بسم الله الرحمن الرحیم
غیر از نهج البلاغه و صحیفه سجادیه دو میراث عظیم امام علی (علیه السلام) و زین العابدین (علیه السلام) کتابهای: لمعة من بلاغة الحسین، اثر گرانقدر استاد مصطفی آل اعتماد، و: بلاغة الامام علی بن الحسین (علیه السلام) تألیف ارزشمند دانشمند محترم، شیخ جعفر عباس حائری، مجموعه خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار امام حسین (علیه السلام) و امام زین العابدین را در خود جای داده اند، و مؤلفین عزیز از این ناحیه، خدمات شایانی به فرهنگ درخشان اسلام نموده اند.
یعنی، سیره پسندیده و اقدام بسیار مفید سید رضی و دیگران برای تنظیم نهج البلاغه و اینگونه آثار مورد توجه واقع شده، و مثلاً عزالدین عبدالحمید بن ابی الحدید - (586 - 655) غیر از شرح نهج البلاغه بزرگ خود هزار کلمه امام علی (علیه السلام) را پدید آورد، ابن میثم بحرانی، (وفات 679)، شرح صد کلمه را بوجود آورد و آنگاه افرادی مانند: عبدالوهاب شرح صد کلمه و رشید وطواط کتاب مطلوب کل طالب من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) از جاحظ را شرح و تفسیر نمودند، چنانکه محدث بزرگوار شیخ عباس قمی حکمةالبالغة و مأة کلمة جامعة، را در شرح یکصد سخن امام علی (علیه السلام) از نهج البلاغه برگزیده و شرحی بر آن نوشته، و به هر حال هر کدام از این جهت نیز، از خود میراثی بجای گذاشته، و با ارائه و تشریح سخنان آسمانی امام علی (علیه السلام) برای دوستان آن بزرگوار خدمت شایسته ای انجام داده، و آنان را با امام علی (علیه السلام) و افکار بلند و الهی او آشنا ساخته اند.
پانصد حدیث:
مجموعه پانصد حدیث هم، که اکنون پیش روی شماست، بر اساس همان فلسفه از کلمات و سخنان حکیمانه پیشوایان معصوم پدید آمده، و احادیث اعتقادی و اخلاقی و اجتماعی آن، هر یک می تواند درس مهم زندگی بیاموزد، و حتی گاهی برخی از آنها این تأثیر را دارد که، سرنوشتی را از تباهی به صلاح و سربلندی تبدیل گرداند.
آری، جمع آوری احادیث و منظوم نمودن ترجمه فارسی آنرا، آقای عباس شیرین کلام به عهده داشته، و او چون اهل حال و معرفت است، از روزگار جوانی تا کنون با زبان و توان خویش، در راه آشنائی دیگران با معرفت اهل بیت (علیه السلام) کوشش فراوان به خرج داده، و در حد توان در این کار هم، خواسته خود را تحقق بخشیده است، اما چون همه احادیث مجموعه بدون مأخذ و مدرک تنظیم شده بود، این جانب با بیش از یک ماه تلاش و کوشش، مدرک احادیث را از کتابهای مختلف حدیثی یافته و در پاورقی قید کردم، مطالب را تنظیم و عنوان بندی نمودم، ترجمه های احادیث را برخی تجدید، و برخی اصلاح و روان کردم، و مجموعه، در قالبی جدید، بصورتی که اکنون ملاحظه خواهید کرد، در آمد.
انگیزه تألیف:
مؤلف این اثر، بر اساس اخلاص و صفائی که یافته، بر این باور است که، همه ما در راه هدایت و روشنگری دیگران، مسئولیت سنگینی به عهده داریم. و هر کسی چیزی را فراگرفته، وظیفه دارد آن را به دیگران نیز بیاموزد، و خواسته این توصیه امام علی (علیه السلام) را لباس عمل بپوشاند:
آن حضرت فرموده است:
ما اخذ الله سبحانه علی الجاهل ان یتعلم، حتی اخذ علی العالم ان یعلم.(1)
خدای سبحان از ناآگاهان چنین پیمانی را نگرفته که، هر چه را نمی دانند بیاموزند، اما از عالمان پیمان گرفته و آنان را موظف ساخته که، هر چه را خود فرا گرفته اند به دیگران نیز بیاموزند.
روی این حساب، وی خواسته آموخته ها و اندوخته های خویش را به عنوان هدیه ای به خوانندگان تقدیم دارد، تا سفارش پیامبر عالی قدر اسلام را عملی ساخته باشد. زیرا آن بزرگوار فرموده است:
ما اهدی المسلم لاخیه هدیة افضل من کلمة حکمة تزیده هدی، او ترده عن ردی.(2)
شخص مسلمان، هیچ هدیه ای به برادر مسلمان خود تقدیم نکرده، که از سخن حکیمانه ایکه به هدایت او بیفزاید، یا او را از فلاکت و هلاکت باز دارد بهتر و باارزشتر باشد.
