40 «قُلْ أَ رَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتاكُمْ عَذابُ اللّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السّاعَةُ أَ غَيْرَ اللّهِ تَدْعُونَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ»
ترجمه :
40. بگو اى رسول اكرم صلى الله عليه و آله به كسى كه در ضلالت افتاده، كه شما كفار صُمّ بُكم، اگر آمد شما را عذاب الهى يا آمد شما را ساعت قيامت، آيا غير خدا را مى خوانيد اگر هستيد راستگو ؟!
تفسير :
«قُلْ أَ رَأَيْتَكُمْ» اين جمله سبب اشكال عَويصى [= دشوارى] شده ، زيرا اگر خطاب به جمع باشد بايد گفت : «أ فرأيتم» و اگر مفرد باشد : « أ فرأيت ». لذا مفسرين گفتند : كلمه «كُم» منسلخ از معناى اسميت است فقط حرف خطاب است ؛ مثل كاف در « ذلك » و « تلك » و « ذاك » اشاره به جمع است. لكن ممكن است گفته شود كه مراد اين باشد كه آيا شما خودتان را مى بينيد كه چه مى گوييد يا چه مى كنيد؟ نظير كلام امير عليه السلام در دعاى كميل: «أفَتُراكَ مُعَذِّبِي بنارِك»[1]، «أفَتُراكَ سُبحانَكَ يا إلهي و بحمدك»[2].
[ كافران به هنگام فرا رسيدن عذاب پناهى و دادرسى جز خدا ندارند ]
توضيحاً « أرأيت » فعل است داراى دو مفعول و فاعل « أرأيت » راجع به « مَنْ » است در آيه قبل : «مَنْ يَشَإِ اللّهُ يُضْلِلْهُ» ؛ يعنى اى كسى كه در ضلالت هستى! آيا خود و اهل ضلال را مى بينى؟ «إِنْ أَتاكُمْ» ؛ اگر آمد شما را «عَذابُ اللّهِ» مراد بليات دنيوى است كه بر امم سابقه نازل مى شد از غرق و خسف و صاعقه و صيحه و امثال آنها.«أَوْ أَتَتْكُمُ السّاعَةُ»قيامت كه يكى از اسامىِ قيامت ، « ساعة » است. «أَ غَيْرَ اللّهِ تَدْعُونَ»مفعول ثانى است ؛ يعنى آلهه شما در موقع نزول عذاب يا در روز رستاخيز به فرياد شما نخواهند رسيد و جز خداوند دادرسى نيست.
«إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ» كه اصنام را مؤّر و آلهه مى دانيد بايد فريادرس شما باشند و بتوانند دفع عذاب از شماها نمايند با اينكه خود آنها هم با شماها در جهنم وارد خواهند شد ؛ «إِنَّكُمْ وَما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ . . .»[3].
/=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=/
[1] . آيا باور كنم كه مرا در آتش خودت عذاب خواهى كرد!
[2] . آيا باور كنم اى منزه و پاك اى پروردگارم ! و به ستايش تو مشغولم ... مصباح المتهجد ص585 و اقبال الاعمال : ج3 ، ص334.
[3] . محققاً شما و آنچه را عبادت مى كرديد هيزم جهنم هستيد. سوره انبياء: آيه 98.
