آية الله حاج شيخ مرتضى حائرى به نقل از مرد صالح وفقيه روشن ضمير مرحوم آقاى حاج حسين حائرى فشاركى فرمود:
ميرزاى شيرازى قبل از صدور فتواى تاريخى اش، تعدادى از فضلاء و اصحاب فاضل خويش را جمع و با آنان پيرامون حكم تنباكو و لوازم و عوارض پيش بينى شده و نشده آن به بحث نشست. يكى از شاگردان مبرز وى، ماءموريت داشت كه خلاصه مطالب را تنظيم و به مرحوم ميرزاى شيرازى بدهد، تا او آن مباحث مطرح شده را در كمال آرامش ودقت مجددا بررسى كند. آن شاگرد مبرز هر روز چنين مى كرد و ايشان نيز پس از بحث و مطالعه دقيق، بر آن مطالب حاشيه انتقادى و يا تاييدى مى نگاشت.
از جمله مسائل مطرح شده پيرامون فتواى فوق، ترس از امكان وقوع خطر جانى براى مرحوم شيرازى آنهم پس از صدور حكم فتوا بود كه او وساير شاگردان مى بايستى در صورت وقوع چنين خطرى، پاسخى قوى از براى خداوند آماده مى ساختند.
مرحوم آية الله سيد محمد فشاركى كه بر اين باور بود جان ميرزاى شيرازى در مقابل مصلحت دين ارزشى ندارد، خود را به اندرون خانه ميرزاى شيرازى رسانده وپس از انجام تعارفات در كمال صراحت چنين مى گويد:
جنابعالى حق بزرگ استادى، تعليم، تربيت وساير حقوق بر من فراوان داريد، خواهش مى كنم به اندازه چند دقيقه از حقوق خود صرف نظر كرده تا بتوانم با جنابعالى آزادانه صحبت كنم؟!
ميرزاى شيرازى كه خود فوق العاده به رعايت آداب اصرار مى ورزيد، نيز با كمال احترام مى گويد: بفرماييد.
مرحوم فشاركى با آزاد منشى هر چه تمام تر مى گويد: سيد! چرا مى ترسى جانت به خطر افتد؟ چه بهتر كه پس از عمرى خدمت به اسلام وتربيت عده اى، به سعادت شهادت برسى كه خود موجب سعادت شما وافتخار ماست:
در راه وطن دادن جان آسان است *** انديشه ما شهادت وايمان است
ترس از چه كنيم اگر كه خصم آمده است *** ميدان نبرد ما پر از شيران است(1)
ميرزاى بزرگ شيرازى مى گويد: من نيز همين عقيده شما را داشتم، ولى با تاءخير در حكم، مى خواستم افتاء مذكور به دست ديگرى - حضرت ولى الله اعظم عجل الله تعالى فرجه الشريف - نوشته شود! پس امروز به سرداب مطهر آن جناب - در سامرا - رفتم و آن حالت تشرف به من دست داد و من حكم تحريم تنباكو را از زمان آن حضرت نوشته و به ايران فرستادم.(2)
(1) حسين عسكرى.
(2) اگر برترين تفقه انديشه اى، تفقه در معارف دين است:
قال اميرالمؤ منين عليه السلام: اذا تفقهت فتفقه فى دين الله.
حضرت أمير المؤمنين امام على عليه السلام مى فرمايد:
اگر به فقه علاقه مندى، در دين تفقه كن.
و اگر تفقه دينى توقيفى وتوفيقى است:
قال النبى صلى الله عليه وآله وسلم: اذا اءراد الله بعيد خيرا فقهه فى الدين واءلهمه رشده.
پيامبر عظيم الشأن اسلام صلى الله عليه وآله وسلم مى فرمايد:
اگر خداوند خير بنده اى را بخواهد، او را در دين فقيه مى گرداند وراه رشد را به او معرفى مى كند.
واگر محور اصلى وعمود خيمه دين، تفقه دينى است:
قال النبى صلى الله عليه وآله وسلم: ان لكل شى ء دعامة هذا الدين الفقه...
پيامبر عظيم الشأن اسلام صلى الله عليه وآله وسلم مى فرمايد:
براى هر چيزى ستونى است وستون دين فقه است.
پس مى توان نتيجه گرفت كه تفقه دينى ودر نتيجه فقهاى دينى با اساسى ترين عنصر حياتى بشر سرو كار دارند، بطورى كه با استنباطات ودر نتيجه ارشادات درست آنان، بشر به هدايت وفلاح خواهد رسيد ودر فرض خطاى قابل جبران در استنباط ويا كاهلى در ارشاد آنان، بشر به هدف از خلقت خويش ‍ نخواهد رسيد حادثه بزرگ تحريم تنباكو كه اولين اظهار قدرت سياسى فقيهان در جامعه دينى در تاريخ معاصر است، از منظر داستانى زير حاوى نكاتى بس ارزشمند است:
1 - دقت شديد فقيهان دينى در استنباط حكم الهى وافتاء بر آن.
برخى جاهلان به روش ومنابع دينى (كه گاه متاءسفانه از لباس برتر دين نيز برخوردارند) گستاخانه با بهره گيرى از روش قياس، دين را به بازى مى گيرند:
قال النبى صلى الله عليه وآله وسلم: لا تقيسوا فى الدين، فان الدين لا يقاس واءول من قاس ‍ ابليس.
پيامبر عظيم الشأن اسلام صلى الله عليه و آله و سلم مى فرمايد:
قياس در دين نكنيد زيرا اولين قياس كننده ابليس بود.
