میدانیم که جنگ بدر نخستین جنگ کامل العیار میان مسلمانان و مشرکان بود و به همین دلیل نخستین آزمایش نظامی بین طرفین به شمار میرفت و از این نظر پیروزی هر یک از طرفین در این جنگ بسیار مهم بود.
این جنگ در سال دوم هجرت رخ داد.پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در این سال آگاهی یافت که کاروان بازرگانی قریش به سرپرستی ابوسفیان،دشمن دیرینه اسلام،از شام عازم بازگشتبه مکه است،و چون مسیر کاروان از نزدیکی های مدینه رد میشد، پیامبر اسلام با 313 نفر از مهاجران و انصار به منظور ضبط کاروان به سوی منطقه بدر که مسیر طبیعی کاروان بود،حرکت کرد.
هدف پیامبر از این حرکت آن بود که قریش بدانند خط بازرگانی آنها در دسترس نیروهای اسلام قرار دارد و اگر آنها از نشر و تبلیغ اسلام و آزادی مسلمانان جلوگیری کنند،شریان حیات اقتصادی آنان به وسیله نیروهای اسلام قطع خواهد شد.
از طرف دیگر ابوسفیان چون از حرکت مسلمانان آگاهی یافت،با انتخاب یک راه انحرافی از کناره های دریای سرخ،کاروان را بسرعت از منطقه خطر دور کرد و همزمان با این عمل،از سران قریش در مکه استمداد کرد.
به دنبال استمداد ابو سفیان،تعداد 950 تا 1000 نفر از مردان جنگی قریش به سوی مدینه حرکت کردند.در روز 17 رمضان این گروه با مسلمانان رودررو قرار گرفتند،در حالی که نیروی شرک سه برابر نیروی اسلام بود.
در آغاز نبرد،سه تن از دلاوران قریش که تا دندان مسلح بودند،به نامهای:«عتبه»(پدر هند،همسر ابو سفیان)برادر بزرگ او«شیبه»و«ولید»(فرزند عتبه)فریاد کشان به وسط میدان جنگ آمدند و هماورد خواستند.در این هنگام سه نفر از دلاوران انصار برای نبرد با آنان وارد میدان شدند و خود را معرفی کردند.قهرمانان قریش از جنگ با آنان خودداری نموده فریاد زدند:ای محمد! افرادی که از اقوام ما،همشان ما هستند،برای جنگ با ما بفرست.
در این هنگام رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به«عبیدة بن حارث بن عبد المطلب»،«حمزة بن عبد المطلب»و«علی علیه السلام»دستور داد به جنگ این سه تن بروند،این سه مجاهد شجاع،روانه رزمگاه شدند و خود را معرفی کردند.آنان هر سه نفر را برای مبارزه پذیرفتند و گفتند:همگی همشان ما هستند.از این سه تن«حمزه»با،«شیبه»،«عبیده»با«عتبه»و«علی»که جوانترین آنها بود،با«ولید»،دایی معاویه،روبرو شدند و جنگ تن به تن آغاز گردید.«علی»و«حمزه»هر دو،هماورد خود را بسرعتبه قتل رساندند ولی ضربات متقابل میان«عبیده»و«عتبه»هنوز ادامه داشت.و هیچ کدام بر دیگری غالب نمیشد،از این رو«علی»و«حمزه»پس از کشتن رقیبان خود،به کمک«عبیده»شتافتند و عتبه را نیز به هلاکت رساندند (1).
امام علی علیه السلام بعدها در یکی از نامه های خود به معاویه با اشاره به این حادثه نوشت: شمشیری که آن را در یک جنگ بر جد تو(عتبه)و دایی تو(ولید)و برادرت حنظله فرود آوردم،هم اکنون نزد من است (2).
پس از پیروزی سه قهرمان بزرگ اسلام بر دلاوران قریش که اثر خردکنندهای در روحیه فرماندهان سپاه شرک داشت،جنگ همگانی آغاز شد و منجر به شکست فاحش ارتش شرک گردید،به طوری که هفتاد نفر اسیر گشتند...
در این جنگ بیش از نیمی از کشته شدگان با ضرب شمشیر علی علیه السلام از پای در آمدند.
مرحوم شیخ مفید سی و شش تن از کشته شدگان مشرکین در جنگ بدر را نام میبرد و مینویسد:«راویان شیعه و سنی به اتفاق نوشتهاند که این عده را علی بن ابی طالب علیه السلام شخصا کشته است، بجز کسانی که در مورد قاتل آناناختلاف است و یا علی در کشتن آنان با دیگران شرکت داشته است» (3).
__________________________________
1)به مآخذ زیر مراجعه کنید: -ابن هشام،السیرة النبویة،تحقیق:مصطفی السقا،ابراهیم الابیاری،و عبد الحفیظ شلبی،قاهره،مکتبة مصطفی البابی الحلبی، (افست مکتبة الصدر تهران)1355 ه.ق،ج 2،ص 277. -ابن اثیر،الکامل فی التاریخ،بیروت،دار صادر،1399 ه.ق،ج 2،ص 125.
2)و عندی السیف الذی اعضضته بجدک و خالک و اخیک فی مقام واحد.(نهج البلاغة،صبحی صالح،نامه 64)امیر مؤمنان علیه السلام در نامه 28 نیز این موضوع را یادآوری کرده است.
3)الارشاد،قم،مکتبة بصیرتی،(بی تا)ص 39.
