در منابع حدیثی، اهمیت فوق العاده ای به «عفت» داده شده است که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
1 - امام امیر المؤمنین علیه السلام، عفت را برترین عبادت شمرده است:
«افضل العبادة العفاف (1)» تعبیر به عفت در این جا، ممکن است به معنی وسیع آن استعمال شده و یا ممکن است در مقابل شکم پرستی و شهوت جنسی به کار رفته باشد.
2 - امام باقر علیه السلام می فرمایند:
«ما عبد الله بشی ء افضل من عفة بطن و فرج؛ هیچ عبادتی در پیشگاه خداوند، برتر از عفت در برابر شکم و مسایل جنسی نیست» (2)
3 - در روایت دیگری از آن حضرت - که تفسیری بر روایت سابق است - آمده است که مردی خدمت امام علیه السلام عرض کرد: اعمال و طاعات من ضعیف و روزه ام کم است، ولی امیدوارم که هرگز مال حرامی نخورده ام. امام علیه السلام در پاسخ فرمود:
«ای الاجتهادافضل من عفة بطن و فرج؛ کدام تلاش در راه اطاعت خدا، برتر از عفت در مقابل شکم و مسایل جنسی است.» (3)
4 - امام علی بن ابیطالب علیه السلام در این رابطه می فرمایند:
«اذا اراد الله بعبد خیرا اعف بطنه و فرجه؛ هنگامی که خداوند خیر و خوبی برای بنده اش بخواهد، به او توفیق می دهد که در برابر شکم و شهوت پرستی عفت پیدا کند.» (4)
5 - در حدیث دیگری که مفضل از امام صادق علیه السلام، در توصیف شیعیان واقعی نقل شده، آن حضرت چنین می فرمایند:
«انما شیعة جعفر من عف بطنه و فرجه و اشتد جهاده و عمله لخالقه و رجاء ثوابه و خاف عقابه فاذا رایت اولئک فاولئک شیعة جعفر؛ پیروان حقیقی جعفر بن محمد، کسانی هستند که در برابر شکم پرستی و بی بند و باری جنسی، عفت و (در راه بندگی خدا) تلاش و کوشش فراوان دارند، به ثواب او امیدوارند و از عقاب او بیمناک.
(به همین دلیل، پیوسته، در راه حق حرکت می کنند. هرگاه کسی را با این صفات ببینی، آنها پیروان و شیعیان جعفر بن محمد علیه السلام می باشند.» (5)
6 - امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند:
«قدر الرجل علی قدر همته، و صدقه علی قدرمروته، و شجاعته علی قدر انفته و عفته علی قدر غیرته؛ ارزش هر کس به اندازه همت او و صداقت هر کس به اندازه شخصیت او و شجاعت هر کس به اندازه زهد و بی اعتنایی او به ارزشهای مادی و عفت هر کس به اندازه غیرت اوست.» (6)
بدیهی است، افراد غیرتمند راضی نمی شوند که کسی نگاه آلوده به نوامیس آنها کند، به همین دلیل، نسبت به نوامیس دیگران نیز حساسند و متعرض آنها نمی شوند.
7 - این بحث را با حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله پایان می دهیم، آن حضرت صلی الله علیه و اله در این روایت ضمن بیان این که:
«سه چیز است که بر امتم از آن سه بیمناکم» سومین آنها را «شهوة البطن و الفرج؛ شکم پرستی و شهوت پرستی جنسی» (7) می دانند.
نتیجه
آنچه از آیات و روایات فوق حاصل می شود، این است که: اسلام اهتمام فوق العاده به مساله پرهیزکاری در برابر شهوت شکم و بی بند و باری جنسی دارد تا جایی که آن را نشانه شخصیت، غیرت، ایمان و پیروی از مکتب اهلبیت علیهم السلام معرفی می کند. تاریخ نیز سرچشمه بسیاری از گرفتاری های انسان را از همین دو امر (شهوت شکم و شهوت جنسی) می داند، زیرا شهوت شکم، به انسان اجازه تفکر مشروع را نمی دهد تا به وسیله آن، حقوق انسان ها را رعایت کند و در مسیر عدالت گام بردارد. به همین علت، انسان را به ارتکاب انواع گناهان وا می دارد.
علاوه بر اینها، شهوت شکم، سرچشمه بسیاری از بیماری های جسمانی و اخلاقی است تا آنجا که گاهی، شکم به بت خطرناکی مبدل شده و انسان را به پرستش و اطاعت خویش در همه زمینه ها وادار می سازد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نیز، در این رابطه، درباره مردم آخر الزمان فرموده است :
«یاتی علی الناس زمان بطونهم الهتهم و نسائهم قبلتهم و دنانیرهم دینهم، و شرفهم متاعهم، لا یبغی من الایمان الا اسمه و لا من الاسلام الا رسمه و لا من القرآن الا درسه، مساجدهم معمورة من البناء و قلوبهم خراب علی الهدی؛ زمانی بر مردم فرا می رسد که شکم های آنها بت های آنهاست و زن های آنها قبله آنهاست و دینارهایشان دینشان و شرفشان متاعشان است، در آن زمان از ایمان جز نامی و از اسلام جز رسمی و از قرآن، جز درسی باقی نمی ماند، مساجدشان از نظر ساختمان آباد و دل هایشان از نظر هدایت خراب است...»
در ذیل این حدیث آمده است:
«خداوند در چنان شرایطی، آنان را به چهار بلا مبتلا می کند، جور سلطان و قحطی زمان و ظلم والیان و حاکمان (8)»
فرق میان ظلم و جور (که در بسیاری از روایات در برابر هم قرار گرفته اند) ممکن است از این جهت باشد که واژه جور، در اصل به معنی انحراف از مسیر حق است، بنابراین جور سلطان به انحرافات صاحبان سلطه و فرمانروایان اطلاق می شود، در حالی که ظلم به معنی بی عدالتی است.
در حدیث دیگری از آن حضرت آمده است:
«ایاک و ادمان الشبع فانه یهیج الاسقام و یثیر العلل؛ از پرخوری بپرهیز که انواع بیماری ها را تحریک کرده، و سرچشمه مرض هاست.» (9)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نیز فرموده است:
«هر کس از شر شکم و زبان و آلت جنسی خود در امان بماند، از همه بدی ها محفوظ مانده است.» (10)
پاورقی :
1 - اصول کافی، ج 2، ص 79.
2 - همان.
3 - همان.
4 - غرر الحکم، شماره 4114.
5 - وسایل الشیعه، ج 11، ص 199.
6 - نهج البلاغه، کلمات قصار، کلمه 47.
7 - اصول کافی، ج 2، ص 79.
8 - بحار الانوار، ج 22، ص 453.
9 - شرح غرر الحکم، حدیث 2681، جمله 1، ص 300.
10 - معراج السعادة، ص 310.
