بَابُ الْعَرْشِ وَ الْكُرْسِيّ
1- عِدّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ الْبَرْقِيّ رَفَعَهُ قَالَ سَأَلَ الْجَاثَلِيقُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقَالَ أَخْبِرْنِي عَنِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ يَحْمِلُ الْعَرْشَ أَمِ الْعَرْشُ يَحْمِلُهُ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع اللّهُ عَزّ وَ جَلّ حَامِلُ الْعَرْشِ وَ السّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا فِيهِمَا وَ مَا بَيْنَهُمَا وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ إِنّ اللّهَ يُمْسِكُ السّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنّهُ كانَ حَلِيماً غَفُوراً قَالَ فَأَخْبِرْنِي عَنْ قَوْلِهِ وَ يَحْمِلُ عَرْشَ رَبّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمانِيَةٌ فَكَيْفَ قَالَ ذَلِكَ وَ قُلْتَ إِنّهُ يَحْمِلُ الْعَرْشَ وَ السّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِنّ الْعَرْشَ خَلَقَهُ اللّهُ تَعَالَى مِنْ أَنْوَارٍ أَرْبَعَةٍ نُورٍ أَحْمَرَ مِنْهُ احْمَرّتِ الْحُمْرَةُ وَ نُورٍ أَخْضَرَ مِنْهُ اخْضَرّتِ الْخُضْرَةُ وَ نُورٍ أَصْفَرَ مِنْهُ اصْفَرّتِ الصّفْرَةُ وَ نُورٍ أَبْيَضَ مِنْهُ ابْيَضّ الْبَيَاضُ وَ هُوَ الْعِلْمُ الّذِي حَمّلَهُ اللّهُ الْحَمَلَةَ وَ ذَلِكَ نُورٌ مِنْ عَظَمَتِهِ فَبِعَظَمَتِهِ وَ نُورِهِ أَبْصَرَ قُلُوبُ الْمُؤْمِنِينَ وَ بِعَظَمَتِهِ وَ نُورِهِ عَادَاهُ الْجَاهِلُونَ وَ بِعَظَمَتِهِ وَ نُورِهِ ابْتَغَى مَنْ فِي السّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مِنْ جَمِيعِ خَلَائِقِهِ إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ بِالْأَعْمَالِ الْمُخْتَلِفَةِ وَ الْأَدْيَانِ الْمُشْتَبِهَةِ فَكُلّ مَحْمُولٍ يَحْمِلُهُ اللّهُ بِنُورِهِ وَ عَظَمَتِهِ وَ قُدْرَتِهِ لَا يَسْتَطِيعُ لِنَفْسِهِ ضَرّاً وَ لَا نَفْعاً وَ لَا مَوْتاً وَ لَا حَيَاةً وَ لَا نُشُوراً فَكُلّ شَيْءٍ مَحْمُولٌ وَ اللّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى الْمُمْسِكُ لَهُمَا أَنْ تَزُولَا وَ الْمُحِيطُ بِهِمَا مِنْ شَيْءٍ وَ هُوَ حَيَاةُ كُلّ شَيْءٍ وَ نُورُ كُلّ شَيْءٍ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمّا يَقُولُونَ عُلُوّاً كَبِيراً قَالَ لَهُ فَأَخْبِرْنِي عَنِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ أَيْنَ هُوَ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع هُوَ هَاهُنَا وَ هَاهُنَا وَ فَوْقُ وَ تَحْتُ وَ مُحِيطٌ بِنَا وَ مَعَنَا وَ هُوَ قَوْلُهُ ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ إِلّا هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ إِلّا هُوَ سادِسُهُمْ وَ لا أَدْنى مِنْ ذلِكَ وَ لا أَكْثَرَ إِلّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ ما كانُوا فَالْكُرْسِيّ مُحِيطٌ بِالسّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا بَيْنَهُمَا وَ مَا تَحْتَ الثّرَى وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنّهُ يَعْلَمُ السّرّ وَ أَخْفَى وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ تَعَالَى وَسِعَ كُرْسِيّهُ السّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لا يَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلِيّ الْعَظِيمُ فَالّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ هُمُ الْعُلَمَاءُ الّذِينَ حَمّلَهُمُ اللّهُ عِلْمَهُ وَ لَيْسَ يَخْرُجُ عَنْ هَذِهِ الْأَرْبَعَةِ شَيْءٌ خَلَقَ اللّهُ فِي مَلَكُوتِهِ الّذِي أَرَاهُ اللّهُ أَصْفِيَاءَهُ وَ أَرَاهُ خَلِيلَهُ ع فَقَالَ وَ كَذلِكَ نُرِي إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ وَ كَيْفَ يَحْمِلُ حَمَلَةُ الْعَرْشِ اللّهَ وَ بِحَيَاتِهِ حَيِيَتْ قُلُوبُهُمْ وَ بِنُورِهِ اهْتَدَوْا إِلَى مَعْرِفَتِهِ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 175 رواية: 1
1- جاثليق از اميرالمؤمنين عليه السلام پرسيد و گفت: به من بگو آيا خداى عزوجل عرش را حمل می كند يا عرش او را حمل مى نمايد؟ حضرت فرمود: خداى عزوجل حامل عرش و آسمان ها و زمين و آن چه در آن ها و ميان آن ها است می باشد و اين گفتار خود خداى عزوجل است (41 سوره 35) (خدا آسمان ها و زمين را نگه مى دارد كه نيفتد جز او هيچ كس نگه شان نمى دارد و او بردبار و آمرزنده است. جاثليق گفت: پس چگونه خدا فرمايد (17 سوره 69) در آن روز هشت نفر عرش پروردگار تو را در بالايشان حمل كنند و شما گفتى خدا عرش و آسمان ها و زمين را حمل كند. حضرت فرمود: همانا خداى تعالى عرش را از چهار نور آفريد: نور سرخى كه هر سرخى از آن سرخى گرفت و نور سبزی كه هر سبزى از آن سبزى يافت و نور زردی كه هر زردى از آن زردى گرفت و نور سفيدی كه هر سفيدى از آن سفيد شد و آن دانشى است كه خدا به حاملين عطا فرموده است و آن نوريست از عظمت او، پس خدا به سبب عظمت و نورش دل هاى مؤمنان را بينا كرده و به همان سبب نادانان با او دشمنى كرده و به همان سبب تمام مخلوق او كه در آسمان ها و زمين اند با اعمال مختلف و دين هاى همانند به سويش وسيله جويند آن ها كه از طريقی كه خود او تعيين كرده رفتند به حق رسيدند و كسانی كه به فكر خود و تقليد گمراهان تكيه كردند گمراه شدند و بت و خورشيد و ماه و ستاره و امثال آن را پرستيدند بنابراين همگى محمولند و خدا آنها را به سبب نور و عظمت و قدرتش حمل كند و آن ها بر زيان و سود و مرگ و زندگى و برخاستن از گور خود توانایى ندارند، همه چيز محمول است و خداى تبارك و تعالى آسمان و زمين و آن چه را به آن ها احاطه دارد از افتادن نگه دارد و خداست زندگى هر چيز و روشنى هر چيز، منزه است و برترى بزرگى دارد از آنچه به نا حق گويند. جاثليق گفت: به من خبر ده كه خدا در كجاست؟ اميرالمؤمنين فرمود، او اين جا است و اين جا و بالا و پایين و محيط بر ما و همراه ما چنان كه فرمايد (رازگویی ميان سه نفر نباشد جز اين كه خدا چهارمين آن ها و نه ميان پنج نفر جز اين كه او ششمين آن ها و نه كمتر از اين و نه بيشتر باشد جز اين كه هر كجا باشند خدا با آن ها است) بنابراين كرسى به آسمان ها و زمين و فضا و زير خاك احاطه دارد و اگر به گفتارت آواز بردارى او راز و پنهان تر از آن را مى داند و همين است معنى قول خداى تعالى (255 سوره 2) كرسى خدا آسمان ها و زمين را فرا گرفته و نگه داشتن بر او سنگينى نمی كند و او والا و بزرگ است، پس كسانی كه عرش را حمل كنند دانشمندانى هستند كه خدا علم خود را به آنها عطا فرموده و آن چه خدا در ملكوتش آفريده و به برگزيدگان و خليلش ابراهيم عليه السلام نموده از اين چهار نور بيرون نيست كه فرموده است (75 سوره 6) (بدين سان ملكوت آسمان ها و زمين را به ابراهيم نموديم و براى اينكه از اهل يقين باشد (چگونه ممكن است حاملين عرش خدا را حمل كنند با آنكه به سبب زندگى او دل هاى ايشان زنده گشته و به سبب نور او به معرفتش راهنمایى شده اند.
