم نهى عنه، او سمعه نهى عن شىء ثم امر به وهو لا يعلم، فحفظ منسوخه ولم يعلم الناسخ، فلو علم انه منسوخ لرفضه، ولو علم المسلمون اذ سمعوه منه انه منسوخ لرفضوه. 4 - ورجل رابع لم يکذب على رسول الله - صلى الله عليه وآله - وهو مبغض للکذب خوفا من الله تعالى وتعظيما لرسوله - صلى الله عليه وآله - لم ينس، بل حفظ ما سمع على وجهه، فجاء به لم يزد فيه ولم ينقض منه، وعلم الناسخ والمنسوخ، فعمل بالناسخ ورفض المنسوخ، ويعلم ان امر النبى - صلى الله عليهه وآله - کامر القرآن، فيه کما فى القرآن ناسخ ومنسوخ وخاص وعام ومحکم ومتاشبه، وقد کان يکون من رسول الله - صلى الله عليه وآله - الکلام له وجهان کلام عام وکلام خاص مثل القرآن، قال الله تبارک وتعالى: ما آتاکم الرسول فخذوه وما نهيکم عنه فانتهوا، فاشتبه على من لم يعرف ولم يدر ما عنى الله به ورسوله - صلى الله عليه وآله -. وليس کل اصحاب رسول الله - صلى الله عليه وآله - کان يساله عن الشىء، وکل من يساله عن الشىء فيفهم، وکل من يفهم يستحفظ، وقد کان فيهم قوم لم يسالوه عن شىء قط، وکانوا يحبون ان يجىء الاعرابى الطارىء او غيره فيسال رسول الله - صلى الله عليه وآله - وهم يستمعون. وکنت ادخل عليه - صلى الله عليه وآله - فى کل يوم دخله، وفى کل ليله دخله، فيخلينى فيها يجيبنى بما اسال، وادور معه حيثما دار، قد علم اصحاب رسول الله - صلى الله عليه وآله - انه لم يصنع ذلک باحد من الناس غيرى، وربما کان ياتينى رسول الله - صلى الله عليه وآله - فى بيتى، وکنت اذا دخلت عليه فى بعض منازله اخلى بى واقام عنى نساءه فلا يبقى عنده غيرى، واذا اتانى للخلوه لم يقم عنى فاطمه ولا احدا من بنى وکنت اذا سألته اجابنى واذا سکت ونفدت مسائلى ابتدانى، فما نزلت على رسول الله - صلى الله عليه وآله - آيه من القرآن الا اقرا نيها واملاها على فکتبتها بخطى، وعلمنى تاويلها وتفسيرها وناسخها ومنسوخها ومحکمها ومتشابهها وخاصها وعامها وظهرها وبطنها، ودعا الله ان يعطينى فهمها وحفظها، فما نسيت آيه من کتاب الله ولا علما املاه على، وما ترک شيئا علمه الله من حلال او حرام او امر او نهى او طاعه او معصيه او شىء کان او يکون ولا کتاب منزل على احد من قبله الا علمنيه، وحفظته فلم انس حرفا واحدا منها، وکان رسول الله - صلى الله عليه وآله - اذا اخبرنى بذلک کله وضع يده على صدرى ودعا الله لى ان يملا قلبى علما وفهما وحکما ونورا، وکان يقول: اللهم علمه وحفظه ولا تنسه شيئا مما اخبرته وعلمته. فقلت له ذات يوم: بابى انت وامى يا رسول الله منذ دعوت الله بما دعوت لم انس شيئا، ولم يفتنى شىء مما علمتنى، وکلما علمتنى کتبته، افتخوف على النسيان؟ فقال: يا اخى لست اتخوف عليک النسيان، انى احب ان ادعو لک، وقد اخبرنى الله تعالى انه قد اجابنى فيک وفى شرکائک، الذين قرن الله عز وجل طاعتهم بطاعته وطاعتى، وقال فيهم: (يا ايها الذين آمنوا اطيعوا الله واطيعوا الرسول واولى الامر منکم). قلت: من هم يا رسول الله؟ قال: الذين هم الاوصياء بعدى، والذين لا يضرهم خذلان من خذلهم، وهم مع القرآن والقرآن معهم، لا يفارقونه ولا يفارقهم حتى يردوا على الحوض، بهم ينتصرون امتى وبهم يمطرون، وبهم يدفع البلاء وبهم يستجاب الدعاء. قلت: سمهم لى يا رسول الله قال: انت يا على اولهم ثم ابنى هذا، ووضع يده على راس الحسن، ثم ابنى هذا، ووضع يده على راس الحسين، ثم سميک ابنه على زين العابدين، وسيولد فى زمانک يا اخى فاقرئه منى السلام، ثم ابنه محمد الباقر، باقر علمى وخازن وحى الله تعالى، ثم ابنه جعفر الصادق، ثم ابنه موسى الکاظم، ثم ابنه على الرضا، ثم ابنه محمد التقى، ثم ابنه على النقى، ثم ابنه الحسن الزکى، ثم ابنه الحجه القائم، خاتم اوصيائى وخلفائى، والمنتقم من اعدائى، الذى يملا الارض قسطا وعدلا کما ملئت جورا وظلما. ثم قال امير المؤمنين - عليه السلام -: والله انى لاعرفه يا سليم حين يبايع بين الرکن والمقام، واعرف اسماء انصاره واعرف قبائلهم. قال محمد بن اسماعيل: ثم قال حماد بن عيسى قد ذکرت هذا الحديث عند مولاى ابى عبد الله - عليه السلام - فبکى وقال: قد صدق سليم، فقد روى لى هذا الحديث ابى عن ابيه على بن الحسين عن ابيه الحسين بن على - عليهم السلام - انه قال قد سمعت هذا الحديث عن ابى امير المؤمنين - عليه السلام - حين ساله سليم بن قيس. شيخ مذکور در کتاب مزبور به اين سند از خلل خالى که فى الحقيقه سنديست صحيح عالى روايت مى کند از سليم بن قيس هلالى که او گفت: گفتم به حضرت امير المؤمنين - عليه السلام - که: من شنيدم از سلمان ومقداد وابى ذر چيزى از تفسير قرآن واحاديث پيغمبر - صلى الله عليه وآله - غير آنچه در دستهاى مردمانست. بعد از آن شنيدم از شما تصديق آنچه شنيده بودم آن را از ايشان وديدم در دستهاى مردمان چيزهاى بسيار از تفسير قرآن واز احاديث منقوله از پيغمبر - صلى الله عليه وآله - وحال آنکه شما خلاف مى نمائيد ايشان را در آن، وزعم شما آنست که کل آن باطل است، آيا مردمان را برين وجه ديده ودانسته ايد که دروغ ببندند بر خدا ورسول او - صلى الله عليه وآله - از روى عمد؟ وتفسير کنند قرآن را به راى ها وانديشه هاى خود؟ راوى مى گويد که پس امير المؤمنين - عليه السلام - فرمود که: سوال کردى، پس بفهم جواب را. بدرستى که آنچه در دستهاى مردمانست از تفسير وحديث، همه حق نيست وتمام باطل هم نيست، بلکه بعضى حق است وبعضى باطل، وبعضى راست است وبعضى دروغ، وبعضى ناسخ است وبعضى منسوخ، وبعضى خاص است وبعضى عام، وبعضى محکم است وبعضى متشابه، وبعضى محفوظ است وبعضى موهوم، وبه تحقيق که در عهد پيغمبر - صلى الله عليه وآله - دروغ بستند بر آن سرور تا به حدى که آن حضرت برخاست به خطبه خواندن وفرمود که: اى مردمان بدرستى که بسيار شد دروغ بستن بر من، پس هر کس دروغ ببندد بر من از روى دانستگى وعمد، پس مى بايد که جاى بودن خود را در جهنم مقرر ومعين سازد. پس بعد از رحلت آن حضرت دروغ بستند ارباب نفاق وشقاوت بر آن برگزيده حضرت عزت بيشتر از آنچه در زمان حياتش برو بسته بودند. وجز اين نيست که مى آيد ومى رسد حديث به شما از چهار کس وراويان حديث بر چهار قسم مى باشند که پنجم نيست ايشان را: اول: مرديست از اهل نفاق که مظهر ايمان ومتصنع به اسلام است، يعنى اظهار ايمان مى کند واسلام را بر خود مى بندد، وگناه نمى داند خود را در آنکه افترازند ودروغ بندد بر رسول خددا - صلى الله عليه وآله - پس اگر