خداوند در قرآن مجيد دورنماى عهد جاهليت و زندگى فلاكت بار ملت عرب را پيش از بعثت پيغمبر خاتم خطاب به اعراب مسلمانى كه آن ايام را به خاط داشتند بدين گونه يادآور مى‏شود:
«همه با هم چنگ زنيد به ريسمان محكم خداوند (دين اسلام)، و به ياد آوريد نعمت‏خداوند را برخود، در زمانى كه با هم دشمن بوديد، و خدا دلهاى شما را به هم پيوند داد و با هم برادر شديد. زمانى كه بر لب پرتگاه نادانى و گودالى از آتش فساد اخلاق قرار داشتيد، و با فرستادن پيامبر خاتم شما را از آن ورطه نجات داد»(و اعتصموا بحبل الله جميعا و لا تفرقوا، و اذكروا نعمة الله عليكم اذ كنتم اعداء فالف بين قلوبكم فاصبحتم بنعمته اخوانا، و كنتم على شفا حفرة من النار فاتقذ كم منها (سوره عمران آيه 103))
و مى‏فرمايد: «خدائى كه موجودات آسمانها و زمين، او را به عظمت‏ياد مى‏كنند كسى است كه پيغمبرى در ميان مردم قريش برانگيخت تا آيات الهى را بر آنها تلاوت كند و از رذائل اخلاقى پاك گرداند و دانش كتاب آسمانى و حكمت را به آنان بياموزد، زيرا آنها قبلا در گمراهى آشكارى به سر مى‏بردند»(هو الذى بعث فى الاميين رسولا منهم يتلو عليهم آياته و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمة و ان كانوا من قبل لفى ضلال مبين (سوره جمعه آيه 2))
اين موضوع در جاى ديگر قرآن با تاكيدات پياپى آمده است. خدا مى‏فرمايد: ما بر اهل ايمان منت هناديم كه در ميان آنها پيغمبرى از خودشان برانگيختيم تا آيات او را برايشان بخواند... چون آنها قبلا در گمراهى آشكارى به سر مى‏بردند.
براى درك ارزش وجود پيغمبر خاتم و اهميت بعثت آن سرور همين بس كه بدانيم خداوند در هيچ جاى قرآن مجيد در مقابل نعمت‏هائى كه به بندگانش موهبت كرده است بر آنها منت ننهاده ولى در اين جا صريحا مى‏فرمايد: «لقد من الله على المؤمنين اذ بعق فيهم رسولا من انفسهم‏»!!(سوره آل عمران آيه 164)
اميرالمؤمنين على (عليه السلام) كه دوران جاهليت را ديده بود، و بيش از هركس پيغمبر را مى‏شناخت، و از تاثير بعثت آن حضرت چنان كه بايد آگاهى داشت، مى‏فرمايد: «خداوند محمد را فرستاد تا جهانيان را از راه و رسمى كه پيش گرفته بودند بر حذر دارد، و امين وحى خود قرار دهد، و شما اى ملت عرب! بر بدترين آيين‏ها دل خوش داشتيد، و در بدترين نقطه روى زمين به سر مى‏برديد، و در ميان صخره‏هاى خشن و مارهاى خطرناك زندگى مى‏كرديد. آب‏هاى آلوده مى‏نوشيديد، و غذاى ناگوار مى‏خورديد. خون يكديگر را مى‏ريختيد و پيوند خود را از نزديكان مى‏بريديد. بت‏ها در ميان شما برپا، و گناهان، شما را فراگرفته بود. (نهج البلاغه - خطبه 26)
و باز اميرالمؤمنين (عليه السلام) مى‏فرمايد: «خداوند پيغمبر خاتم را هنگامى مبعوث كرد كه مردم سخت گمراه گشته و در حيرت و سرگردانى به سر مى‏بردند، و در فتنه و فساد فرو رفته بودند،
هوا و هوس از هر سو آنها را فرا گرفته، و خودپرستى و تكبر دچار لغزش و انحطاط كرده، و نادانى عهد جاهليت آنها را پريشان و خوار نمده بود. به طورى كه در كار خويش حيران و سرگدان و مبتلا به جهل ونادانى شده بودند»(نهج البلاغه - خطبه 94)
و نيز مى‏فرمايد: «خداوند محمد (صلى الله عليه و آله) را در زمانى مبعوث كرد كه در ميان ملت عرب كسى نبود كه بتواند كتابى بخواند، و دعوى نبوت كند. ولى پيغمبر آنها را به راه آورد، تا جايگاه انسانى خويش را باز يافتند، و از گرفتارى و درماندگى بيرون آمدند. تا آن كه كارشان سامان گرفت، و خاطر پريشانشان آسوده گشت‏».(نهج البلاغه - خطبه 33)
و باز مى‏فرمايد: «خدا پيغمبر را هنگامى فرستاد كه از دير باز پيغمبرى مبعوث نگشته بود، ملتها در خوابى طولانى فرو رفته بودند، و فتنه و فساد در همه جا شبح مخوف خود را گسترده و رسته كارها از هم گسيخته، آتش جنگ در همه جا زبانه مى‏كشيد، و جهان در تاريكى جهل و نادانى فرو رفته بود. اعمال ناروا در همه جا اشكار، و برگهاى درخت زندگى جامعه انسانس چنان به زردى گرائيده بود كه اميدى به ميوه دادن آن نمى‏رفت.
آب كه مايه حيات است در دسترس نبود، و آثار روشنائى به چشم نمى‏خورد، و به عكس، نشانه‏هاى تيره روزى در همه جا ديده مى‏شد. دنيا به طرز زشتى به اهل دنيا مى‏نگريست، و نسبت به دلباختگان خود چهره درهم كشيده، و در همه جا فتنه و فساد به بار آورده بود. غذاى مردم مردار، بيم و هراس دلها را فرو گرفته، و پناهگاهى جز شمشير نداشتند.(نهج البلاغه - خطبه 88)
------------------------------
على دوانى

نوشتن دیدگاه