در دین مبین اسلام برای هر موجودی نسبت به موجود دیگر حق و حقوقی تعیین گردیده که مبین نگاه عادلانه و ذی شآن اسلام به آفریدگان است به طوری که حتی از نادیده گرفتن حقوق گیاهان که به زعم بشر حس درد ندارند نیز نهی شده است. از برخي آداب و سفارشات اسلام در باب ذبح روشن مي شود كه حيوان احساس درد دارد و روش ذبح اسلامي به گونه اي است كه حيوان كمترين رنج و درد را متحمل شود. مثلا سفارش به تيز بودن چاقو، بريدن از رگهاي گردن. بر خلاف آنچه در كشتن با دين اسلام قوانين و دستورهاي جامعي در زمينه حقوق حيوانات بيان داشته است و اين قوانين آن چنان دقيق و مفصل بيان شده‌اند که در نوع خود بي سابقه‌اند. شرایط و آدابی که اسلام برای کشتن حیوانات واستفاده از آنها مقرر داشته است همه به نوعی برگشت به حمایت از حقوق حیوانات دارد. ارزیابی این شرایط می رساند که بايد از مرگ توأم با قساوت و بي‌رحمي حیوان خودداري کرد و نيز بايد مراقب بود که کشتن حیوان سبب بي‌رحمي و قساوت انسان نشود و به مرگ بي‌رحمانه و مثله کردن حيوانات نينجامد. ازهمین رو، فقها فرموده‌اند بنا بر احتیاط سرحیوان را پیش از بیرون آمدن روح از بدنش جدا نکنند البته اگر از روی غفلت یا به جهت تیزی چاقو سر جدا شود اشکال ندارد. نهي از آزار حيوانات و رعايت حقوق آنان در احاديث و روايات بسيار مفصل و دقيق است و حتي کوچکترين مسائل از نظر دور نمانده است به طوري که در حديث آمده است: سزاوار است کسي که شير را مي‌دوشد، ناخن‌هاي انگشتانش را بگيرد تا حيوان اذيت نشود. ذکر همين مقدار نشانگر اهميتي است که اسلام به حقوق حيوانات داده است.
خداوند لعنت کند کسي را که يال و دم اسب را که وسيله دفاع اوست، قطع کند. همچنين در «وسايل الشيعه» آمده است شکار حيوانات براي تفريح و بدون احتياج حرام است. بنابراين سفر کسي که براي تفريح به شکار مي‌رود، سفر معصيت بوده و بايد نمازش را تمام بخواند (حر عاملي, ۱۴۰۳ه، ج ۸, ص ۳۶۱). پیامبر(ع): لعن الله من مثل بالحيوان؛ «خداوند لعنت کند کسي را که حيوان را مثله کند»
نهي از ذبح حيواني در مقابل حيوان ديگر
جايز نيست حيواني را در مقابل حيوان ديگري که او را مي‌بيند ذبح کنند (حلي, ۱۴۱۱ هـ , ج ۳, ص ۹۱۴).
امام علي(ع) فرموده‌اند: «گوسفندي را نزد گوسفند ديگر ذبح نکنيد».
نهي از جدا کردن بچه حيوان از مادرش
در اکثر اين روايات و دستورها رعايت حقوق حيوانات به خوبي ديده مي‌شود؛ از جمله:
الف‌ـ صيد يا ذبح حيوان در شب: در کتب فقهي صيد حيوانات وحشي و پرندگان يا ذبح حيوانات در شب مکروه اعلام شده است، مگر هنگامي که ضرورت اقتضا کند (طوسي, ۱۳۴۳, ج ۲, ص ۵۹۴). شايد فلسفه کراهت که در آيات متعددي از قرآن هم بيان شده، اين باشد که خداوند شب را مايه آرامش و استراحت قرار داده است، لذا به هم خوردن آسايش و آرامش هيچ موجودي حتي حيوانات در شب روا نخواهد بود.
ب ـ وسيله صيد: در مورد وسيله صيد و ذبح نيز دستورهايي هم چون برنده بودن وسيله (براي آزار نديدن حيوان)، نهي از قطع و بريدن و مثله کردن اندامي از حيوان قبل از ذبح، متناسب بودن وسيله صيد با شکار و ... ديده مي‌شود. از جمله اينکه ذبح کردن بايد با وسيله آهني تيز باشد و گرنه جايز نيست مگر در هنگام ضرورت که آن هم بايد سعي شود وسيله حتي الامکان تيز و برنده باشد (حر عاملي، ۱۴۰۳ه، ج ۸، ص ۳۶۱).
احاديث و رواياتي در نهي از کشتن بيهوده حيوانات نقل شده که به برخي از آنها اشاره مي‌شود:
من قتل عصفـوراً بغير حق سـأله الله عنه يوم القيامه؛ «کسي که گنجشکي را به غير حق بکشد، خداوند روز قيامت از او سؤال خواهد کرد» (همو).