چنانکه در زمینه ارزش معنوی، و کارآئی عملی سخن حکیمانه، و توجه نمودن بدان هم، پیامبر عالیقدر اسلام اینگونه فرموده است:
کلمة الحکمة یسمعها المؤمن خیر من عبادة سنة.(3)
یعنی؛ سخن حکیمانه ایراکه، مؤمن بدان گوش فرا می دهد، برای او از عبادت یک سال بالاتر خواهد بود.
بنابراین، کتابی را که پیش روی دارید، بر اساس این انگیزه ها، و از این گونه سخنان حکیمانه و آموزنده و سازنده تشکیل یافته، و توجه دقیق به احادیث و مطالب آن، می تواند در زندگی، راهنما و راهگشای مؤثری واقع شود.
روحیه عرفان و معنویت:
در کنار انگیزه های یاد شده، چیزی که برای این جانب جالب توجه بود، و بیشتر وادارم ساخت که کار پرزحمت تصحیح و تکمیل این کتاب را بعهده گیرم و به سامان برسانم، روحیه عرفان و معنوی آقای شیرین کلام بود، زیرا وی در شعاع روحیه عشق و ارادت نسبت به خاندان عصمت و طهارت، که آثار آن در اشعار این مجموعه و سایر اشعار او هم نمودار است، از ارادت و توسل به خاندان پیامبر (ص) بهره های فراوانی دریافت داشته، که از جمله آن، موضوع توسل به حضرت فاطمه معصومه (علیه السلام) و شفا یافتن برادر او، در سال 1332 خورشیدی، یعنی 39 سال پیش از این است.
باری، داستان از این قرار است که، برادر مؤلف، آن روزگار در تهران به فلج ستون فقرات مبتلا می گردد، پزشکان از معالجه او قطع امید می کنند و ناچار وی برادر خود را به منظور شفا یافتن، با سختی فراوان به شهر قم آورده، به حضرت معصومه (علیه السلام) متوسل می شود، و سلامت او را به دست می آورد، و همان روزها، بدین مناسبت، این اشعار را می سراید:
دوش با جسمی برون از رنج و نطق عشق باری - خلوت دل را تهی دیدم، کنار جویباری
مرغ فکرم همعنان گردید با کبک خیالم - طبع من سرمست شد، از باده عشق نگاری
داد توفیقم خداوند قدیم حی سرمد - تا کنم مدح مهین بانوی با عزو وقاری
شرح حال خویش می گویم، که از بحر عمیسش - جرعه ای بخشید ما را، آنکه بودش اعتباری
عبد داعی یک برادر بودم، اندر شهر تهران - گشت بیمار و نماند از بهر ما دیگر قراری
مدتی نزد طبیبان کثیری بردم او را - پولها دادم، ولی نامد از ایشان هیچ کاری
عاقبت از شهر تهران سوی قم آوردم او را - در حریم دخت موسی، با فغان و آه و زاری
چون شفیع آورد او را، نزد خلاق مبینش - از کرم او را شفا بخشید و ما را کرد یاری.(4)
آری، بدین جهات این مجموعه حدیثی تشکیل و تکمیل گردید، و خاصه مضامین و مفاهیم اعتقادی و اخلاقی و اجتماعی، در قالب شعر هم ریخته شده، تا ضبط و حفظ نمودن آن، برای خوانندگان ارجمند، آسانتر و مؤثرتر واقع شود، و همگان بتوانیم در راه دریافت مکارم اخلاقی و نیل به تعالی انسانی خویشتن و جامعه، بیش از پیش، نقش عملی ایفا نمائیم.
بنابراین، در مقدمه کتاب، بیش از این شما را سرگرم نمی کنیم، و شما را به مطالعه متن پانصد حدیث و ترجمه و اشعار آن که، از سخنان حکیمانه و نورانی پیشوایان معصوم پدید آمده و مایه گرفته، دعوت می کنیم.
قم: احمد صادقی اردستانی
24/6/1371
17 ربیع المولود1413

1) غررالحکم، ج 2، ص 749.
2) سفینةالبحار، ج 2، ص 700.
3) بحارالانوار، ج 74، ص 172.
4) زندگانی حضرت معصومه (علیه السلام) از سید محمد صحفی، ص 49، چاپ پانزدهم

نوشتن دیدگاه