مردمان مى دانستند که او منافق ودروغگوى است قبول نمى کردند از او قول او را، وتصديق نمى نمودند او را، وليکن گفتند که اين مرديست از اصحاب رسول الله - صلى الله عليه وآله -، او را ديده واز او شنيده، وحال آنکه نمى دانند حال او را، به تحقيق که خبر داد حضرت الله تعالى از حال منافقين به آنچه خبر داد ووصف کرد ايشان را به آنچه وصف کرد، پس فرمود حضرت معبود که: واذا رايتم تعجبک اجسامهم وان يقولوا تسمع لقولهم کانهم خشب مسنده. پس نزديکى جستند آن منافقان دروغگوى بعد از وفات پيغمبر - صلى الله عليه وآله - به امامانى که گمراهانند ودعوت کنندگان به آتش سوزانند به سبب دروغ وکذب وبهتان، پس متولى اعمال ساختند ووالى وحاکم گردانيدند آن بدبختان را، وايشان را بر گردنهاى مردمان بار کردند، يعنى مسلط کردند ايشان را بر مردمان، وخوردند دنيا را به وسيله ايشان. يعنى تصرف در دنيا به هم رسانيدند به سبب ايشان وجزين نيست که مردمان با ملوک اند وبا دنيا، يعنى ملوک را تابعند وبه دنيا مايلند مگر کسى که خداى تعالى او را از ميل به ملوک ومحبت دنيا نگاه دارد واين راوى منافق کاذب مايل به دنيا يکى است از آن چهار راويان حديث حضرت مصطفى. صلوات الله عليه وعلى جميع الانبياء والاوصياء. دويم ازيشان: مرديست که شنيده است از رسول خدا - صلى الله عليه وآله - چيزى را، اما بر آن وجهى که شنيده است حفظ نکرده است، ودر آن گمانى کرده، ودر خاطرش توهمى راه يافته، وتعمد در کذب ننموده، ودانسته دروغ بر پيغمبر - صلى الله عليه وآله - نسبته، بلکه گمان برده که درست ياد گرفته وپنداشته که نيک محافظت آن نموده، وآن حديث در دست اوست وعمل به مضمون آن مى نمايد وآن را روايت مى کند، ومى گويد: آن را از رسول خدا - صلى الله عليه وآله - شنيده ام، پس اگر مسلمانان بدانند که او گمان غلطى کرده ازو نمى پذيرند وروايتش را قبول نمى کنند، واگر خود بداند که گمانش باطل است هر آينه ترک مى کند آن را ونه عمل به آن مى کند ونه در صدد روايتش در مى آيد. سيم: مرديست که شنيده است از رسول خدا - صلى الله عليه وآله - چيزى را که امر کرده است به آن از آن نهى فرموده است از آن، يا شنيده است که آن حضرت نهى فرموده است از چيزى وبعد از آن امر به آن فرموده، وحال آنکه او نمى داند وخبرى از آن ندارد، پس به ياد گرفته وحفظ کرده منسوخ آن را وندانسته آن ناسخ را، پس اگر بداند آنکه او به ياد گرفته منسوخ است هر آينه ترک مى کند آن را، واگر بدانند مسلمانان هرگاه بشنوند آن حديث را ازو که آن منسوخ است، ايشان نيز ترک مى نمايند. چهارم: آن کسى است که دروغ نبسته بر رسول خدا - صلى الله عليه وآله -، ودروغ گفتن را دشمن است از جهت ترسى که از خداى تعالى دارد، وتعظيمى که رسول خداى را- صلى الله عليه وآله - مى نمايد، وترس از خدا وبزرگ داشتن حضرت مصطفى را - صلى الله عليه وآله - واجب ولازم مى شمارد، وفراموش نکرده آن حديث را، وسهو ازو سر نزده، بلکه بر همان وجهى که شنيده آن حديث را به ياد گرفته، پس روايت کرده است آن را همچنانکه شنيده، وبر آن چيزى نيفزوده وچيزى از آن کم نکرده، ودانسته است ناسخ ومنسوخ حديث را، وعمل به ناسخ کرده ومنسوخ را واگذاشته، ومى داند