در این خلال سپاه انبوه قریش و سایر احزاب هم پیمانشان دسته دسته با تجهیزات جنگى که داشتند از راه رسیدند و در دامنه کوه احد اردو زدند و چون به لشکر مسلمانان برنخوردند به سوى مدینه حرکت کرده تا کنار خندق پیش آمدند،و چون آن خندق را با آن کیفیت مشاهده کردند در شگفت شده گفتند:
این حیله‏اى است که عرب تاکنون از آن آگاه نبوده!
و به ناچار چون نمى‏توانستند جلوتر بروند در همان سوى خندق اردو زدند،مسلمانان نیز از این سو ورود لشکر مجهز قریش و قبایل دیگر عرب را گروه گروه مشاهده مى‏کردند و خود را براى دفاع از شهر و دیار خود آماده مى‏ساختند.
در این میان خبر پیمان شکنى یهود بنى قریظه نیز به رسول خدا(ص)رسید و فکر آن حضرت را نگران ساخت،راستى هم کار سختى بود زیرا با این ترتیب دشمن از هر طرف مسلمانان را محاصره کرده بود و این خطر بود که بنى قریظه در این حالى که مردان مسلمانان رو به روى لشکر احزاب در کنار خندق موضع گرفته‏اند آنها از فرصت استفاده کرد به داخل شهر حمله کنند و زنان و کودکان و خانه‏هاى مردم را مورد هجوم و دستبرد قرار دهند.
پیغمبر خدا براى تحقیق بیشتر و درستى و نادرستى این خبر،چند تن از انصار مدینه را مانند سعد بن معاذ،سعد بن عباده،عبد الله بن رواحه و خوات بن جبیر که سابقه دوستى با یهود مزبور داشتند و یا جزء هم پیمانان آنها محسوب مى‏شدند به سوى قلعه‏هاى بنى قریظه فرستاد و بدانها فرمود:اگر دیدید این خبر راست است وقتى برگشتید با رمز و کنایه این خبر را به من بگویید،ولى اگر دیدید دروغ است علنى و آشکارا به من خبر دهید.
افراد مزبور به پاى قلعه‏هاى بنى قریظه آمدند و دیدند کار از آنچه شنیده‏اند بدتر است زیرا وقتى نام پیغمبر اسلام را براى آنها بردند و موضوع پیمان دوستى و عدم تعرضى را که میان پیغمبر و آنان به امضا رسیده بود به میان کشیدند یهودیان زبان به دشنام گشوده گفتند:محمد کیست؟ما هیچ گونه پیمان و عهدى با او نداریم.سعد بن‏معاذ که مرد غیور و متعصبى بود وقتى این سخنان را از آنها شنید زبان به دشنام آنها گشود،آنان نیز سعد را دشنام دادند و سعد بن عباده که چنان دید رو به سعد بن معاذ کرده گفت:کار از این حرفها گذشته آرام باش!
اینان به سوى رسول خدا(ص)بازگشته و همان طور که دستور فرموده بود با دو جمله که صورت رمز داشت،درستى و صحت آن خبر را به اطلاع آن حضرت رساندند. (10) اما رسول خدا براى اینکه مسلمانان دیگر از قضیه مطلع نشوند تکبیر گفت:و سپس فرمود:«ابشروا یا معشر المسلمین»مژده اى مسلمانان!
اما چنانکه برخى گفته‏اند:این خبر پنهان نماند و تدریجا همه مسلمانان از پیمان شکنى بنى قریظه مطلع شدند و بر ترس و اضطرابشان افزوده شد.در این میان آنچه شاید از شمشیرهاى لشکر احزاب و حمله بنى قریظه سخت‏تر و خطرناکتر بود سخنان وحشت آور و زخم زبانهاى منافقان بود که از یک سو روحیه مسلمانان را با سخنان ترس آور خود تضعیف مى‏کردند،و از سوى دیگر با نیش زبان بر دلهاى جریحه‏دار و مضطرب آنان نمک مى‏ریختند.و به هر صورت کار خیلى سخت و دشوار شد تا آنجا که خداوند آن روزهاى سخت و افکار گوناگونى که مردم مسلمان را احاطه کرده بود چنین توصیف مى‏کند:
«اذ جاؤکم من فوقکم و من اسفل منکم و اذ زاغت الابصار و بلغت القلوب الحناجر و تظنون بالله الظنونا،هنالک ابتلى المؤمنون و زلزلوا زلزالا شدیدا،و اذ یقول المنافقون و الذین فى قلوبهم مرض ما وعدنا الله و رسوله الا غرورا» (11)
[هنگامى که دشمن از سمت بالا و پایین شما را در میان گرفت و چشمها خیره شد و جانها به گلوگاه رسید و به خدا گمانها بردید،در اینجا بود که مؤمنان امتحان شدند و به تزلزل سختى دچار گشتند،در آن وقت منافقان و آن کسانى که در دلهاشان مرضى بود مى‏گفتند:خدا و پیغمبرش جز فریب به ما وعده‏اى ندادند.]

- پینوشتها -

10.آنها وقتى پیغمبر را دیدند گفتند:«عضل و القارة»یعنى اینان مانند دو قبیله عضل و قاره پیمان شکنى کردند،داستان پیمان شکنى آن دو قبیله در صفحات قبل گذشت.
11.سوره احزاب،آیه‏هاى 11ـ .10

نوشتن دیدگاه