تفسير(وَ يُقِيمُونَ الصَّلوةَ)
جمله (وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ) يكى ديگر از صفات متّقين است ; يعنى متّقين كسانى هستند كه نماز را به پا مى دارند .
در معناى قيوم وقائم وقيام وقيّم
و «اقامه» از قيام است و قيام را به نماز نسبت مى دهند ; مانند «قد قامت الصلاة» و اقامه را به نمازگزار ، مانند «قد أقمت الصلاة» . و قيام داراى معنى جامعى است و اصل آن به معنى انتصاب و راست شدن و به پا ايستادن و در هر معنايى كه استعمال مى شود به واسطه ملازمت و مناسبتى است كه عادتاً بين آن معنى و معنى اصلى مى باشد ; مثل اينكه «قيام» اطلاق بر ذات حق تعالى مى شود : (هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ)([56]) و (شَهِدَ اللهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ)([57]) كه به معنى حفظ و تربيت و تدبير و مراقبت و قدرت و تسلّط بر اشيا است .
و بر حضرت مهدى(عج) در اخبار «قائم» اطلاق شده ، براى اينكه ايستاده و آماده براى ظهور و قيام به امر امامت است .
و بر مردمان صالح كه در امر ايمان و اطاعت ثابت و راست و پابرجا مى باشند اطلاق مى شود : (مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ)([58]) .
و بر اولياى اطفال كه مراقبت اموال و رسيدگى به كارهاى آن ها مى كنند قيّم گفته مى شود .
و بر تسلط مردان بر زنان گفته مى شود : (الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَى النِّساءِ)([59]) .
و بر تشكيل بازار و رواج آن «قيام» اطلاق مى شود ، چنانچه در حديث است : «لولا ذلك لما قام للمسلمين سوق»([60]) .
و بر راست و به پاشدن آسمان و زمين نيز گفته مى شود : (وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ تَقُومَ السَّماءُ وَ الأَرْضُ بِأَمْرِهِ)([61]) .
و بر روز رستاخيز نيز اطلاق مى گردد : (يَوْمَ يَقُومُ النّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِينَ)([62]) .
و بر دين نيز گفته مى شود : (دِيناً قِيَماً)([63]) .
و بالجمله ، بر اتيان به هر امرى ، قيام اطلاق مى گردد ; مانند قيام به امر سلطنت ، وزارت ، تجارت ، صنعت ، زراعت و غير اين ها .
در معناى اقامه نماز
و قيام نماز ، به پا بودن آن است و جمله «قد قامت الصلاة» در اقامه نماز از باب مشارفت([64]) است ، نظير كلام حضرت على اكبر(عليه السلام) : «العطش قد قتلني»([65]) .
و «اقامه» به معنى راست كردن و به پاداشتن است ; در معنى اقامه نماز بعضى گفتند : به معنى اتيان آن به جميع واجبات و مستحبات و آداب است .
و بعضى گفتند : به معنى حفظ نماز و ادامه آن است ، چنانچه در آيه شريفه است : (الَّذِينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُونَ)([66]) .
و بعضى گفتند : به معنى ترك وسستى و تهاون نسبت به نماز است .
و بعضى گفتند : به جا آوردن نماز به حالت ايستاده است ; چون نماز مشتمل بر قيام است .
ولى تحقيق اين است كه اقامه نماز به معنى حفظ و نگاه دارى نماز است از اينكه مندرس و بى اهمّيت شود و از بين برود كه از آن در فارسى به پاداشتن نماز تعبير مى كنيم ; يعنى ترويج و رونق دادن به نماز و اين معنى شامل اتيان نماز به جميع واجبات و شرايط و آداب آن و ادامه آن و عدم تهاون و بى اعتنايى به نماز و بيان احكام و ارشاد جاهل به آن و امر به اتيان و نهى از ترك آن مى شود ، چنانچه اقامه دين به اعلاى كلمه اسلام و ترويج و نشر معارف و احكام آن است .
