در ميان خانواده امام رضا(ع) و در محافل شيعه از حضرت امام جواد(ع)به عنوان مولودى پرخير و بركت ياد مىشود; چنان كه صنعانى مىگويد: روزى در محضر امام رضا(ع) بودم. فرزندش ابوجعفر را كه خردسال بود. آوردند. امام فرمود: اين مولودى است كه براى شيعيان ما با بركت تر از او زاده نشده است.
شايد چنين تصور شود كه امام جواد(ع)از امامان قبلى براىشيعيان بابركتتر بوده است. اين مطلب قابل قبول نيست. بررسى موضوع و ملاحظه شواهد و قراين نشان مىدهد. تولد امام جواد(ع)در شرايطى صورت گرفت كه خير و ركتخاصى براى شيعيان بهارمغان آورد. عصر امام رضا(ع)مشكلات خاص خود را داشت و امام رضا(ع)در معرفى امام بعدى با مسايلى رو به رو گرديد كه در عصرامامان قبل سابقه نداشت. از يك سو، پس از شهادت امام كاظم(ع)گروهى كه به «واقفيه» معروف شدند. بر اساس انگيزه هاى مادى، امامت امام رضا(ع)را منكر شدند و از سوى ديگر،امام رضا(ع)تا حدود چهل و هفت سالگى داراى فرزند پسر نشد. چون احاديث رسيده از پيامبر(ص)حاكى بود كه امامان دوازده نفرند ونه نفر آنان از نسل امام حسين(ع)خواهند بود، فقدان فرزند براى امام رضا(ع)هم امامت خود آن حضرت و هم تداوم امامت را با پرسش رو به رو مى ساخت. واقفيان نيز اين موضوع را دست آويز قرار داده،امامت امام رضا(ع) را انكار مىكردند. اعتراض حسين بن قيام اىواسطى به امام هشتم(ع)در اين باره و پاسخ آن حضرت، بر درست ىاين سخن گواهى مى دهد. ابن قياما كه از سران واقفيه بود. در نام هاى امام رضا(ع)را عقيم خواند و نوشت: چگونه ممكن است امام باشى در صورتى كه فرزند ندارى؟ امام در پاسخ فرمود: از كجا مىدانى من داراى فرزند نخواهم شد. سوگند به خدا، بيش از چند روز نمى گذرد كه خداوند پسرى به من عطا مىفرمايد و اين پسر، حقرا از باطل جدا مىكند.
خطر ديگرى كه در اين مقطع حساس شيعيان را تهديد مىكرد، قدرتگرفتن مذهب «معتزله» بود. مكتب اعتزال به مرحله رواج و رونقگام نهاده بود و حكومت وقت نيز از آنان پشتيبانى مىكرد. معتزليان دستورها و مطالب دينى را به عقل خود عرضه مىكردند. آنچه عقلشان صريحا تاييد مىكرد، مى پذيرفتند و بقيه را انكار مىكردند. چون نيل به مقام امامت امت در سنين خردسالى با عقل ظاهر بين آنان قابل توجيه نبود، پرسش هاى دشوار و پيچيده اى مطرح مىكردند تا به پندار خود آن حضرت را در ميدان رقابت علمى شكست دهند. البته امام جواد(ع)با پاسخ هاى قاطع از اين مناظره ها سربلند برون آمده، هرگونه ترديد در مورد امامتخود را از بينبرد و اصل امامت را تثبيت كرد. به همين خاطر، در زمان امام هادى(ع)اين موضوع مشكلى ايجاد نكرد; زيرا براى همه روشن شده بود كه در برخوردارى از اين منصب الهى، خردسالى تاثيرى ندارد.
شمس الله صفرلكى
مقدمه
- بازدید: 741