عن النبي صلي الله عليه و آله انه نهي عن قتل کل ذي روح الا ان يوذي؛ «از رسول نقل شده که ايشان نهي مي‌فرمودند از قتل هر موجودي که روح دارد مگر آنکه جوازي براي آن کار باشد» (نائيني، ۱۳۷۸، ش ۲۶، ص ۴۷).
همچنين از پيامبر (صلی الله علیه وآله)نقل شده که فرمود «در شبي که به معراج رفته بودم بر آتش جهنم گذري داشتم. زني را در حال عذاب ديدم. از علت عذاب پرسيدم. گفته شد گربه‌اي را بسته بود و آب و غذايش نمي‌داد و اجازه استفاده از خس و خاشاک زمين را هم به او نمي‌داد تا گربه به هلاکت رسيد. پس خدا به واسطه آن عمل ناشايست عذابش مي‌کند».
برای آگاهی بیشتر ر. ک: نائيني، عليرضا، رباني، محمد، «حقوق حيوانات از ديدگاه قرآن و احاديث»، فصلنامه دانشور، سال هفتم، تهران، دانشگاه شاهد، ۱۳۷۸
شهيدي، سيد جعفر، ترجمه نهج البلاغه، تهران، شرکت انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ هفتم، ۱۳۷۴
طوسي، محمد، النهايه في مجرد الفقه و الفتاوي، تهران، دانشگاه تهران،۱۳۴۳
فريدوني، حسين، بررسي حقوق حيوانات در اسلام و قوانين روز، پايان نامه دکتراي دانشگاه تهران، بي تا
فلسفي، محمد تقي، گفتار فلسفي اخلاق از نظر همزيستي و ارزش‌هاي انساني، هيأت نشر معارف اسلامي،۱۳۹۷
[پايان كد انتخابي][كامل از كد۸۵۶۳۲]
از طرف ديگرعالم طبيعت دار تزاحم است و موجودات زنده در آن از همديگر ارتزاق مي کنند. حيوانات گوشت خوار مثل شير و ببر از حيوانات گياهخوار چون آهو و ميش تغذيه مي کنند. گياهخواران نيز نيروي حياتي خويش را از گياهان زنده تأمين مي کنند. انسان نيز از اين قاعده مستثني نيست. انسان هم محتاج گياهان است هم محتاج حيوانات. پزشکان تأييد مي کنند که انسان با ترک خوردن گوشت جسما و روحا دچار بيماري مي شود. در روايات اهل بيت(علیهم السلام ) نيز توصيه شده است به خوردن گوشت و نهي شده است از خوردن زياد آن. پيامبر(صلی الله علیه وآله) فرمودند: «هر کس چهل روز (پشت سر هم) گوشت بخورد سنگ دل مي شود.»و علي(علیه السلام ) فرمودند: «شکم هايتان را گورستان جانوران نکنيد.» و امام صادق(علیه السلام ) فرمودند: «در هر هفته يک بار گوشت بخوريد و خود و فرزندانتان را بدان عادت ندهيد، زيرا موجب اعتيادي همچون اعتياد به شراب مي گردد. نيز آنان را بيش از چهل روز از گوشت محروم نکنيد چرا که آنان را بد خوي مي کند.» پيامبر(صلی الله علیه وآله) فرمودند: «هر کس بر او چهل روز بگذرد و گوشت نخورد، بايد با اميد به خدا قرض کند و گوشت بخورد.» (يعني اگر پول ندارد قرض کند و گوشت بخورد.) (دانش نامه احاديث پزشکي، محمدي ري شهري، صص ۱۱۷-۱۳۳)
بنابراين اگر در اسلام به خوردن گوشت توصيه شده است به خاطر اين است که ترک آن موجب زيان است و البته از زياده روي در خوردن گوت نيز نهي شده است باز به خاطر مضرات آن. اگر حکيمانه و با عقل ناب و به دور از تأثير عاطفه به طبيعت بنگريم خواهيم ديد که اين امور لازمه نظام مادي هستند. موجودات زنده در طبيعت محکوم به مرگند و هيچ موجود زنده اي تا ابد زنده نمي ماند. ليكن در برابر برخي از ديگر گونه هاي مردن بريده شدن سر راحت تر است چرا که گوسفندن با ديدن چاقو نمي ترسد و تا گلويش بريده نشده است از مرگ خود آگاه نميشود.بنابراين با ذبح عذاب مضاعفي بر حيوان وارد نمي شود تا خلاف رحمت باشد و حيوان همان عذابي را تحمل مي کند که بدون شک روزي تحمل خواهد کرد چرا که هر حيواني روزي بايد بميرد ،وناچار دردي را تحمل مي كند.
منبع : جهان
