سُنَّةَ اللهِ فِى الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللهِ تَبْدِيلاً
 
ترجمه :
62. طريقه و دستور الهى است در كسانى كه قبلاً بودند و هلاك شدند كه نسبت به انبيا و مومنين به آن‌ها رفتار مى‌كردند و هرگز نمى‌يابى از براى سنت و طريقه الهى تغيير و تحويل و تبديلى[1] .
 
تفسير :
]معانى سنت[
(سُنَّةَ اللهِ)[2]  از براى سنّت، اطلاقاتى است: يكى مقابل فريضه، فريضه  اوامر الهى است كه در قرآن معيّن فرموده وسنت، دستورات پيغمبر وائمّه  : است وبه اين معنى گفتند ادله شرعيه چهار است: كتاب، سنت، اجماع، عقل.
و يكى به معنى مستحبّ، مقابل واجب واين معنى است كه گفتند احكام تكليفيه پنج است: واجب، سنت، مباح، مكروه، حرام، مقابل احكام وضعيه مثل صحت وفساد جزئيه وكليه وغير اين‌ها. ويكى به معنى طريقه ومشى كه در اينجا به اين معنى است، يعنى رفتار الهى وطريقه او مطابق حكمت وصلاح دين ودنيا ]ست[.
(فِى الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ) در اُمم ماضيه وانبياى سلف اين بود كه اين نمره اشخاص كه منافق بودند يا در قلوب آن‌ها مرض بود يا مُرجف بودند آن‌ها را خداوند مى‌گرفت به عذاب‌هاى مهلكه، مثل قوم نوح وعاد وثمود وقوم لوط وشعيب وموسى وغير اين‌ها وانبيا ومومنين را نجات مى‌داد.
(وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللهِ تَبْدِيلاً) چون اشتباه وخطا در افعال الهى نيست وتمام موافق با حكمت وعين صلاح است لذا تغييرپذير نيست. بلى، اگر مصلحت تغيير كند خداوند هم تغيير مى‌دهد: (إِنَّ اللهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ)[3] .

[1] .  ترجمه ديگر: درباره كسانى كه پيشتر بوده‌اند همين سنّت خدا جارى بوده است ودرسنّت خدا هرگز تغييرى نخواهى يافت.
[2] .  سنت‌هاى الهى در قرآن كريم : سنّت در لغت به معناى سيره وروش است. چه نيك باشدچه بد؛ چنانكه در لسان العرب آمده معناى اصلى اين واژه روش وسيره است. البته در متوندينى بيشتر به سيره وروشى اطلاق مى‌شود كه مردم از آن پيروى مى‌كنند. امّا تركيباضافى «سنة الله» عبارت از روشى است كه خداوند متعال از روى حكمت خويش حَسَبرفتار وسلوكى كه مردم با شريعت او دارند، نسبت به آنان اعمال مى‌دارد، البته بر سنت‌هاىالهى آثار مهمّى در قرآن وسنّت مترتب است كه به برخى از آن‌ها اشاره خواهد شد.سنّت‌هاى الهى دو ويژگى بسيار مهم دارند. نخست آنكه عامّ وفراگيرند، دوم آنكه ثابتوتغيير ناپذيرند؛ چنانكه در قرآن كريم بارها بر اين امر تأكيد شده است كه «سنة الله فيالّذين خلوا من قبل ولن تجد لسنّة الله تبديلاً». (سوره احزاب: آيه62). درباره فراگير بودنسنّت‌هاى الهى هم مى‌فرمايد: «قد خلت من قبلكم سنن فسيروا في الأرض فانظروا كيفكان عاقبة المكذّبين. هذا بيان للنّاس وهدىً وموعظةً للمتقين». (سوره آل عمران: آيه 137 ـ138). بديهى است مراد از ذكر سنّت‌هاى مقرّر الهى در حقّ امت‌هاى پيشين از آن روستكه مردم از آن پند پذيرند وبه آنان گوشزد شود كه اين سنّت‌ها فراگيرند واگر كسى مرتكباعمالى شود كه آنان شدند، قطعاً همان سنّت‌هاى معمول در حقّ گذشتگان گريبانگير آناننيز خواهد شد. ر. ك: دانشنامه قرآن: ج2، ص1221، مدخل«سنت‌هاى الهى در قرآنكريم».
[3] .  در حقيقت، خدا حال قومى را تغيير نمى‌دهد تا آنان حال خود را تغيير دهند. سوره رعد :آيه 11.

نوشتن دیدگاه