86 «كَيْفَ يَهْدِى اللّهُ قَوْماً كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ وَشَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَجاءَهُمُ الْبَيِّناتُ وَاللّهُ لا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّالِمِينَ»
ترجمه:
86. چگونه خداوند هدايت مىكند كسانى را كه اولاً ايمان آوردند و شهادت به رسالت حضرت رسول و حقانيت او دادند و مشاهده آيات بيّنات نمودند، سپس كافر شدند و خداوند ظالمين را هدايت نمىفرمايد.
تفسير:
«كَيْفَ يَهْدِى اللّهُ» «كيف» از ادات استفهام است و استفهام انكارى است؛ يعنى نمىشود و ممكن نيست كه خداوند همچه شخصى را هدايت كند؛ زيرا در هدايت دو چيز لازم است: يكى فاعليت فاعل كه هادى باشد و ديگر قابليت قابل كه مهدى باشد و كسى كه مرتد شد بعد از آنى كه حجت بر او تمام شد و براهين واضحه و ادله محكمه متقنه و آيات بينات را مشاهده كرده باز دست برداشت، معلوم است كه از روى عناد و لجاج و عصبيت بوده، البته قبول هدايت نمىكند و هدايت نمىشود، ولو فاعليت فاعل از هر جهت تمام باشد.
[در معناى مرتد فطرى و ملى و احكام آن]
«قَوْماً كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ»، آيه عام است ولو شأن نزولش در مورد شخص خاصّى باشد، چنانچه در مجمع از حضرت صادق عليهالسلام نقل كرده كه در مورد حارث بن سويد بن صامت انصارى بود كه محذر بن زياد بلوى را به حيله و
مكر كشت و فرار كرد و به كفار مكه ملحق شد[1] و شامل هر دو قسم مرتد ملى و فطرى مىشود . و بعضى مفسرين توهّم كردند كه ايمان ، ايمانِ ظاهرى بوده نه باطنى، ولكن خلاف ظاهر است؛ زيرا اين منافق مىشود، نه مؤن و آيه مىفرمايد: «بَعْدَ إِيمانِهِمْ وَ شَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ» بيان ايمان است كه حقيقت ايمان همان شهادت به حقانيت پيغمبر اسلام صلىاللهعليهوآله و تصديق به جميع ما جاء به النبى است.
«وَ جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ» ؛ يعنى امور واضحه روشن كه جاى ريب و شكى در آنها نباشد به مشاهده معجزات و نزول آيات و مشاهده حالات و اخلاق نبى اكرم و البته چنين آدم بسيار فرق دارد با آن كفارى كه مشاهده معجزات و اخلاق نبى صلىاللهعليهوآله را نكردند و آيات را استماع ننمودند.
«وَ اللّهُ لا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّالِمِينَ»؛ كسى كه دانسته و فهميده به خود ظلم كند و خود را در معرض عذاب ابدى درآورد قابليت هدايت ندارد و خدا او را هدايت نمىفرمايد.
------------------------------------------------
[1] . مجمع البيان: ج2، ص789.
آیه ٨٦ « كَيْفَ يَهْدِى اللّهُ قَوْماً كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ ... »
- بازدید: 2350