علامه مجلسى (114) در بحاز الانوار، از شهيد ثانى رحمته الله عليه نقل مى كند كه شهيد (ره ) در كتاب دروس درباره آداب زيارت فرمايد؛
1- قبل از ورود به حرم بايد غسل كند سپس ‍ لباس پاكيزه در نو در بر كرده ، با خضوع و خشوع تمام ، به حرم وارد شود.
2- ايستادن در حرم و اذن دخول گرفتن با دعاهاى ماءثور و رسيده از ائمه عليهم السلام ، اگر دل شكسته پيدا كرد و اشكش ريخت وارد شد كه نشان رخصت است ؛ و بداند كه آن حضرات او را پاسخ داده ، وگرنه منتظر فرستى باشد كه دل شكسته و حالى پيدا كند زيرا آنچه اهميت دارد حضور قلب و شوق و محبت است تا رحمت خدا را بيابد.هنگام ورود با پاى راست داخل شود و هنگام خروج با پاى چپ خارج گردد.
3- كنار ضريح بايستد يا تكيه كند و ببوسد.
4- پيش روى امام ، پشت به قبله در حال زيارت بايستد.
پس از اتمام زيارت ، گونه راست خود را بر ضريح گذارد و تضرع زارى دعا كند؛ بعدا گونه راست خود را بر ضريح نهد و با الحاح و اصرار به حق آن امام از خداوند، بر آورده شدن حاجت خود را بخواهد و امام را پيش ‍ خدا شفيع خود سازد و هر چه بتواند در دعا الحاح و اصرار نمايد؛ سپس به طرف بالاى سر رود و رو به قبله بايستد و دعا كند.
5- از زيارتهاى وارد و ماءثور استفاده كند؛ (مثلا جامعه كبيره ، امين الله )
6- پس از اتمام زيارت دو ركعت نماز زيارت بخواند اگر به زيارت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله رفته و در روضه مقدسه نماز مى خواند؛ امام در زيارت ساير ائمه معصومين ، بالا سر آن حضرت .
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس امام واجب الطاعه را پس از درگذشتن زيارت كند و در آنجا چهار ركعت نماز - كه دو ركعت به دو ركعت سلام دهد - بخواند ثواب يك حج و عمره در نامه اعمالش نوشته مى شود.
زائران امام هشتم عليه السلام بايد توجه داشته باشند كه خواندن نماز جعفر طيار در حرم مطهر بسيار با ارزش و با اهميت است .
علامه مجلسى در بحار مى نوسيد كه ديدم . شيخ حسين عبدالصمد، جملات زياد را از قول شيخ ابوالطيب حسين بن احمد فقيه نوشته است :
كه هر كس به زيارت حضرت رضا عليه السلام يا ديگر امام مشرف شود و در حرمش نماز جعفر طيار را بخواند در مقابل هر يك ركعت از آن نماز، ثواب هزار حج و عمره و آزاد كردن هزار بنده و...در نامه اعمالش نوشته مى شود، و در مقابل هر گامى كه برداشته ثواب صد حج و صد عمره و آزادى صد بنده در راه خدا و صد حسنه و محو صد سيئه به او داده مى شود.(115)
و نماز ديگرى هم براى قضاى حاجت در حرم مطهر حضرت رضا عليه السلام گزارده مى شود، كه در اهميت زيارت خواهد آمد.
7- بعد زا نماز دعا كند به آنچه وارده شده براى دين و دنيا و يا هر چه به خاطرش ‍ مى رسد زيرا در چنين زمان و مكانى به اجابت نزديكتر است .
8- تلاوت كردن قرآن در مقابل ضريح و هديه كردن آن به امام عليه السلام كه البته اين به خود زائر مى رسد.
9- حضور قلب در امام حالات زيارت و توبه از گناه و استغفار كردن - و گفتار و كردار و رفتار خود را بعد از فراغ از زيارت بهتر از قبل كردن .
10- كمك مالى به خادمان حرم كردن و احترام آنان را نگه داشتن البته خادمان آن حرم شريف هم بايد وارسته و شايسته و اهل خير و صلاح و متدين باشند و رفتار ناملايم زائران را تحمل كرده و با آنان درشتى نكنند و غرباء را راهنمايى و مشكلات آنان را حل نمايند.
