انسان تنها نبايد به سفر برود.
چنانكه در روايت آمده است رسول اكرم صلى الله عليه و آله به على عليه السلام فرمود:
قال النبى (ص ) لعلى (ع ): لا تخرج فى سفرك وحدك فان الشيطان مع الواحد و من الاثنين ابعد (94)
پيامبر اكرم (ص ) به على (ع ) فرمود: يا على ! تنها به سفر مرو كه شيطان با يك نفر همراه است و از دو نفر دور.
انتخاب رفيق موافق و سازگار.
عن النبى قال : الرفيق ثم السفر (95)
اول رفيق موافق كه در اخلاق و ايمان و خرج و قدرت مالى شبيه خودت باشد برگزين ، سپس سفر را آغاز كن .
هر كس كه بى رفيق موافق سفر كند           با خود هزار قافله تشويش ‍ مى برد.
قبل از سفر، همسفرى موافق برگزين و تنها سفر مكن . كه تنها روى در زمين كار شيطان است و خطر ناك و با بيش از چهار نفر همسفر مشو؛ زيرا با تعداد بيشتر در ميان ايشان گفت و گو داد و فرياد زياد مى شود.(96)
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: احب الصحابة الى الله تعالى اربعة و مازاد قوم على سبعة الازاد لغطهم .(97)
محبوبترين تعداد رفقا نزد خداى تعالى چهار نفرند گروهى كه تعدادشان از هفت نفر تجاوز كرد و گفت و گو و داد و فرياد ميان آنان زياد شود.
روايت امام حسن مجتبى عليه السلام كه ذيلا نقل مى شود از لحاظ انتخاب رفيق موافق ، برنامه اى بسيار ارزنده و جامع است .
اءنه قال فى الحديث :
و اذا نازعتك الى صحبة الرجال حاجة ، فاصحب من اذا صحبته زانك ، و اذا خدمته صانك و اذا اردت منه معونة عانك ، و ان قلت صدق قولك ، و ان صلت شد صولتك و ان مددت يدك بفضل مدها و ان بدت منك ثلمة سدها و ان راءى منك حسنة عدها، و ان ساءلته اءعطاك و ان سكت عنه ابتداءك و ان نزلت بك احدى الملمات و اساك من لا ياتيك منه البوائق و لا تختلف عليك منه الطرائق و لا يخذلك عند الحقائق و ان تنازعتما منقسما (98)آثرك الجز...(99)
اگر خواستى با كسى مصاحبت كنى بكوش تا مصاحبت و دوستت ، داراى چنين خصوصياتى باشد.
همنشينى او موجب افتخار باشد، اگر به خدمتش پرداختى ، آبرويت را نريزد.
و اگر از او كمك خواستى ترا يارى دهد.و اگر سخنى گفتى ، سخنت را به راستى بپذيرد و اگر حمله كردى ، قدرت و نفوذت را يارى دهد و اگر از او كمك خواستى ، تو را يارى دهد.
اگر از تو خطايى سر زد، آن را بپوشاند.اگر كار خوبى انجام دادى ، ناديده نگيرد.اگر تقاضا كردى ، عطا نمايد.
اگر تو در صورت نياز از نيازمندى خود سخنى نگفتى ، او خود به كمكت بپردازد.
اگر برايت گرفتارى پيش آمد، تو را يارى دهد؛ از شر او ايمن باشى .ناهماهنگيها از جانب او نبينى (هماهنگ و همفكر باشد) در موقع پيشامدهاى واقعى خوارت نكند.
اگر در تقسيم چيزى بين شما اختلافى افتاد، تو را بر خود مقدم دارد.
البته پيدا كردن چنين دوستانى بسيار مشكل و كمياب است ولى اين روايت بايد الگو و سرمشقى براى رفتار با دوستان قرار گيرد.
من به سر منزل عنقا، نه به خود بردم راه           قطع اين مرحله ، با مرغ سليمان كردم
قطع اين مرحله بى همرهى خضر مكن           ظلمات است ؛ بترس از خطر گمراهى
وقتى حضرت سليمان هدهد و نديد از غيبت او ناراحت شد و گفت : لا عذبنه عذابا شديدا او را سخت شكنجه و عذاب خواهم كرد.گويند در نظر داشت كه او را با غير همجنس خودش در يك قفس نمايد.
حضرت على عليه السلام فرمود: وقتى رفيقان موافقى خواستند به سفر بروند، هر كدام مبلغى براى مخارج سفر بايد روى هم بگذارند تا در سفر از آن خرج نمايند؛ اين كار براى آنان بهتر است ، زيرا با اين عمل ، اختلافى در ميان ايشان به وجود نمى آيد.(100)
