90 «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ ثُمَّ ازْدادُوا كُفْراً لَنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ وَأُولئِكَ هُمُ الضّالُّونَ»
ترجمه:
90. محقّقا كسانى كه پس از ايمان كافر شدند و زيادهروى كردند در كفر هرگز توبه آنها قبول نخواهد شد و آنها گمراهان هستند.
تفسير:
[در بيان توبه مرتد]
جماعتى به اين آيه استشهاد كردند كه توبه مرتد قبول نمىشود، لكن اين حرف خلاف تحقيق است؛ زيرا ادله اربعه ـ كتاب، سنّت، اجماع و عقل ـ قائم است بر قبولى توبه، بلكه مىگوييم اگر توبه مرتد قبول نشود آيا مكلف به تكاليف شرعيه مثل نماز و ساير عبادات هست يا نيست؟ اگر بگويى هست تكليف ما لا يطاق لازم مىآيد؛ زيرا ايمان شرط صحت كليّه عبادات است و اگر نيست خلاف ضرورت اسلام است، به علاوه اين آيه هم دلالت بر عدم قبول توبه مرتد ندارد به بيانى كه در شرح الفاظ آيه ذكر مىشود.
«إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ» مراد ارتداد است كه اولاً مؤن بود سپس كافر شد و احتياج به تأويلات بعض مفسرين نداريم كه بگوييم ايمانش ظاهرى بوده و در واقع منافق بوده؛ زيرا خلاف ظاهر آيه است و منافق را تعبير به ايمان نمىكنند، بلكه اشدّ كفار است و همچنين بعضى گفتند اين در مورد يهود است كه قبل از بعثت، بشارت به آمدن آن حضرت مىدادند و پس از بعثت انكار نمودند. اين هم خلاف ظاهر آيه است؛ زيرا يهود ايمان نياوردند، بلكه مىگفتند كه ايمان مىآوريم پس از بعثت او.
[در بيان مراد از عدم قبول توبه بعد از معاينه]
«ثُمَّ ازْدادُوا كُفْراً» «ازدياد كفر» با توبه مرتد كه مورد بحث بود نمىسازد ؛ زيرا مرتد اگر توبه كند كفر را نابود مىكند نه آنكه ازدياد كند و اين جمله دلالت دارد كه تا آخر عمر روز به روز كفر او شديدتر مىشود. «لَنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ»؛ زمان معاينه مرگ است، چنانچه در آيه شريفه مىفرمايد: «وَ لَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ حَتّى إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّى تُبْتُ الاْنَ...» الآية[1]، و در حقّ فرعون مىفرمايد: «حَتّى إِذا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ...» تا آنجايى كه مىفرمايد: «الاْنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ...» الآية[2]، و اخبار هم در اين مورد رسيده كه «التوبة قبل المعاينة»[3].
«وَ أُولئِكَ هُمُ الضّالُّونَ»؛ گمراهى اينها اين است كه نه در دسته كفار هستند؛ زيرا برگشتند و نه در دسته مسلمين؛ زيرا توبه نشد؛ يعنى بدون عقيده به هيچ طرفى هستند و همين است معنى گمراهى.
---------------------------------------------
[1] . و نيست قبولى توبه براى كسانى كه مرتكب معاصى و سيئات مىشوند تا زمانى كه مرگ حاضر شود او را، بگويد من الآن توبه كردم. سوره نساء: آيه 18.
[2] . زمانى كه غرق شد و ديد الآن هلاك مىشود، گفت: ايمان آوردم . . . . آيا در اين حالِ الجاء ايمان مىآورى و حال آنكه از پيش معصيت مىكردى. سوره يونس: آيات 90 ـ 91.
[3] . توبه قبل از ديدن مرگ پذيرفته نيست. تفسير ابن عباس : ص54 .
آیه ٩٠ « إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ ثُمَّ ازْدادُوا ... »
- بازدید: 2439