11- در زيارت آخر، وداع نمايد و از زيارتهاى ماءثور (116) استفاده و از خدا زيارت مجدد درخواست كند.
12- زائر، بعد از زيارت ، در خود احساس ‍ تغيير معنوى بكند؛ زيرا اگر زيارت ، قبول شود، موجب از بين رفتن گناه مى شود.
رفتار و رفت و آمد زائران ، بايد به گونه اى باشد كه به زيارت آن لطمه اى نزند و لياقت مقام زائر امام را داشته باشند، مثلا، خانمى بدحجاب نباشد كه از شاءن و مقام انسانى خود بكاهد.
محدث قمى در مفاتيح مى نويسد،
از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه اميرالمؤ منين به اهل عراق فرمود:
يا اهل العراق نبئت ان نسائكم يوافين الرجال فى الطريق اما تستحيون
اى اهل عراق ! به من خبر رسيده است كه زنان شما در كوچه و بازارها به مردان نامحرم برمى خورند؛ آيا شما حيا نمى كنيد؟!
و قال لعن الله من لايغار
خدا لعنت كند كسى را كه غيرت به خرج نمى دهد!
13- پس از اتمام زيارت ، بايد جاى خود را به تازه وارد دهد تا ديگران نيز مستفيض شده ، به زيارت به پردازند.
14- به نيازمندان صدقه دهند و به سادات هم كمك نمايند.
15- در ايام مخصوص زيارت و موقعيتهاى بهتر، به زيارت مشرف شود.
مثلا زيارت حضرت رضا عليه السلام در ماه رجب از بهترين اعمال است بايد توجه داشت كه زائر به شكرانه اينكه خداى تعالى به او توفيق شرفيابى در اين مقدس داده است در حرم ، براى خدا مى تواند سجده كند؛ زيرا كه فقط خدا را بايد پرسيد و سجده كرد.
16- در صورت امكان زيارت نامه را بايد ايستاده بخواند.
17- اگر موقع نماز جماعت باشد نماز را براى زيارت بايد مقدم دارد.
18- وقتى زائر بسيار بودند و براى رسيدن به كنار ضريح سبقت گرفتند بايد به كنار رود و جاى خود را به ديگران بدهد. تا به فيض ‍ زيارت برسند.
در پايان سفر زيارت ، بردن سوغات براى جلب محبت خويشان مستحب است .
امام صادق عليه السلام فرمود:
اذا سافر احدكم فقدم من سفره فلياءت اهله بما تيسر ولو بالحجر
هرگاه يكى از شما به مسافرت رفت . در موقع بازگشتن به قدر امكان ، براى خانواده خود سوغات بياورد ولو سنگى باشد.
زيرا ابراهيم خليل عليه السلام هرگاه گرفتار تنگدستى مى شد. پيش فاميل خود مى رفت و مايحتاج خود را از آنان مى گرفت زمانى ديگر دچار تنگدستى مخصوصى شد باز نزد آنان رفت و ديد كه آنان از خود او تنگدست ترند؛ با دستى خالى برگشت . وقتى نزديك منزل خود رسيد، از الاغ خود پياده شد و خرجين خود را پر از سنگ كرد تا دل ساره نشكند و عصه نخورد كه با دستى خالى برگشته است .
همين كه وارد منزل شد، خرجين را از روى الاغ برداشت و مشغول نماز شد؛ همسرش ‍ ساره خرجين را گشود؛ و ديد، پر از آرد است ؛ مقدارى از آن خمير كرد و نان پخت و به حضرت ابراهيم گفت : نمازت را تمام و به صرف غذا حاضر شو، حضرا ابراهيم گفت :
از كجا آرد تهيه كردى ؟ گفت : از همان آردى كه در خرجين بود.
فرفع راءسه الى السماء فقال اشهد انك الخليل سر به سوى آسمان كرده ، گفت : خدايا گواهى مى دهم كه تو دوست و خليل منى .
در كافى نقل شده است كه (هدية الحاج من نفقته الحج )
بهاى سوغات و هداياى حاجى از مخارج حج ، حساب مى شود.( 117)

- پاورقی -

 114- - ج 10، بحار، ص 134.
115- - بحار الانوار، ج 100، ص ‍ 137.
116- - روايت شده ، مطابق حديث ، سينه به سينه (ف - نوين )
117- - نقل از راهنماى حرمين شريفين ، ص 92.

نوشتن دیدگاه