که امر پيغمبر وحديث آن سرور - صلى الله عليه وآله - همچو امر قرآن است، وهمچنانکه در قرآن ناسخ ومنسوخ وخاص وعام ومحکم ومتشابه مى باشد در احاديث پيغمبر - صلى الله عليه وآله - نيز مى باشد، وبود اينکه از رسول خدا - صلى الله عليه وآله - کلامى صادر مى شد که آن را دو وجه بود، وکلامى بر زبان مبارکش جارى مى گشت که عام بود وکلامى مى فرمود که خاص بود، مثل قرآن، وخداى تعالى در کتابش فرمود که: ما آتاکم الرسول فخذوه وما نهيکم عنه فانتهوا. يعنى هر آنچه امر کند رسول خدا شما را به آن فرا گيريد آن را، وهر چه نهى کند شما را از آن ترک آن کنيد. پس مشتبه شد کار بر آن کسى که نشناخت وندانست که چه خواسته اند خدا ورسول او - صلى الله عليه وآله - ومرادايشان از آن کلام چه بوده. وهمچنين نيست که تمام اصحاب رسول خدا - صلى الله عليه وآله - از آن حضرت سوال مى کردند، وهر کس که سوال مى کرد جواب آن را مى فهميد وهر که مى فهميد به ياد نگاه مى داشت. وبودند در ميان اصحاب آن حضرت قومى که هرگز از آن حضرت چيزى نمى پرسيدند، واز کاهلى سوالى نمى کردند، ودوست مى داشتند که اعرابى تازه يا غير او بيايد، واز آن حضرت سوالى نمايد وايشان بشنوند. ومن داخل منزل رسول خدا - صلى الله عليه وآله - مى شدم هر روز يک مرتبه وهر شب يک مرتبه، وخلوت مى کرد از براى من، وبا آن حضرت مى گشتم هر جا که مى گرديد، واصحاب رسول خدا - صلى الله عليه وآله - ميدانند که به غير از من با هيچ کس آن حضرت به اين طريق سلوک نمى فرمود. وبسيار بود که رسول خدا - صلى الله عليه وآله - به خانه من مى آمد وآن مجالست ومکالمت در خانه من واقع مى شد. ومن هرگاه داخل بعضى از منازل آن حضرت مى شدم خلوت مى کردم از براى من وبرمى خيزانيد زنان خود را، وبه غير از من کسى نزد آن حضرت نمى ماند، وچون آن حضرت مى آمد به منزل من از براى خلوت کردن برنمى خيزانيد از پيش من فاطمه را، ونه يکى از فرزندان مرا، وهرگاه مى پرسيدم ازو جواب مى گفت مرا، وچون خاموش مى شدم وتمام مى شد مسايل من، آن حضرت بنياد مى کرد به سخن گفتن با من، وهيچ آيه اى از قرآن فرود نيامد به پيغمبر - صلى الله عليه وآله - الا آنکه خواند واملا نمود به من، ونوشتم آن را به خط خود، وتعليم نمود مرا وبياد من داد تفسير وتاويل وناسخ ومنسوخ ومحکم ومتشابه وخاص وعام وظاهر وباطن آن آيه را، واز خدا درخواست که عطا نمايد به من فهم وحفظ آن آيه را، وفراموش نکردم هيچ آيه اى را از کتاب خداى تعالى وهيچ علمى را که املا فرموده بود آن را به من، وترک نکرد ووانگذاشت چيزى را که خداى تعالى بياد آن حضرت داده بود از حلال وحرام وامر ونهى وطاعت ومعصيت، يا چيزى را که پيش از اين بوده يا بعد ازين خواهد بود، يا کتابى را از کتب سماوى که قبل از آن حضرت بر يکى از پيغمبران فرود آمده الا آنکه تعليم داد آن را به من، وحفظ کردم آن را، وفراموش نکردم يک حرف را از آن. وچون رسول خدا - صلى الله عليه وآله- خبر مى داد مرا به کل آن، دست مى گذاشت بر سينه من، ودعا مى کرد از براى من که خداى تعالى پر کند دل مرا از علم وفهم وحکمت ونور، ومى گفت: اى پروردگار من تعليم ده او را، ومحو مگردان از خاطر او چيزى از از آنچه خبر داده ام وتعليم نموده ام او را. پس گفتم يک روزى که: پدر ومادرم فداى تو باد اى رسول خدا از آن وقتى که دعا فرموده اى در حق من واز خدا درخواسته اى آنچه در خواسته اى چيزى را فراموش نکرده ام وچيزى از من فوت نشده از آنچه تعليم نموده اى مرا، وحال آنکه آنچه تعليم نموده اى مرا نوشته ام آن را، آيا مى ترسى بر من از فراموش کردن؟ پيغمبر - صلى الله عليه وآله فرمود که: اى برادر من نمى ترسم بر تو از فراموش کردن، دوست مى دارم که دعا کنم از براى تو، وبه تحقيق که خبر داده است مرا حضرت الله تعالى که مستجاب کرده دعاى مرا در حق تو ودر حق شرکاى تو، آنانکه قرين گردانيده است خداى عز وجل فرمانبردارى ايشان را به فرمانبردارى من، وفرموده است در شان ايشان که: يا ايها الذين آمنوا اطيعوا الله واطيعوا الرسول واولى الامر منکم. گفتم: کيستند ايشان اى رسول خدا؟ فرمود: آنانکه اوصيايند بعد از من، وآنان که مضرت نمى رساند ايشان را فرو گذاشتن آن کسى که فرود گذارد ايشان را، وايشان با قرآنند وقرآن با ايشان، وايشان از قرآن جدا نمى شوند وقرآن ازيشان جدا نمى شود تا وارد شوند بر من در کنار حوض کوثر. به سبب ايشان نصرت مى يابند امت من وباران مى بارد بر ايشان، وبه سبب ايشان دفع مى شود بلا ومستجاب مى شود دعا. گفتم: بنام ايشان را ذکر کن از براى من اى رسول خدا آن حضرت فرمود که: تو يا على اول ايشانى وبعد از تو اين فرزند من، ودست گذاشت بر سر حسن، وبعد از او اين فرزند من، ودست گذاشت بر سر حسين، بعد از او همنام تو پسر او على که زينت عابدانست، وزود باشد که متولد شود در زمان تو اى برادر من، پس بخوان او را از من سلام. بعد ازو پسر او محمد باقر که شکافنده علم من وخازن علم خداست، بعد ازو پسر او جعفر که صادق است لقب او، بعد ازو پسر او موسى که ممدوح است به کاظم، بعد ازو پسر او على که مشهور است به رضا، بعد ازو پسر او محمد که موصوف است به تقى، بعد ازو پسر او على که ملقب است به نقى، بعد ازو پسر او حسن که معروف است به زکى، بعد ازو پسر او حجت قائم، که خاتم اوصيا وخلفاى من وانتقام کشنده است از اعداى من، آنانکه پرکند زمين را از عدل وداد همچنانکه پرشده باشد از جور وظلم. بعد از آن حضرت امير المؤمنين - عليه السلام - فرمود: به خدا سوگند اى سليم که مى شناسم وميدانم او را در آن هنگام که بيعت کنند با او در ميان رکن ومقام، وميدانم نامهاى انصار او را، ومى دانم ومى شناسم قبيله هاى انصار او را. محمد بن اسماعيل گفت که: بعد از آن حماد بن عيسى گفت که ذکر کردم اين حديث را نزد مولاى خود حضرت ابى عبد الله، يعنى جعفر بن محمد عليهما السلام -، آن حضرت گريست وفرمود که: راست گفت سليم بن قيس، روايت کرد اين حديث را پدر من از پدرش على بن الحسين از پدرش حسين بن على - عليهم السلام - که آن حضرت فرمود که شنيدم اين حديث را از پدرم امير المؤمنين - عليه السلام - در آن هنگام که سوال کرد ازو سليم ابن قيس. بيشتر اين حديث شريف را محمد بن يعقوب کلينى - قدس الله سره - در کتاب کافى، وتمام آن را ابن بابويه - رحمه الله عليه - در اواخر کتاب اعتقادات با اندک زياد وکمى واختلاف عبارتى روايت کرده اند.

نوشتن دیدگاه