و براى دل خوش كردن روشنفكران فاسد ويا برخى از مجريان غير متعهد، دين را در معرض فروش قرار داده ونوكر صفتانه وخيانتكارانه به توجيه انديشه هاى غربى وغير دينى مى پردازند:
ابن عباس عن النبى صلى الله عليه وآله وسلم قال: تناصحوا فى العلم فان خيانة اءحدكم فى علمه اءشد من خيانته فى ماله وان الله مسائلكم يوم القيامة.
پيامبر عظيم الشأن اسلام صلى الله عليه و آله و سلم مى فرمايد:
زيرا خيانت در علم بدتر از خيانت در مال است وهمانا خداوند در مورد علم از شما بازخواست مى كند خيانت آن بدتر از خيانت او در مال خودش مى باشد، وخداوند روز قيامت از شما درباره علم سؤ ال مى كند.
آنان فقه را آسان وحكم راندن را بازى مى دانند، پس با تشويق شياطين به كتمان معارف دين پرداخته:
قال النبى صلى الله عليه وآله وسلم: تناصحوا فى العلم، ولا يكتم بعضكم بعضا فان خيانة فى العلم أشد من خيانة فى المال.
پيامبر عظيم الشأن اسلام صلى الله عليه وآله وسلم مى فرمايد:
در علم خيرخواه هم باشيد وآن را از هم كتمان نكنيد زيرا خيانت در علم بدتر از خيانت در مال است.
واز منظر دين بر دين مى تازند:
خانه خالى كن دلا تا منزل جانان شود *** كاءين هوسناكان دل وجان جاى ديگر مى كنند
آه، آه، از دست صرافان گوهر ناشناس *** هر زمان خر مهره را با در برابر مى كنند
صبحدم از عرش مى آمد خروشى عقل گفت *** قدسيان را بين كه شعر حافظ از بر مى كنند.
حافظ.
در حالى كه دين شناسى كارى بس مشكل وطاقت فرسا بوده وصرفا با تلاش سخت ووسواس گونه استنباطى به دست آمدنى است.
حزب اللهى عزيز! ميرزاى بزرگ شيرازى را بنگر كه چگونه براى حكمى كه شايد از حيث كبروى از ضروريات دين مى باشد، در مقام انطباق اينچنين وسواس به خرج مى دهد، عوارض وقوعى واجرايى حكم را نگريسته وبررسى مى كند وآنگاه به محضر حضرت بقية الله عجل الله تعالى فرجه الشريف تشرف مى يابد وبطور مستقيم حكم خداوندى را از آن محور هستى امكانى دريافت مى كند ودر كمال قاطعيت به آن فتوا مى دهد تا كشورى را از حلقوم استعمار انگليس بيرون آورد.
او را بياب كه چگونه براى صدور حكم الهى، مراحل زير را به اجرا مى گذارد، تا مبادا نتواند فرداى قيامت
در محضر مقام ربوبى ومعصومين عليهم السلام شرمنده گردد:
الف) دقت وتفقه شخصى از حكم دينى در دو مقام كبروى وصغروى هر بحث.
ب) عرضه انديشه به جمع فاضلان حوزه دينى جهت ارزيابى ودقت اذهان گوناگون وفعال در چگونگى حكم دينى.
ج) ارزيابى نوشتار نهايى بحث در سكوت وآرامش كامل جهت استنباط حكم دينى.
د) عرضه مستقيم احكام استنباطى به محضر محور شرع دينى در ملاقات هاى تشرفى.
2 - نقش بدون ترديد شاگردان خوش فكر وشجاع در تحريك فقيهان درجه اول حوزات دينى در استنباط وعرضه احكام در تاريخ فقاهت شيعه.
3 - مراقبت شديد حوزويان نسبت به آداب وحقوق اساتيد خويش حتى در مقام بحث وگفتگوى علمى:
قال على بن الحسين عليه السلام: حق سائسك بالعلم: التعظيم له: والتوقير لمجلسه، وحسن الاستماع اليه، والاقبال عليه، واءن لا ترفع عليه صوتك...
حضرت امام زين العابدين عليه السلام مى فرمايد:
حق معلم بر تو اين است كه: به او ومجلسش احترام بگذارى، به سخنانش خوب گوش داده وبه ديدارش مبادرت ورزى، وصدايت را بر او بلند نكنى.
4 - دورى وپرهيز مرجعيت وفقيهان حوزوى از سردمداران وبازيگران عرصه نوكرى سياسى.
5 - لزوم صراحت گفتارى ياران، در تحريك به صدور فرامين اولى، ثانوى وحكومتى دينى از سوى مرجعيت ورهبرى دينى وعدم لحاظ شخصيت والاى آنان به هنگام لحاظ مصالح دين ونظام حكومتى.
6 - ارزشمندى پيدايش شهادت ناشى از صدور حكم وافتاء دينى.
7 - امكان و بلكه لزوم ارتباط رهبريت و مرجعيت صالح وعامه دينى با مقام عظماى ولايت تكوينى - چنانكه تاريخ شيعه تاكنون نيز اين حقيقت را به نمايش گذارده است.
8 - توجه خاص حضرت بقية الله عجل الله تعالى فرجه الشريف نسبت به حفظ و حراست از جوامع دينى و بخصوص ايران شيعى.
ما بى تو تا دنياست دنيايى نداريم *** چون سنگ خاموشيم و غوغايى نداريم
تو آبروى خاكى و حيثيت آب *** دريا تويى، ما جز تو دريايى نداريم
سلمان حيانى.
9 - پشتيبانى دائم حضرت بقية الله عجل الله تعالى فرجه الشريف از فقيهان وارسته حوزه هاى دينى در مقام حكم و يا اجراى آن.

نوشتن دیدگاه