174 « إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ ما أَنْزَلَ اللّه‏ُ مِنَ الْكِتابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلِيلاً أُولئِكَ ما يَأْكُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ إِلاَّ النّارَ وَلا يُكَلِّمُهُمُ اللّه‏ُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَلا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ »
ترجمه :
174 . محققاً كسانى كه آنچه خدا از كتاب نازل فرموده ، كتمان مى‏ كنند و آن را به بهاى كم مى ‏فروشند ، اينان جز آتش نمى‏ خورند و به غير نار در شكم‏ هاى خود وارد نمى ‏كنند و خداوند در روز قيامت با آن‏ها تكلم نمى‏ كند و آنان را تزكيه نمى ‏نمايد و براى آنان عذاب دردناك است .
تفسير :
« إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ » شأن نزول آيه اگر چه يهود مى ‏باشند كه بشارات تورات و كتب انبيا را بر بعثت پيغمبر اسلام و بيان صفات او كتمان نموده و گفتند آن پيغمبرِ موعود از بنى اسرائيل است و هنوز نيامده ، ولى مورد مخصص نيست و عموميت آيه به حال خود باقى است و شامل هر كس كه احكام و اوامر و نواهى و مطالبى را كه خداوند در كتب آسمانى بر انبياى خود نازل فرموده كتمان كند ، مى ‏شود. بنابراين كسانى كه فضايل اهل بيت را از اميرالمؤمنين و صديقه طاهره و ساير ائمه طاهرين عليهم ‏السلام كه در قرآن مجيد تصريحاً و تلويحاً بيان شده كتمان كردند و آيات را به نحو ديگرى تفسير وتأويل نمودند ، مشمول اين آيه هستند .
« ما أَنْزَلَ اللّه‏ُ مِنَ الْكِتابِ » كلمه « ما » موصوله و شامل جميع آنچه خداوند نازل فرموده مى‏شود ، و« مِنَ » بيانيه است كه بيان «ما أَنْزَلَ اللّه‏ُ» را مى ‏نمايد ، والف و لام « الكِتابِ » جنس است و شامل همه كتب آسمانى مى ‏گردد ، نه اينكه الف و لام عهد و مقصود خصوص تورات باشد .
« وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلِيلاً » مراد بيع ظاهرى نيست كه مثلاً كتاب خدا را در معرض بيع قرار داده و به بهاى كم بفروشند ؛ زيرا با كتمان مناسبت ندارد ، بلكه مراد اين است كه براى منافع دنيوى كتمان حق نموده و دين را به دنيا فروختند و مقيد نمودن ثمن به قليل ، نه از اين جهت است كه اگر به ثمن كثير فروخته بودند مورد نكوهش قرار نمى ‏گرفتند ، بلكه براى بيان اين معنى است كه دنيا هر چه كثير هم باشد ، در جنب آخرت و دين قليل است.
«أُولئِكَ ما يَأْكُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ إِلاَّ النّارَ» « أَكَلَهَ » و « اكل فى بطنه » داراى يك معنى است ، ولى استعمال دوم ابلغ است و بعضى گفتند « اكل فى بطنه » به معنى « ملأ بطنه » مى‏ باشد و ممكن است معنى حال باشد ؛ يعنى اينان در همان حال كه مال حرام از رشوه و دين فروشى مى‏ خورند ، در حقيقت آتش مى ‏خورند و شكم خود را از آتش پر مى ‏كنند ، مانند آيه شريفه « إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى ظُلْماً إِنَّما يَأْكُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ ناراً »[1] ، و ممكن است مراد جزاى عمل آن‏ها در آخرت باشد ؛ يعنى اينان در آخرتْ به جزاى خوردن اين اموالِ حرامْ آتش مى ‏خورند .
« وَلا يُكَلِّمُهُمُ اللّه‏ُ يَوْمَ الْقِيامَةِ » [و خداوند در روز قيامت با آن‏ها تكلم نمى ‏كند] تكلم ننمودن خدا با آن‏ها اشاره به بى‏اعتنايى به آن‏هاست و اينكه مورد قهر و غضب الهى هستند و خداوند هيچ ‏گونه توجهى به آن‏ها ندارد و مكالماتى كه در قرآن راجع به اهل عذاب ذكر مى ‏فرمايد ، مانند « إِنَّكُمْ ماكِثُونَ »[2] و « قالَ اخْسَؤا فِيها وَلا تُكَلِّمُونِ »[3] و امثال اين‏ها از مالك دوزخ و ملائكه عذاب است .
« وَلا يُزَكِّيهِمْ » «تزكيه» به معنى پاك كردن است ، و اگر تزكيه در دنيا باشد ، مراد عدم تزكيه آنان از عقايد باطله و اخلاق رذيله و صفات خبيثه و معاصى است ، و اگر تزكيه در آخرت باشد ، مراد مشمول رحمت و مغفرت و شفاعت نشدن آنان است.
« وَلَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ » «لام» براى اختصاص است ، يعنى عذاب اليم خاصّ ايشان است و بنا برِ اين معنى اشكالى پيش مى‏آيد كه همه اهل عذاب گرفتار عذاب اليم هستند و وجهى براى اختصاص عذاب اليم به اينان نيست . و جواب اين است كه مفاد آيه بيان بهره و نصيب آنان در روز قيامت است
كه جز عذاب اليم بهره و نصيبى ندارند ، نه اينكه عذاب اليم اختصاص به اينان داشته باشد و براى غير اين‏ها نباشد ، و اين معنى در لسان عرب متداول است ،
چنانچه در هنگام منع عايشه از دفن حضرت مجتبى عليه ‏السلام در جوار رسول خدا صلى ‏الله ‏عليه ‏و ‏آله يكى از بنى هاشم خطاب به عايشه مى ‏گويد : « لكِ التِسع من الثمن »[4] ؛ يعنى بهره تو اين مقدار است ، نه اينكه تنها تو اين بهره را دارى و ساير زوجات ندارند و در قصه داوود و آن دو ملك مى ‏فرمايد : « لَهُ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً وَلِىَ نَعْجَةٌ واحِدَةٌ »[5] يعنى بهره او اين مقدار و بهره من اين مقدار است .
-----------------------------------------------------
[1] .  در حقيقت كسانى كه اموال يتيمان را از روى ظلم و تعدّى مى‏ خورند ، جز اين نيست كه آتش در شكم‏ هاى خود فرو مى ‏برند . سوره نساء : آيه 10 .
[2] .  به درستى كه شما [در اين جهنم و عذاب] ماندگار هستيد . سوره زخرف : آيه 77 .
[3] .  خدا مى ‏فرمايد : برويد در آتش گم شويد و ديگر با من تكلّم نكنيد. سوره مؤمنون : آيه108.
[4] .  بهره تو يك نهم است .
[5] .  [به درستى كه اين برادر من] نود و نه گوسفند دارد و من يك گوسفند . سوره ص : آيه 23 .

نوشتن دیدگاه