توضيح:
عرش در لغت به معنى سايبان و تخت است و در زبان اخبار گاهى به معنى فلك بزرگ محيط بر همه افلاك و گاهى به معنى آن چه غير خداست از عقل و روح و جسم و گاهى به معنى علم خدا به طور كلى يا علمی كه به رسل و ائمه می دهد به كار می رود كه در اين حديث و حديث بعد معنى اخير مناسب است ولى سائل گمان كرده است كه عرش به معنى تخت است و خدا العياذ بالله روى آن نشسته است و چون عرش را هشت نفر حمل كنند خدا هم حمل شده است پس او محمول خواهد بود.
2- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى قَالَ سَأَلَنِي أَبُو قُرّةَ الْمُحَدّثُ أَنْ أُدْخِلَهُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الرّضَا ع فَاسْتَأْذَنْتُهُ فَأَذِنَ لِي فَدَخَلَ فَسَأَلَهُ عَنِ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ ثُمّ قَالَ لَهُ أَ فَتُقِرّ أَنّ اللّهَ مَحْمُولٌ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع كُلّ مَحْمُولٍ مَفْعُولٌ بِهِ مُضَافٌ إِلَى غَيْرِهِ مُحْتَاجٌ وَ الْمَحْمُولُ اسْمُ نَقْصٍ فِي اللّفْظِ وَ الْحَامِلُ فَاعِلٌ وَ هُوَ فِي اللّفْظِ مِدْحَةٌ وَ كَذَلِكَ قَوْلُ الْقَائِلِ فَوْقَ وَ تَحْتَ وَ أَعْلَى وَ أَسْفَلَ وَ قَدْ قَالَ اللّهُ وَ لِلّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها وَ لَمْ يَقُلْ فِي كُتُبِهِ إِنّهُ الْمَحْمُولُ بَلْ قَالَ إِنّهُ الْحَامِلُ فِي الْبَرّ وَ الْبَحْرِ وَ الْمُمْسِكُ السّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولَا وَ الْمَحْمُولُ مَا سِوَى اللّهِ وَ لَمْ يُسْمَعْ أَحَدٌ آمَنَ بِاللّهِ وَ عَظَمَتِهِ قَطّ قَالَ فِي دُعَائِهِ يَا مَحْمُولُ قَالَ أَبُو قُرّةَ فَإِنّهُ قَالَ وَ يَحْمِلُ عَرْشَ رَبّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمانِيَةٌ وَ قَالَ الّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع الْعَرْشُ لَيْسَ هُوَ اللّهَ وَ الْعَرْشُ اسْمُ عِلْمٍ وَ قُدْرَةٍ وَ عَرْشٍ فِيهِ كُلّ شَيْءٍ ثُمّ أَضَافَ الْحَمْلَ إِلَى غَيْرِهِ خَلْقٍ مِنْ خَلْقِهِ لِأَنّهُ اسْتَعْبَدَ خَلْقَهُ بِحَمْلِ عَرْشِهِ وَ هُمْ حَمَلَةُ عِلْمِهِ وَ خَلْقاً يُسَبّحُونَ حَوْلَ عَرْشِهِ وَ هُمْ يَعْمَلُونَ بِعِلْمِهِ وَ مَلَائِكَةً يَكْتُبُونَ أَعْمَالَ عِبَادِهِ وَ اسْتَعْبَدَ أَهْلَ الْأَرْضِ بِالطّوَافِ حَوْلَ بَيْتِهِ وَ اللّهُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى كَمَا قَالَ وَ الْعَرْشُ وَ مَنْ يَحْمِلُهُ وَ مَنْ حَوْلَ الْعَرْشِ وَ اللّهُ الْحَامِلُ لَهُمُ الْحَافِظُ لَهُمُ الْمُمْسِكُ الْقَائِمُ عَلَى كُلّ نَفْسٍ وَ فَوْقَ كُلّ شَيْءٍ وَ عَلَى كُلّ شَيْءٍ وَ لَا يُقَالُ مَحْمُولٌ وَ لَا أَسْفَلُ قَوْلًا مُفْرَداً لَا يُوصَلُ بِشَيْءٍ فَيَفْسُدُ اللّفْظُ وَ الْمَعْنَى قَالَ أَبُو قُرّةَ فَتُكَذّبُ بِالرّوَايَةِ الّتِي جَاءَتْ أَنّ اللّهَ إِذَا غَضِبَ إِنّمَا يُعْرَفُ غَضَبُهُ أَنّ الْمَلَائِكَةَ الّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ يَجِدُونَ ثِقْلَهُ عَلَى كَوَاهِلِهِمْ فَيَخِرّونَ سُجّداً فَإِذَا ذَهَبَ الْغَضَبُ خَفّ وَ رَجَعُوا إِلَى مَوَاقِفِهِمْ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع أَخْبِرْنِي عَنِ اللّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مُنْذُ لَعَنَ إِبْلِيسَ إِلَى يَوْمِكَ هَذَا هُوَ غَضْبَانُ عَلَيْهِ فَمَتَى رَضِيَ وَ هُوَ فِي صِفَتِكَ لَمْ يَزَلْ غَضْبَانَ عَلَيْهِ وَ عَلَى أَوْلِيَائِهِ وَ عَلَى أَتْبَاعِهِ كَيْفَ تَجْتَرِئُ أَنْ تَصِفَ رَبّكَ بِالتّغْيِيرِ مِنْ حَالٍ إِلَى حَالٍ وَ أَنّهُ يَجْرِي عَلَيْهِ مَا يَجْرِي عَلَى الْمَخْلُوقِينَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى لَمْ يَزُلْ مَعَ الزّائِلِينَ وَ لَمْ يَتَغَيّرْ مَعَ الْمُتَغَيّرِينَ وَ لَمْ يَتَبَدّلْ مَعَ الْمُتَبَدّلِينَ وَ مَنْ دُونَهُ فِي يَدِهِ وَ تَدْبِيرِهِ وَ كُلّهُمْ إِلَيْهِ مُحْتَاجٌ وَ هُوَ غَنِيٌّ عَمّنْ سِوَاهُ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 177 رواية: 2
2- ابو قرة محدث بر حضرت امام رضا عليه السلام وارد شد و از مسائل حلال و حرام پرسيد، سپس عرض كرد: شما قبول داريد كه خدا محمول است؟ حضرت فرمود: هر محمولى فعلى بر او واقع شده كه به ديگرى نسبت دارد (و آن فعل حمل است كه به حامل نسبت دارد) و (محمول) اسمى است كه در تعبير دلالت بر نقص دارد و (حامل) فاعل است و در تعبير دلالت بر مدح دارد و همچنين است قول آن كه گويد: زبر، زير، بالا، پایين، (كه زبر و بالا دلالت بر مدح دارد و زير و پائين دلالت بر نقص) و خدا فرموده است (110 سوره 17) (خدا را نام هاى نيكوست، او را به آن ها بخوانيد) و در هيچ يك از كتب آسمانى خود نفرموده است كه او محمول است بلكه گفته است او حامل است در خشكى و دريا (فرزندان آدم را در آيه 70 سوره 18) و نگه دار آسمان ها و زمين است از افتادن (در آيه 41 سوره 35) و غير خدا محمول است و هيچ گاه از كسی كه به خدا و عظمتش ايمان دارد شنيده نشده كه در دعاى خود گويد (يا محمول) ابوقرة گفت: خدا خود فرموده است: در آن روز عرش پروردگار تو را هشت نفر در بالايشان حمل كنند) و باز فرموده است (7 سوره 40) كسانى كه عرش را حمل می كنند) حضرت ابو الحسن عليه السلام فرمود: عرش كه خدا نيست عرش نام علم و قدرت است و عرشى است كه همه چيز در اوست (اشاره به معنى اول و دومی است كه در توضيح