12     «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ناجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَىْ‏نَجْواكُمْ
          صَدَقَةً ذلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ أَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللّه‏َ غَفُورٌ رَحِيمٌ»

ترجمه:
12. اى كسانى كه ايمان آورديد، زمانى كه خواستيد با پيغمبر صحبت سرّى و
نجوا كنيد، پيش از آن صدقه دهيد، اين براى شما بهتر و پاكيزه‏تر است. پس اگر
نيافتيد و تمكن نداشتيد، خداوند متعال، هم مى‏آمرزد و هم رحمت مى‏كند[1].
 
تفسير:
[اميرالمؤمنين عليه‏السلام تنها كسى كه به اين آيه عمل كرد]
در اين آيؤ شريفه فقط امتثال اين حكم را، اميرالمؤنين عليه‏السلام نمود، زيرا قبل از
نزول آيه كه اين حكم نمود و پس از نزول، اميرالمؤنين عليه‏السلام صدقه داد و اسرارى با
پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهداشت و بعد از اين حكم نسخ شد به آيؤ بعد و اخبار در اين باب بسيار
است[2] و در زيارت اميرالمؤنين عليه‏السلام هم بسيار داريم كه [السَّلامُ عَلَيكَ يا مَنْ ناجَى
الرَّسُولَ فَقَدَّمَ بَيْنَ يَدَيْ نَجْواهُ الصَّدَقاتِ؛ سلام بر تو اى كسى كه راز گفت با رسول خدا
و پيش از راز گفتنش صدقه‏ها داد[3]].[4]
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»خطاب به تمام مؤنين كه در زمان پيغمبر بودند و درك
حضور مى‏كردند: «إِذا ناجَيْتُمُ الرَّسُولَ»خواستيد خلوت كنيد با پيغمبر و سرّاً
عرايضى داشتيد «فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَىْ نَجْواكُمْ صَدَقَةً»[5] كه اين صدقه شرط جواز
نجواست، مثل وضو كه شرط صحت صلات است.
«ذلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ» نه به معنى اينكه بدون صدقه هم خوب است و اين بهتر است،
بلكه مثل «الجنة خير من النار» و «الطاعة خير من المعصية» است. بدون صدقه حرام
است نجوا. «وَ أَطْهَرُ» در تزكيؤ نفس و قبولى حسنات و محو سيّئات. «فَإِنْ لَمْ
تَجِدُوا» يا نداشتن مال يا نبودن فقير يا دسترسى به آن نداشتن «فَإِنَّ اللّه‏َ غَفُورٌ
رَحِيمٌ»خداوند مؤخذه نمى‏كند و مى‏گذرد و عفو مى‏كند و مورد عنايت خود قرار
مى‏دهد. حديث مبسوطى در برهان از ابن بابويه در بيان احتجاجات اميرالمؤنين بر ابى
بكر و تصديق او به جميع آن‏ها به بيان فضايل خاصّؤ امير المؤنين عليه‏السلام قريب هفتاد
فضيلت كه من جملؤ آن‏ها همين تقديم صدقه قبل از نجوا باشد[6] و چون حديث بسيار
مفصل است، صرف نظر مى‏كنيم از نقل آن.

[1].  ترجمه ديگر: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، هرگاه با پيامبر خدا گفتگوى محرمانه مى‏كنيد، پيش از
گفتگوى محرمانه خود صدقه‏اى تقديم بداريد. اين كار براى شما بهتر و پاكيزه‏تر است؛ و اگر چيزى نيافتيد، بدانيد كه خدا آمرزنده مهربان است.
 
[2].  ر.ك: سنن الترمذى: ج5، ص335؛ صحيح ابن حبان: ج15، ص390؛ تخريج الأحاديث والآثار: ج3، ص430؛ الخصال: باب 70، ص574، ضمن ح1؛ تفسير قمى: ج2، ص337؛ شواهد التنزيل: ج2، ص35؛ تأويل الآيات: ج2، ص675؛ تفسير البرهان: ج7، ص482 ـ 485.
 
[3].  در نسخه چاپ تهران عبارت ناقص و مشوشى آمده، كه صحيح آن توسط مؤسسه در قلاب ارائه
شده است.
 
[4].  ر.ك: المزار«مشهدى»: ص209؛ اقبال الأعمال: ج3، ص132؛ المزار«الشهيد اول»: ص93 و هدية الزائرين وبهجة الناظرين: باب5، فصل2، ص245، زيارت اميرالمؤمنين عليه‏السلام در روز ولادت پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله.
 
[5].  آيه نجوا: آيه فوق را آيه نجوا يا آيه مناجاة گويند. در شأن نزول اين آيه مفسرين گفته‏اند: سبب آن اين بود كه توانگران نزد پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله مى‏رفتند و با او نهانى به مشورت مى‏پرداختند، ولى تهيدستان گاهى از چنين امكانى برخوردار نبودند. اين آيه نازل شد و بر آنان واجب شد كه پيش از رفتن و نجوا با پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، صدقه‏اى در راه خدا بدهند. پس از اين ديگر كسى نزد پيامبر نرفت. ولى اميرالمؤمنين عليه‏السلامبه زحمت و با سختى مبلغى فراهم كرد و صدقه داد و نزد پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهرفته و با ايشان به نجوا پرداخت. پس از اين آيه‏اى ديگر نازل شد و آيه نجوا نسخ شد. ابن جرير طبرى از اميرالمؤمنين عليه‏السلام نقل كرده كه فرمود: آيه‏اى در كتاب خداست كه احدى قبل از من به آن عمل نكرده و هيچ كس پس از من به آن عمل نخواهد كرد، دينارى داشتم آن را به ده درهم مبدّل كردم و آنگاه كه نزد پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله مى‏رفتم آن را صدقه دادم، سپس آيه نسخ شد. پس هيچ‏كس به آيه نجوا جز من عمل نكرد. ر.ك: دانشنامه قرآن، مدخل «آيه نجوا».
 
[6].  ر.ك: الخصال: باب40، ص548، ضمن ح30 و تفسير البرهان: ج7، ص478، ح1.

نوشتن دیدگاه