و در آيات شريفه امر به اقامه صلات و مدح اقامه كنندگان آن بسيار شده و آن را از صفات و علامات مؤمن قرار داده است و در زيارات ، ائمّه هدى به اين صفت «اقامه صلات» ستوده شده اند ، بلكه اولين صفت حميده آنان شمرده شده ; در زيارت جامعه مى گويى :
«و أقمتم الصلاة ، و آتيتم الزكاة ، و أمرتم بالمعروف و نهيتم عن المنكر ، و جاهدتم في الله حقّ جهاده»([67]) .
و در زيارت وارث مى خوانى :
«أشهد أنـّك قد أقمتَ الصلاة ، و آتيتَ الزكاة ، و أمرت بالمعروف و نهيت عن المنكر»([68]) .
و ظاهر اين است كه ذكر اقامه صلات و ايتاى زكات در وصف ائمّه هدى اشاره به مقام ولايت كليّه آن هاست كه مستفاد از آيه شريفه (إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ)([69])مى باشد ، چنانچه ذكر امر به معروف و نهى از منكر اشاره به مقام افضليّت آن هاست كه از آيه شريفه (كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّة أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ)([70]) مستفاد مى شود .
و ذكر جهاد در وصف آن ها اشاره به مقام اصطفا و اجتبا و انتخاب آنان كه از آيه شريفه(وَ جاهِدُوا فِي اللهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباكُمْ)([71]) استفاده مى گردد .
_______________________________________________________
[56] .  خداوند زنده وبرپا دارنده است . سوره بقره : آيه 255 (آية الكرسى) .
[57] .  خداوند گواهى مى دهد كه معبودى جز او نيست ، وملائكه وصاحبان علم هم ، گواه هستند كه (خداوند) قيام به عدل فرموده ، تمام كارهاى او از روى عدل است . سوره آل عمران : آيه 18 .
[58] .  از اهل كتاب يك جمعيتى هستند كه قيام كردند در امر دين . سوره آل عمران : آيه 113 .
[59] .  به تعبيرى : مردان مدبّران امورند بر زنان . سوره نساء : آيه 34 .
[60] .  در غير آن صورت براى مسلمانان بازارى رواج نخواهد يافت . كافى : ج7 ، ص387 ، ح1 ووسائل الشيعة : ج27 ، أبواب كيفية الحكم ، ب25 ، ص 292 ، ح2 . (بااختلاف الفاظ) .
[61] .  از آيات او اين است كه آسمان وزمين به فرمان او برپاست . سوره روم : آيه 25 .
[62] .  روزى كه مردم در پيشگاه عظمت پروردگار عالمين برپا مى ايستند . سوره مطففين : آيه 6 .
[63] .  دينى پابرجا وپايدار . سوره انعام : آيه 161 .
[64] . نزديك بودنِ شروعِ كارى .
[65] .  نزديك است كه تشنگى مرا بكشد . الملهوف على قتلى الطفوف : ص 166 .
[66] .  كسانى كه دوام دارد نماز آن ها . سوره معارج : آيه 23 .
[67] .  ونماز را برپاى داشتيد و زكات را پرداختيد وبه معروف امر كرديد و از منكر بازداشتيد ودر راه خدا ، آن گونه كه شايسته بود جهاد كرديد .
[68] .  گواهى مى دهم كه قطعاً نماز را برپاى داشتى وزكات را پرداختى وامر به معروف كردى واز بدى ومنكر نهى فرمودى .
[69] ـ ولىّ شما، تنها خدا وپيامبر اوست وكسانى كه ايمان آورده اند; همان كسانى كه نماز را بر پا مى دارند ودر حال ركوع زكات مى دهند. سوره مائده: آيه 55 .
[70] .  ] شما بهترين امتى بوديد كه براى مردم ظاهر شديد ، امر به معروف ونهى از منكر مى كنيد  [سوره آل عمران : آيه 110 .
[71] .  وجهاد كنيد در راه خداوند آن نحوى بايد جهاد كنيد كه حق جهاد است ; اوبرگزيد شما را واختيار فرمود . سوره حج : آيه 78 .

نوشتن دیدگاه