176 « ذلِكَ بِأَنَّ اللّه‏َ نَزَّلَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِى الْكِتابِ لَفِى شِقاقٍ بَعِيدٍ »
ترجمه :
176 . اين امور به واسطه اين است كه خداوند ، كتاب را به حق نازل فرمود و محققاً كسانى كه درباره كتاب اختلاف نمودند هر آينه در جدايى و اختلاف عميق هستند اين آيه بيان علّت براى مطالب دو آيه قبل است ، كأنّ سؤال مى ‏شود كه چرا اينان مورد اين عقوبات واقع شده و ضلالت و عذاب را بر هدايت و مغفرت برگزيدند؟
تفسير :
« ذلِكَ » اشاره به مطالب مذكوره است .
« بِأَنَّ اللّه‏َ نَزَّلَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ » ظاهراً مراد از كتاب قرآن مجيد است و بعيد نيست كه مطلق كتاب‏هاى آسمانى باشد ، چنانچه « ما أَنْزَلَ اللّه‏ُ » در آيه قبل حمل بر عموم است ؛ يعنى چون خداوندْ قرآن و كتب آسمانى را به حق و مطابق با واقع و فطرت بشر نازل فرمود كه در پرتو احكام و دستورات آن ، سعادت خود را تأمين و به رحمت و مغفرت حق نايل شوند ، و اينان بر خلاف هدف الهى ، كتمان نمودند و راه ضلالت و شقاوت و عذاب را پيمودند ، از اين جهت خداوند آنان را به انواع عذاب‏ها معذب فرمود . « وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِى الْكِتابِ » « اختلاف » سير در طرق متعدد است كه يكى از طريقى برود و ديگرى از طريق ديگر ، و در مذاهب متعدده هم استعمال از باب تشبيه به طريق ، بلكه در همه امورى كه با يكديگر تفاوت و افتراق داشته باشند ، مانند الوان و اشكال و اخلاق و افعال و غيره استعمال مى‏ گردد ، و اختلاف در كتاب ـ در صورتى كه مقصود از كتاب قرآن باشد  مراد نسبت‏ هاى ناروايى است كه به قرآن مى دادند ، گاهى مى ‏گفتند سحر است ، گاهى مى‏ گفتند از ديگران تعليم گرفته و گاهى مى‏ گفتند اقاويل و اساطيرى است كه به هم بافته است ، و غير اين‏ها .
« لَفِى شِقاقٍ بَعِيدٍ » « شقاق » به معنى اختلاف و جدايى و معادات است و از همين باب است « وَمَنْ يُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدى »[1] و « ذلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللّه‏َ وَرَسُولَهُ »[2] و « وَيا قَوْمِ لا يَجْرِمَنَّكُمْ شِقاقِى »[3] .
و اصل كلمه از « شقّ » به معنى فرق [= شكاف] است و از همين معنى است « إِذَا السَّماءُ انْشَقَّتْ »[4] و « اقْتَرَبَتِ السّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ »[5] ، و  به معنى دشوارى و صعوبت هم آمده ، مانند « وَما أُرِيدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ »[6] ، « و لَمْ تَكُونُوا بالِغِيهِ إِلاّ بِشِقِّ الْأَنْفُسِ »[7] و « بَعُدَتْ عَلَيْهِمُ الشُّقَّةُ »[8] و غير اين‏ها .
و « بَعِيدٍ » به معنى دور در مقابل قريب است و « شِقاقٍ بَعِيدٍ » ؛ يعنى دشمنى و جدايى و اختلافى كه قابل ائتلاف و اقتراب و التيام نباشد ؛ يعنى اينان به قدرى خود را از حقايق كتاب دور انداخته ‏اند و جدايى و فاصله گرفته‏ اند كه قرب به آن حقايق بسيار مشكل و متعسّر شده است ؛ چون « بعيد » صفت مشبّهه و دلالت بر دوام و ثبات دارد .
-----------------------------------------------
[1] .  و كسى كه مخالفت و معانده كند پيغمبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله را بعد از آنى كه راه هدايت بر او و اضح شده . سوره نساء : آيه 115 .
[2] .  اين [كيفر] به خاطر آن است كه آنان با خدا و رسول او به مخالفت برخاستند . سوره انفال : آيه 13 .
[3] .  اى قوم من! گرفتار نكند شما را ستيزگى و دشمنى و مخالفت با من . سوره هود : آيه 89 .
[4] .  آن گاه كه آسمان از هم بشكافد . سوره انشقاق : آيه 1 .
[5] .  قيامت نزديك شد و ماه از هم شكافت . سوره قمر : آيه 1 .
[6] .  و من نمى‏ خواهم شما را به مشقت و زحمت بيندازم . سوره قصص : آيه 27 .
[7] .  كه جز با مشقت بدن‏ها ، نمى ‏توانستيد به آن برسيد . سوره نحل : آيه 7 .
[8] .  لكن آن راه پر مشقت بر آنان دور مى ‏نمايد . سوره توبه : آيه 42 .

نوشتن دیدگاه