بيان كرديم) آن گاه فعل حمل را به غير خود كه مخلوقى از مخلوقاتش باشد نسبت داده است بدين جهت كه از آن مخلوق به سبب حمل عرشش عبادت خواسته است، حاملان عرش حاملان علم خدايند و مخلوقى هستند كه گرد عرش او تسبيح گويند و به علم او كار كنند و فرشتگانى هستند كه كردارهاى بندگانش را نويسند و از اهل زمين به سبب طواف گرد خانه خويش عبادت خواسته است (پس از هر مخلوقى به نوعى خاص عبادت خواسته است) و خدا بر عرش تسلط دارد چنانچه فرمود (و در باب سابق بيان شد) و عرش و آن ها كه حملش كنند و آن ها كه گردش باشند (همگى نسبت به خدا محمولند) و خدا حامل آن ها و حافظ آن ها و نگهدارنده آن ها است و به پا دارنده هر جان و بالاى هر چيز و بر همه چيز است و نسبت به خدا كلمه محمول و اسفل به تنهایى بدون اين كه به كلمه ديگرى بچسبد نبايد گفت تا لفظ و معنى خراب شود (زيرا اسماء خدای تعالى توفيقى است (و محمول و اسفل) علاوه بر اين كه دلالت بر نقص و احتياج دارد در هيچ دعایى نسبت به خدا گفته نشده است ولى جايز است به كلمه ديگر بچسبد و مثلا گفته شود عرش خدا خشم كند، فرشتگانی كه عرش را حمل می كنند از سنگينى دوش خود خشم او را دريابند و به سجده در افتند و چون خشم خدا برود و دوش آنها سبك شود و به جايگاه خويش (حالت اوليه) برگردند، حضرت فرمود: به من بگو از زمانی كه خدا شيطان را لعنت كرده و بر او خشمگين شده است تا امروز كى از او خشنود گشته است طبق بيان تو كه خدا هميشه بر شيطان و دوستان و پيروانش خشمگين است (پس بايد از آن زمان تا حال حاملان عرش در سجود باشند، به علاوه) چگونه جرأت می كنى كه پروردگار تو را به دگرگون شدن از حالى به حالى نسبت دهى و بگویى آن چه بر مخلوق وارد می شود بر او هم وارد شود، او منزه است. متعال اىست، پابرجاست همراه نابود شوندگان، بى دگرگونی است همراه دگرگونان، بى عوض شدن است همراه عوض شوندگان، هر چيز جز او در قبضه او و تحت تدبير اوست و همگى به او محتاج و او از غير خود بى نياز است.
3- مُحَمّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ رِبْعِيّ بْنِ عَبْدِ اللّهِ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللّهِ جَلّ وَ عَزّ وَسِعَ كُرْسِيّهُ السّماواتِ وَ الْأَرْضَ فَقَالَ يَا فُضَيْلُ كُلّ شَيْءٍ فِي الْكُرْسِيّ السّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ كُلّ شَيْءٍ فِي الْكُرْسِيّ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 179 رواية: 3
3- فضيل گويد: از امام صادق عليه السلام راجع به قول خداى عزوجل (كرسى خدا آسمان ها و زمين ها را در بر دارد) پرسيدم فرمود: اى فضيل همه چيز در كرسى است، آسمان ها و زمين و همه چيز در كرسى است (و عرش بر كرسى و همه چيز احاطه دارد).
4- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَجّالِ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللّهِ جَلّ وَ عَزّ وَسِعَ كُرْسِيّهُ السّماواتِ وَ الْأَرْضَ السّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَسِعْنَ الْكُرْسِيّ أَمِ الْكُرْسِيّ وَسِعَ السّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ فَقَالَ بَلِ الْكُرْسِيّ وَسِعَ السّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ الْعَرْشُ وَ كُلّ شَيْءٍ وَسِعَ الْكُرْسِيّ
اصول كافى جلد 1 صفحه:179 رواية: 4
4- زرارة گويد از حضرت امام صادق عليه السلام راجع به قول خداى عزوجل (وسع كرسيه السماوات و الارض) پرسيدم كه آيا آسمان ها و زمين كرسى را در بر دارند يا كرسى آسمان ها و زمين را در بردارد فرمود بلكه كرسى آسمان ها و زمين و عرش را در بردارد (پس كرسى مرفوع است و فاعل وسع) و كرسى همه چيز را در بردارد.
5- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيّوبَ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ وَسِعَ كُرْسِيّهُ السّماواتِ وَ الْأَرْضَ السّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَسِعْنَ الْكُرْسِيّ أَوِ الْكُرْسِيّ وَسِعَ السّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ فَقَالَ إِنّ كُلّ شَيْءٍ فِي الْكُرْسِيّ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 179 رواية: 5
5- زرارة گويد از حضرت امام صادق عليه السلام درباره قول خداى عزوجل (وسع كرسيه السماوات و الارض) پرسيدم كه آسمان ها و زمين كرسى را در بر دارند يا كرسى آسمان ها و زمين را در بردارد فرمود: همه چيز در كرسى جا دارد.
6- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع قَالَ حَمَلَةُ الْعَرْشِ وَ الْعَرْشُ الْعِلْمُ ثَمَانِيَةٌ أَرْبَعَةٌ مِنّا وَ أَرْبَعَةٌ مِمّنْ شَاءَ اللّهُ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 179 رواية: 6
6- امام صادق عليه السلام فرمود: حاملين عرش و عرش به معنى علم است هشت نفرند: چهار كس از ما و چهار كس از آن ها كه خدا خواهد.
توضيح :
مجلسى (ره) فرمايد حديثى از حضرت امام كاظم (عليه السلام) رسيده است كه حاملين عرش روز قيامت هشت نفرند چهار نفر از پيشينيان و آن ها نوح و ابراهيم و موسى و عيسى باشند و چهار نفر از آخرين و آن ها محمد و على و حسن و حسين باشند.
7- مُحَمّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الرّحْمَنِ بْنِ كَثِيرٍ عَنْ دَاوُدَ الرّقّيّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ فَقَالَ مَا يَقُولُونَ قُلْتُ يَقُولُونَ إِنّ الْعَرْشَ كَانَ عَلَى الْمَاءِ وَ الرّبّ فَوْقَهُ فَقَالَ كَذَبُوا مَنْ زَعَمَ هَذَا فَقَدْ صَيّرَ اللّهَ مَحْمُولًا وَ وَصَفَهُ بِصِفَةِ الْمَخْلُوقِ وَ لَزِمَهُ أَنّ الشّيْءَ الّذِي يَحْمِلُهُ أَقْوَى مِنْهُ قُلْتُ بَيّنْ لِي جُعِلْتُ فِدَاكَ فَقَالَ إِنّ اللّهَ حَمّلَ دِينَهُ وَ عِلْمَهُ الْمَاءَ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ أَرْضٌ أَوْ سَمَاءٌ أَوْ جِنٌّ أَوْ إِنْسٌ أَوْ شَمْسٌ أَوْ قَمَرٌ فَلَمّا أَرَادَ اللّهُ أَنْ يَخْلُقَ الْخَلْقَ نَثَرَهُمْ بَيْنَ يَدَيْهِ فَقَالَ لَهُمْ مَنْ رَبّكُمْ فَأَوّلُ مَنْ نَطَقَ رَسُولُ اللّهِ ص وَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ الْأَئِمّةُ صَلَوَاتُ اللّهِ عَلَيْهِمْ فَقَالُوا أَنْتَ رَبّنَا فَحَمّلَهُمُ الْعِلْمَ وَ الدّينَ ثُمّ قَالَ لِلْمَلَائِكَةِ هَؤُلَاءِ حَمَلَةُ دِينِي وَ عِلْمِي وَ أُمَنَائِي فِي خَلْقِي وَ هُمُ الْمَسْئُولُونَ ثُمّ قَالَ لِبَنِي آدَمَ أَقِرّوا لِلّهِ بِالرّبُوبِيّةِ وَ لِهَؤُلَاءِ النّفَرِ بِالْوَلَايَةِ وَ الطّاعَةِ فَقَالُوا نَعَمْ رَبّنَا أَقْرَرْنَا فَقَالَ اللّهُ لِلْمَلَائِكَةِ اشْهَدُوا فَقَالَتِ الْمَلَائِكَةُ شَهِدْنَا عَلَى أَنْ لَا يَقُولُوا غَداً إِنّا كُنّا عَنْ هذا غافِلِينَ. أَوْ تَقُولُوا إِنّما أَشْرَكَ آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ كُنّا ذُرّيّةً مِنْ بَعْدِهِمْ أَ فَتُهْلِكُنا بِما فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ يَا دَاوُدُ وَلَايَتُنَا مُؤَكّدَةٌ عَلَيْهِمْ فِي الْمِيثَاقِ
اصول كافى جلد 1 صفحه: 180 رواية: 7
7- داود رقى گويد: از امام صادق(عليه السلام) راجع به قول خداى عزوجل (و عرش خدا بر آب بود) پرسيدم فرمود: در اين باره چه مى گويند؟ عرض كردم: می گويند عرش روى آب بود و پروردگار بالاى آن، فرمود: دروغ گويند، هر كه اين گمان كند خدا را محمول قرار داده و او را به صفت مخلوق وصف كرده است و او را لازم آيد كه چيزی كه خدا را حمل مى كند تواناتر از او باشد. عرض كردم قربانت گردم شما برايم بيان كنيد، فرمود: پيش از آن كه زمين يا آسمانى يا جن و انسى يا خورشيد و ماهى باشد، خدا دينش را و عملش را به آب عطا فرمود، (مقصود از آب ماده اى است كه قابليت خلق پيغمبران را دارد مرآت) چون خدا خواست مخلوق را بيافريند ايشان را در برابر خويش پراكنده ساخت و به آن ها گفت: پروردگار شما كيست؟ نخستين كسى كه سخن گفت رسول خدا (ص) و اميرالمؤمنين عليه السلام و ائمه صلوات الله عليهم بودند كه گفتند: تویى پروردگار ما، خدا به ايشان علم و دين عطا كرد سپس به فرشتگان فرمود: اينان حملان دين و علم من و امينان من در ميان خلقم و مسؤلانند، آن گاه به فرزندان آدم گفت: بربوبيت خدا و ولايت و اطاعت اين اشخاص اعتراف كنيد، گفتند، آرى اى پروردگار ما اعتراف نموديم، پس خدا به فرشتگان فرمود: گواه باشيد، فرشتگان گفتند: گواهى دهيم و اين پيمان براى آن بود كه فردا نگويند ما از آن بى خبر بوديم يا آن كه بگويند: پدران ما از پيش مشرك شدند و ما هم فرزندان پس از آنها بوديم، ما را به آن چه اهل باطل كردند هلاك می كنى؟ اى داود ولايت ما در زمان پيمان گيرى بر ايشان مؤكد گشته است.
