فِي قَوْلِهِ الرّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى
6- عَلِيّ بْنُ مُحَمّدٍ وَ مُحَمّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَى الْخَشّابِ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع أَنّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ الرّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى فَقَالَ اسْتَوَى عَلَى كُلّ شَيْءٍ فَلَيْسَ شَيْءٌ أَقْرَبَ إِلَيْهِ مِنْ شَيْءٍ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 173 رواية: 6
6- از حضرت صادق عليه السلام راجع به قول خدای تعالى (5 سوره 20) (رحمان بر عرش استوا دارد) سؤال شد، حضرت فرمود: او بر همه چيز مسلط است چيزى به او نزديك تر از چيز ديگر نيست.
7- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ سَهْلٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ مَارِدٍ أَنّ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ الرّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى فَقَالَ اسْتَوَى مِنْ كُلّ شَيْءٍ فَلَيْسَ شَيْءٌ أَقْرَبَ إِلَيْهِ مِنْ شَيْءٍ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 173 رواية: 7
7- و باز در اين باره فرمود: نسبت به همه چيز برابر است چيزى به نزديك تر از چيز ديگر نيست:
8- وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ الرّحْمَنِ بْنِ الْحَجّاجِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللّهِ تَعَالَى الرّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى فَقَالَ اسْتَوَى فِي كُلّ شَيْءٍ فَلَيْسَ شَيْءٌ أَقْرَبَ إِلَيْهِ مِنْ شَيْءٍ لَمْ يَبْعُدْ مِنْهُ بَعِيدٌ وَ لَمْ يَقْرُبْ مِنْهُ قَرِيبٌ اسْتَوَى فِي كُلّ شَيْءٍ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 173 رواية: 8
8- ابن حجاج گويد: از امام صادق عليه السلام راجع به قول خدای تعالى (رحمان بر عرش استوا دارد) پرسيدم فرمود: او در همه چيز استوا دارد، چيزى به او نزديك تر از چيز ديگر نيست، هيچ دورى از او دور نيست و هيچ نزديكى به او نزديك نيست، او نسبت به همه چيز برابر است. (مخلوق است كه چون مكان معينى دارد بعضى از چيزها به او نزديك و برخى از او دور می شود.)
9- وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع قَالَ مَنْ زَعَمَ أَنّ اللّهَ مِنْ شَيْءٍ أَوْ فِي شَيْءٍ أَوْ عَلَى شَيْءٍ فَقَدْ كَفَرَ قُلْتُ فَسّرْ لِي قَالَ أَعْنِي بِالْحَوَايَةِ مِنَ الشّيْءِ لَهُ أَوْ بِإِمْسَاكٍ لَهُ أَوْ مِنْ شَيْءٍ سَبَقَهُ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى مَنْ زَعَمَ أَنّ اللّهَ مِنْ شَيْءٍ فَقَدْ جَعَلَهُ مُحْدَثاً وَ مَنْ زَعَمَ أَنّهُ فِي شَيْءٍ فَقَدْ جَعَلَهُ مَحْصُوراً وَ مَنْ زَعَمَ أَنّهُ عَلَى شَيْءٍ فَقَدْ جَعَلَهُ مَحْمُولًا
اصول كافى جلد 1 صفحه: 173 رواية: 9
9- ابوبصير گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس معتقد شود كه خدا از چيزی است يا در چيزی است كافر است، عرض كردم برايم توضيح دهيد فرمود: مقصودم اين است چيزى او را فرا گيرد يا او را نگه دارد يا چيزى بر او پيشى گيرد. و در روايت ديگری است: هر كه گمان كند خدا از چيزی است، او را پديد آمده قرار داده و هر كه گمان كند در چيزی است، او را در حصار قرار داده و هر كه گمان كند بر چيزی است، او را قابل حمل قرار داده.
شرح :
كلمه (استوى) كه از ماده (سوى) مشتق است بمعنى برابرى و اعتدال و يك نسبت داشتن است و مساوات و تساوى و تسويه هم از همين ماده مشتق است ولى چون به حرف (على) متعدى شود مانند آيه شريفه متضمن معنى غلبه و استيلاء و تسلط گردد از اين جهت بيشتر مفسرين آيه را به معنى غلبه و استيلاء گرفته اند و گفته اند چون كلمه (عرش) به معنى احاطه علمى و ايجادى خداست بر تمام جهان آفرينش پس استيلاء خدا بر عرش به معنى تسلط اوست بر تمام جهان آفرينش ولى امام صادق عليه السلام در اين سه حديث استوى را به معنى اصلى آن كه برابرى و اعتدال است تفسير فرموده يعنى علم و قدرت خدا نسبت به همه چيز جهان برابر است يا مهر و لطف او نسبت به همه يكسان است و اين معنى با كلمه (رحمان) مناسب تر است و اين دو تفسير با يكديگر منافات ندارد زيرا آيات قرآن به قالبى ريخته شده كه گاهى متحمل هفتاد معنى هم می باشد و اين از معجزات قرآن كريم است و گاهى كلمه استوى به وسيله حرف (الى) متعدى شود و در آن جا به معنى قصد و توجه آيد چنان كه در آيه شريفه (ثم استوى الى اسماء) به اين معنى آمده است.
