عدم بیان تاریخ ظهور از سوی خدای متعال دلایلی دارد که ما به چند مورد آن اشاره می کنیم.
الف)انتظار فرج
از زمانی که امام زمان علیه السلام غیبت کرده است نور امید به ظهور او دل مؤمنین را روشن نگاه داشته است. هم اکنون این انتظار وجود دارد و روز به روز بر شدّت و قوّت آن افزوده می شود و هر مؤمنی آرزو دارد عصر ظهور را درک کند. امّا اگر زمانی برای پایان غیبت تعیین می گردید چنین انتظار و امیدی به ظهور منجی عالم نبود و نا امیدی و افسردگی قلوب مؤمنین را فرا می گرفت زیرا همه آنها جز عدّه ای که در آستانه عصر ظهور قرار می گرفتند ناامید می شدند و دیگر نه دعایی برای ظهور منجی عالم می شد و نه شوقی به آمدن او دل ها را فرا می گرفت.
ب)تسهیل دوران غیبت بر امام علیه السلام
عدم اعلام زمان ظهور، هر لحظه وجود مقدّس امام زمان علیه السلام را آماده و با نشاط نگاه می دارد؛ زیرا این احتمال را می دهد که هر لحظه زمان غیبت به پایان رسد، امّا اگر مدّت معینی برای ظهور او اعلام می شد، گذشت این مدت بسیار سخت و جانکاه بود به ویژه با عزلت و غربتی که با دوران غیبت آن حضرت همراه است.
ج)خودسازی و آمادگی مؤمنین
با ابهام زمان ظهور یک حرکت اصلاحی و زمینه سازی اخلاقی در میان منتظران او شکل خواهد گرفت زیرا هر لحظه ممکن است خورشید دل ها از پشت ابرهای غیبت طلوع کند و آنها باید آماده پذیرایی از او باشند. در حالی که اگر وقت ظهور معلوم می شد این همه حرکت های ارزشی و نشاط بخش و سازنده به وجود نمی آمد، زیرا تمام مؤمنین به جز آنان که در آستانه عصر ظهور قرار می گیرند می دانستند دوران درخشان ظهور را درک نخواهند کرد.
د)بداء
بداء آن تغییر و تحولی است که در یکی از مقدّرات الهی صورت می گیرد. همان گونه که در قرآن آمده است.(69) قرار شد موسی علیه السلام سی شب به کوه طور برود امّا ده روز به آن اضافه گردید و به چهل روز رسید. در این مدت ده روز که موسی علیه السلام دیرتر بازگشت، سامری از فرصت استفاده کرد و آن گوساله را ساخت و به عنوان خدای بنی اسرائیل معرّفی کرد و بسیاری از مردم را کافر گردانید.
محمد حنفیه درباره فلسفه عدم تعیین وقت می فرماید: وقتی بازگشت موسی از وقت معیّن به تأخیر افتاد، مردم گفتند: موسی ما را فریب داد و گوساله را پرستیدند.(70)
اگر زمان ظهور، مورد بداء قرار گیرد -که البتّه چنین احتمالی وجود دارد- و بر اثر دعای مؤمنین زمان غیبت کوتاه شود و یا شرایط ظهور به شکلی زودتر فراهم گردد و یا به عکس به خاطر عدم وجود شرایط به تأخیر افتد و امام علیه السلام زودتر یا دیرتر از وقت معیّن ظهور کند اختلاف و انحراف، مردم را فرا خواهد گرفت و به وعده های الهی بد گمان خواهند شد و مهدی های ساختگی زیاد شده و مردم به جای یاری رساندن به منجی عالم به جدال و منازعه می پردازند.
69) و واعدنا موسی ثلاثین لیلة و اتممناها بعشر؛ سوره اعراف، آیه 142.
70) بحارالانوار، ج 52، ص 270.
