فِي قَوْلِهِ تَعَالَى وَ هُوَ الّذِي فِي السّماءِ إِلهٌ وَ فِي الْأَرْضِ إِلهٌ‏
10- عَلِيّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ قَالَ قَالَ أَبُو شَاكِرٍ الدّيَصَانِيّ إِنّ فِي الْقُرْآنِ آيَةً هِيَ قَوْلُنَإ؛ل‏ل‏ قُلْتُ مَا هِيَ فَقَالَ وَ هُوَ الّذِي فِي السّماءِ إِلهٌ وَ فِي الْأَرْضِ إِلهٌ فَلَمْ أَدْرِ بِمَا أُجِيبُهُ فَحَجَجْتُ فَخَبّرْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع فَقَالَ هَذَا كَلَامُ زِنْدِيقٍ خَبِيثٍ إِذَا رَجَعْتَ إِلَيْهِ فَقُلْ لَهُ مَا اسْمُكَ بِالْكُوفَةِ فَإِنّهُ يَقُولُ فُلَانٌ فَقُلْ لَهُ مَا اسْمُكَ بِالْبَصْرَةِ فَإِنّهُ يَقُولُ فُلَانٌ فَقُلْ كَذَلِكَ اللّهُ رَبّنَا فِي السّمَاءِ إِلَهٌ وَ فِي الْأَرْضِ إِلَهٌ وَ فِي الْبِحَارِ إِلَهٌ وَ فِي الْقِفَارِ إِلَهٌ وَ فِي كُلّ مَكَانٍ إِلَهٌ قَالَ فَقَدِمْتُ فَأَتَيْتُ أَبَا شَاكِرٍ فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ هَذِهِ نُقِلَتْ مِنَ الْحِجَازِ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 174 رواية: 10
10- هشام بن حكم گويد: ابو شاكر ديصانى گفت: آيه ‏اى در قرآن است كه گفته ما را می رساند گفتم: كدام آيه؟ گفت: (آيه 83 سوره 43) (اوست كه در آسمان معبود و در زمين معبود است، هشام گويد من نفهميدم چگونه جوابش گويم مغلوب شدم (سپس به حج رفتم) و به امام صادق عليه ‏السلام گزارش دادم، حضرت فرمود اين سخن زنديقى خبيث است، چون به سويش بازگشتى به او بگو، اسم تو در كوفه چيست، او می گويد: فلان، سپس بگو اسم تو در بصره چيست، او می گويد همان فلان، پس بگو همچنين است خداى پروردگار ما در آسمان معبود است و در زمين معبود است و در درياها معبود است و در بيابان ها معبود است و در همه جا معبود است، هشام گويد: من بازگشتم و نزد ابو شاكر آمدم و به او باز گفتم، او گفت، اين جواب از حجاز آمده است.
توضيح:
چنان كه از بعضى اخبار استفاده می شود، ديصانى طبيعى مذهب بوده و بعضى گفته ‏اند قائل به دو خدا بوده است و گويا استدلال او از آيه شريفه بر مذهب خويش چنين است كه: كلمه الى (معبود) در آيه تكرار شده است و نكره هم می باشد پس معنى آن است كه آسمان طبيعتى دارد كه منشأ و مبدأ آن است و زمين هم طبيعتى اين گونه دارد اگر خدا و مبدأ يكى معبود بايد بگويد (او در آسمان و زمين اله است) و حاصل جواب حضرت آن است كه كه كلمه (اله) اسمى است براى ذات خداى متعال و هيچ گاه اسم به اختلاف امكنه و نقاط اختلاف پيدا نمی كند همچنان كه ترا در بصره (ابوشاكر) گويند و در كوفه هم ابوشاكر خوانند خداى متعال را هم در آسمان و زمين و بيابان و دريا (اله) خوانند.

نوشتن دیدگاه