انتخاب شيوه معتدل و گزينش راه ميانگين در امور معيشت ، يكى از سالمترين برنامه هاى اقتصادى در امور زندگى است . در پرتو اين عامل ، آدمى از تحرك صحيح اقتصادى و تلاش معاش براى اداره خانواده برخوردار گشته و از حرص و آثار رنج آور آن نجات مى يابد. به كاربردن اين شيوه مطلوب به سلامت روانى خانواده شايانى مى كند، زيرا فرزندانى كه در ايام كودكى هر چه خواسته اند، فورا برايشان تهيه مى شده است . كم كم با اين روحيه خو گرفته و در بزرگسالى همواره توقع دارند و ديگران بدون قيد و شرط در برابر خواسته آنها تسليم باشند.
قال على بن موسى الرضا (عليه السلام ): وليكن نفقتك على نفسك وعيالك قصدا، فان الله يقول : ((يسئلونك ماذا ينفقون قل العفو)) والعفو الوسط.
وقال الله تعالى : والذين اذا انفقوا لم يسرفوا ولم يقتروا.
امام رضا (عليه السلام ) فرمود:
نسبت به مصرف مال درباره خود و خانواده ات ، معتدل و ميانه رو باش ، زيرا خداوند تعالى مى فرمايد:
از تو مى پرسند: ((چگونه خرج كنند اى رسول خدا؟))
در پاسخ آنها بگو: ((عفو))(1) و ((عفو)) يعنى ميانه روى ، و نيز خداى تعالى مى فرمايد:
((بندگان شايسته كسانى هستند كه به هنگام خرج اسراف و بخل نورزند)).(2)
 
اندازه نگهدار كه اندازه نكوست           هم لايق دشمن است و هم لايق دوست
عن ابن طيفور المتطيب : قال : ساءلنى ابوالحسن (عليه السلام ) اى شى ء تركب ؟ قلت : حمارا، فقال : بكم ابتعته ؟ قلت بثلاثة عشر دينارا فقال : ان هذا هو السرف اءن تشرى حمارا بثلاثة عشر دينارا وتدع برذونا(3) قلت : يا سيدى ! ان موونة اكثر من مونة الحمار قال : فقال ان الذى يمون الحمار يمون البرذون .(4)
((ابن طيفور)) مى گويد: حضرت رضا (عليه السلام ) از من پرسيد: بر چه مركبى سوار مى شوى ؟
گفتم : بر الاغ .
فرمود: آن را به چه مبلغ خريدارى كرده اى ؟
گفتم : سيزده دينار.
حضرت فرمود: اين اسراف است كه الاغى را به سيزده دينار بخرى و ((برذون )) را كه ارزانتر است ، رها كنى .
گفتم : خرج ((برذون )) بيشتر از خرج الاغ است .
فرمود: آن كس كه روزى الاغ را مى رساند. روزى ((برذون )) را نيز خواهد رساند.
در بيوگرافى يكى از شخصيت هاى اقتصادى جهان كه ثروتمندترين مرد دنيا دنيا لقب گرفته است ، چنين نوشته اند:
او در آغاز زندگى و فعاليتهاى اقتصادى ، مخارج خود را در دفترى كه همراه داشت ، ثبت مى كرد، پيش از آنكه دعاى شب خود را بخواند و به تختواب برود، از وضع مالى خود تا دينار آخر مطلع و آگاه بود.(5)
الامام الرضا (عليه السلام ) قال راوى الحديث : استاءذنت الرضا (عليه السلام ) فى النفقة على العيال (عليه السلام ) فقال : بين المكروهين . فقلت : جعلت فداك . لا والله ، ما اعرف المكروهين ، قال : فقال له : يرحمك الله ! اما تعرف ان الله عزوجل كره الاسراف وكره الاقتار، فقال : والذين اذا انفقوا لم يسرفوا ولم يقتروا، وكان بين ذلك قواما.(6)
راوى گويد: از حضرت امام رضا (عليه السلام ) در (مورد) هزينه هاى خانواده ام طلب اذن نمودم ، فرمود:
حد وسط بين دو چيزى كه ناپسند است (افراط و تفريط). گفتم : فدايت شوم به خدا سوگند كه دو چيز مبغوض را نمى شناسم . فرمود: خدا تو را رحمت كند. مگر نمى دانى كه خدا دشمن مى دارد زياده روى و سخت گيرى را. سپس آيه شريفه زير را تلاوت فرمود:
((بندگان (خاص خداوند) رحمان ، كسانى هستند كه هرگاه انفاق كنند، نه اسراف مى نمايند و نه سخت گيرى - بلكه در ميان اين دو (اسراف و بخل ) حد اعتدالى دارند)).(7)

_____________________________________________________________

1- سوره بقره / آيه 217.
2- سوره فرقان / آيه 67.
3- ((برذون )) به كسرباء و فتح ذال ، يك نوع مركب تركى سنگين ((يابو)) از نوع اسب است . ((مجمع البحرين ))
4- سفينة البحار، جلد 1، ص 616 - فروع كافى ، كتاب الدواجن ، حديث 1.
5- آيين زندگى ، ((ديل كارنگى ))، ص 311.
6- سفينة البحار، جلد 1، ص 615 - وسائل الشيعه ، نكاح ، فى النفقات ، باب 27.
7- سوره فرقان / آيه 66.

نوشتن دیدگاه