امام صادق عليه السلام از پدر خود حضرت باقر نقل كرده كه فرموده است : پدرم ، امام رين العابدين عليه السلام به من فرمود:
پسرم ! با پنج نفر نه مصاحبت كن و نه در سفر با آنها مسافرت .عرض كردم : پدر جان آنان كيانند؟
فرمود: اياك و مصاحبة الكذاب از مصاحبت با دروغگو بپرهيز؛ زيرا او مانند سراب و آب نماست كه دور را به تو نزديك نشان دهد و نزديك را دور و اياك و مصاحبة الفاسق از همنشينى با فاسق و بدكار بپرهيز؛ زيرا او تو را لقمه يا به كمتر از لقمه اى مى فروشد.
و اياك و مصاحبة البخيل از همنشينى با بخيل بپرهيز؛ زيرا او تو را در حساسترين زمان نياز، واگذارد و خوار و بيمقدارت كند.
واياك و مصاحبة الاحمق از مصاحبت با نادان بپرهيز؛ زيرا كه نمى تواند تو را به كار خيرى دلالت كند ( چون عقلش نمى رسد) چه بسا كه بخواهد و نفعى به تو رساند ولى برعكس ضرر برساند.
و اياك و مصاحبة القاطع لرحمه از كسى كه رشته خويشاوندى را بريده است و با آنان رفت و آمد ندارد، بپرهيز.
زيرا من در سه جاى قرآن مجيد ديده ام كه ايشان مورد لعن خدا قرار گرفته اند.
اول - در سوره محمد عليه السلام آيه 24:
فهل عسيتم ان توليتم ان تفسد وافى الارض و تقطعوا ارحامكم . اولئك الذين لعنهم الله .
دوم - آيه 25 سوره رعد
الذين ينقضون عهدالله من بعد ميثاقه و يقطعون ما امر الله به ان يوصل و يفسدون فى الارض اولئك لهم اللعنة و لهم سوء الدار.
سوم - سوره بقره آيه 25.
الذين ينقضون عهد الله من بعد ميثاقه و يقطعون ما امر الله به ان يوصل و يفسدون فى الارض اولئك هم الخاسرون .(101)
شخص مسافر، در سفر، رفيقى بايد انتخاب كند كه از لحاظ مالى همطراز و مثل هم باشند؛ وگرنه آن كه قدرت و مالى او كمتر است ، احساس ذلت و سرشكستگى خواهد كرد.
ابوبصير گويد: به امام ششم عليه السلام عرض ‍ كردم ، آيا جايز است انسان ، با مردمى پولدار كه نمى تواند مثل آنها خرج كند به سفر رود؟ حضرت فرمود: دوست ندارم كه مؤ من ، خود را خوار و ذليل كند؛ او با اشخاصى بايد همسفر باشد شود كه در قدرت مالى و دارايى مثل او هستند.(102)
مسافر، در كارهاى گروهى و با پول بيشترى كه خرج مى كند، نبايد خود را بر ديگران برترى دهد.
حسين بن ابى علاء گويد: ما بيست و چند همسفر بوديم كه به مكه مى رفتيم .من در هر منزل ،گوسفندى براى رفقايم مى كشتم .وقتى به خدمت امام ششم عليه السلام رسيدم ، قال : يا حسين تذل المؤ منين . حسين ! مؤ منين را خوار مى كنى ؟ - گفتم : از چنين كارى به خدا پناه مى برم .فرمود:
- مگر نمى دانى ؟ در ميان همسفران كسانى هستند كه آرزو دارند، مانند تو در هر منزل گوسفندى بكشند؛ اما قدرت مالى ندارند و در خود احساس خوارى و ذلت مى كنند.و خود را در برابر همسفران ، خوار و حقير مى بينند.گفتم :
استغفرالله لااعوذ از خدا طلب آمرزش مى كنم .و ديگر چنين كارى نمى كنم .(103)

- پاورقی -

 94- - ص 498، مكارم الاخلاق .
95- - ص 480، مكارم الاخلاق و ص 40 فلسفه حج .
96- - ص 27، احكام حج و اسرار آن .
97- - لغظ سرو و صدا، داد و فرياد، هياهو، صداهاى درهم و بر هم (ف - نوين )
98- - فى المصدر: منسفا.
99- - مسترك الوسائل ، ج 8، ص ‍ 213 و 213 و 191 روضه كافى .
100- - مست رك الوسايل ، ج 8، ص ‍ 212.
101- - بحار، 74، ص 196.
102- - وسايل ، ج 5، ص 303، مكارم الاخلاق ، ص 479، ج 1.
103- - وسائل ، ج 5، ص 304.

نوشتن دیدگاه