آیه 91 : ( وَإِذا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِما أَنْزَلَ اللهُ قالُوا نُؤْمِنُ بِما أُنْزِلَ عَلَيْنا وَيَكْفُرُونَ بِما وَراءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِما مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِياءَ اللهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ )
ترجمه:
91 . و هر گاه به آنان گفته شود كه به آنچه خدا نازل فرموده ايمان بياوريد، مى گويند به آنچه بر ما نازل شده ايمان مى آوريم و كافر مى شوند به آنچه غير آن است (مانند قرآن) و حال آنكه آن حق و تصديق كننده است آنچه را با ايشان است . بگو اى پيغمبر! به اينان : پس چرا پيغمبران خدا را مى كشيد پيش از اين، اگر شما مؤمنان بوديد؟
تفسير :
قائل به جمله (آمِنُوا بِما أَنْزَلَ اللهُ) خداوند تبارك و تعالى است كه در بسيارى از آيات شريفه، چه خطاب به همه مردم و چه خطاب به اهل كتاب و بنى اسرائيل به ايمان «بما انزل الله» امر فرموده است، و در مرتبه دوم پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله) كه همه مردم را به ايمان دعوت مى فرمايد، و در مرتبه بعد مؤمنين مى باشند كه كفار را دعوت مى نمودند; و لذا (قِيلَ) را به فعل مجهول آورده و فاعل آن را معين ننموده است.
و مراد از (بِما أَنْزَلَ اللهُ) همه امورى است كه بر پيغمبران خدا نازل شده كه ايمان به آن ها لازم است، نه خصوص قرآن كريم، چنانچه در اواخر همين سوره مى فرمايد: (وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللهِ وَمَلائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَد مِنْ رُسُلِهِ)(1).
(قالُوا نُؤْمِنُ بِما أُنْزِلَ عَلَيْنا) مراد از ما (أُنْزِلَ عَلَينا) خصوص تورات نيست، بلكه مقصود آنچه بر انبياى بنى اسرائيل نازل شده، يعنى اگر پيغمبر(صلى الله عليه و آله)از بنى اسرائيل باشد، ما به او ايمان مى آوريم; چنانچه كتب عهد قديم كه مورد اعتقاد يهود است، به عقيده آن ها كتبى است كه بر انبياى بنى اسرائيل از زمان موسى(عليه السلام) تا زمان عيسى(عليه السلام) نازل شده [است].
(و َيَكْفُرُونَ بِما وَراءَهُ) از مقول قول آن ها نيست، بلكه كلام خداست كه خبر از كفر آن ها به قرآن مجيد مى دهد.
و مراد از (بما وراءَهُ) آنچه بر غير انبياى بنى اسرائيل نازل شده مى باشد، و پيغمبر بعد از انبياى بنى اسرائيل، منحصر به محمّد(صلى الله عليه و آله) و كتاب بعد از كتب آن ها، منحصر به قرآن است.
(وَهُوَ الْحَقُّ) يعنى و حال آنكه قرآن ثابت است و محققاً از جانب خدا نازل شده و «حقّ» به معنى ثابت و مقابل باطل است و دليل بر حقانيت قرآن، معجزه بودن آن از جهات عديده است، چنانچه در مقدمه متعرض شديم(2).
(مُصَدِّقاً لِما مَعَهُمْ) و اين قرآن تصديق كننده انبياى بنى اسرائيل و كتبى است كه بر آن ها نازل شده و چنين نيست كه ايمان به اينْ مستلزم كفر به آنان شود و به اصطلاح «مانعة الجمع» نيست، بلكه حقانيت آنان را اثبات مى كند و اگر قرآن نبود، راهى براى اثبات نبوت ساير انبيا و كتاب هاى آنان در دست نبود، و معنى اين جمله را به طورى كه منافى با تحريف نباشد در دو آيه قبل متذكر شديم(3).
(قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِياءَ اللهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ) اين جمله در ردّ اظهار آن هاست كه گفتند: (نُؤْمِنُ بِما أُنْزِلَ عَلَيْنا) ما فقط به انبياى بنى اسرائيل ايمان مى آوريم، بگو: اگر در اين دعوى صادقيد و به آن ها ايمان داريد، پس چرا پيغمبران پيش از اين را مى كشتيد؟! مگر زكريا و يحيى و صدها ديگر از انبياى بنى اسرائيل را نكشتيد؟! مگر در مقام كشتن حضرت عيسى(عليه السلام) بر نيامديد و به عقيده خود او را به دار نزديد؟! بنابراين تكذيب شما پيغمبر اسلام را به جهت اينكه از بنى اسرائيل نيست، بهانه[اى] بيش نيست، بلكه هر پيغمبرى كه بر خلاف هواى نفس شما باشد او را تكذيب مى كنيد و يا او را مى كشيد.
و اشكال به اينكه يهودِ زمان پيغمبر اسلام، قاتل انبيا نبودند كه مورد خطاب و نكوهش قرار گرفته اند، بلكه اسلاف آن ها بوده اند، جواب داده مى شود به اينكه: اولاً، طريقه و روش يهود از زمان حضرت موسى(عليه السلام) تا زمان پيغمبر اسلام(صلى الله عليه و آله) هميشه اين بوده، چنانچه در بسيارى از موارد حضرت موسى را تكذيب كردند و اراده قتل هارون را نمودند و هلمّ جرّا [= ومواردى از اين قبيل].
و ثانياً، فعل اسلاف را به آنان نسبت داده از جهت اينكه اينان قوم واحد بوده اند، چنانچه در آيات قبل اشاره شد.
______________________________________________________
[1] .  ومؤمنان همگى به خدا وفرشتگان وكتاب ها وفرستادگانش ايمان آورده اند، [وگفتند:] ميان هيچ يك از فرستادگانش فرق نمى گذاريم. سوره بقره: آيه 285.
[2] .  ر.ك: همين تفسير، ج1، ص 131 ـ 153.
[3] .  ر. ك: همين جلد ، ذيل تفسير آيه 89 همين سوره.

نوشتن دیدگاه