122   «إِذْ هَمَّتْ طائِفَتانِ مِنْكُمْ أَنْ تَفْشَلا وَاللّه‏ُ وَلِيُّهُما وَعَلَى اللّه‏ِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤمِنُونَ»
ترجمه:
122. زمانى كه قصد كردند دو طايفه از شما مؤنين ـ كه بنو حارثه و بنو سلمه باشند بنا بر نقل از حضرت باقر و صادق  عليهماالسلام ـ اينكه بر گردند رو به مدينه و ترك مقاتله كنند و حال آنكه خداوند ناصر و معين آن‏هاست و جاى ترس نيست و بايد مؤنين توكل بر خدا كنند.
[داستان غزوه احد]
شرح غزوه احد بسيار مفصّل است و ما خلاصه ترجمه آن را متذكر مى‏شويم. إن شاء اللّه‏ تعالى بعونه و توفيقه.
خلاصه مضمونى كه در مجمع و برهان و تفسير على بن ابراهيم از حضرت باقر و حضرت صادق  عليهماالسلام روايت فرموده‏اند اين است كه ، در جنگ بدر چون مشركين شكست خوردند و هفتاد نفر كشته شدند و هفتاد اسير شدند و بقيه به طرف مكه فرار كردند، ابوسفيان كه رئيس آن‏ها بود دستور داد كه نگذاريد زن‏ها براى كشته‏هاى خود گريه كنند ، زيرا اگر گريه كنند بغضِ دل‏هاى آن‏ها خالى مى‏شود. و لشكر انبوهى از تمام قبايل فراهم نمود بالغ بر پنج هزار نفر : سه هزار سواره و دو هزار پياده، با اسلحه مفصلى كه هفتصد زره داشتند و زن‏ها را همراه لشكر آوردند كه مردان را تشجيع [= تشويق] كنند و حركت كردند به طرف مدينه. خبر به سمع مبارك حضرت رسالت رسيد. جمع اصحاب فرمود بر تحريض بر جهاد.
عبداللّه‏ بن ابى مسلول[1] عرض كرد: يا رسول اللّه‏ ! از مدينه بيرون تشريف مى‏بريد تا آن‏ها وارد مدينه شوند، ما در خانه‏ها و بر بام‏ها بر سر آن‏ها بيشتر مسلطيم و با آن‏ها مى‏جنگيم، حتى زن‏ها و غلام‏ها و كنيزان ما مى‏توانند با آن‏ها بجنگند و بر آن‏ها ظفر يابند. سعد بن معاذ و جمعى از قبيله اوس برخاستند و عرض كردند: يا رسول اللّه‏! زمانى كه شما ميانه ما نبوديد اين‏ها طمع در ما نمى‏توانستند بكنند، چه رسد كه فعلاً شما را داريم، البته بيرون مى‏رويم و با آن‏ها جنگ مى‏كنيم، اگر كشته شويم سعادت شهادت را برده‏ايم و اگر ظفر پيدا كرديم يارى اسلام كرده‏ايم. حضرت رأى آن‏ها را تصويب فرمود و با اصحاب بيرون رفتند تا احد.
و امّا عبد اللّه‏ بن ابى مسلول و همراهانش تخلّف نمودند و خارج نشدند و حضرت در احد مواضع جنگ را معين فرمود. و عده آن‏ها هفتصد نفر بودند مقابل پنج هزار مشرك، حضرت عبداللّه‏ بنجبير را با پنجاه نفر تيرانداز بر درِ شعب قرارداد و فرمود از اينجا شما حركت نكنيد، چه ما بر آن‏ها چيره شويم و تا مكه در تعقيب آن‏ها برويم و چه آن‏ها برما چيره شوند تا وارد مدينه گردند.
ابوسفيان، خالد بن وليد را با دويست سوار در كمين اين پنجاه نفر قرار داد و گفت: موقعى كه جنگ درگير شد شما حمله به اين پنجاه نفر كنيد و از شعب در عقب سر مسلمين باشيد كه از دو طرف با آن‏ها بجنگيم. حضرت رسول  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله لوا [ = پرچم ] را دادند به دست اميرالمؤنين  عليه‏السلام، و لواى مشركين به دست طلحة بن ابى طلحه بود، حضرت على  عليه‏السلام او را كشت.
لواى مشركين افتاد. ابو سعيد بن ابى طلحه برداشت، كشته شد، ابن ابى طلحه برداشت، كشته شد و هكذا. نه نفر لوا را برداشتند و به دست على  عليه‏السلام كشته شدند، حتى غلام سياهى برداشت كه او را صواب مى‏گفتند حضرت على  عليه‏السلام دست او را قطع كرد، به دست ديگر گرفت دست ديگرش قطع شد، به سينه گرفت او را كشت، لوا افتاد، عمره، دختر علقمه كنانيه گرفت. مشركين فرار كردند و مسلمين در تعقيب آن‏ها مشغول جمع غنايم شدند.
اصحاب عبداللّه‏ بن جبير به طمع جمع غنايم شعب را خالى كردند، فقط عبداللّه‏ بن جبير با يازده نفر ثابت ماندند.
خالد بن وليد با دويست نفر كه در كمين بودند بر آن‏ها حمله كردند و آن‏ها را كشتند و حمله به مسلمين كردند، بقيه مشركين هم دو مرتبه آمدند و مسلمين بيچاره شدند و به كوه‏ها و بيابان فرار كردن و اطراف پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله خالى شد، فقط على  عليه‏السلام و ابودجانه و سماك اطراف پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله باقى بودند. و هند زن ابى سفيان مشركين را تشجيع مى‏كرد و ميل و مكحله در دست داشت و مى‏گفت شما مرد نيستيد، بياييد اين ميل و مكحله را به چشم كشيد و به وحشى غلام حبشى گفت: اگر يكى از اين سه نفر : محمد، على، حمزه را بكشى چه اندازه به تو مى‏دهم.
وحشى گفت: امّا محمد، مسلمين اطراف او را دارند، قدرت ندارم، و على را هم نمى‏توانم نزديك شوم، لكن در كمين حمزه مى‏روم و حمزه مشغول جنگ بود كه پاى اسب او در سوراخى رفت، حمزه افتاد، وحشى پهلوى او را دريد، جگر حمزه را بيرون آورد، دماغ و لب‏ها و گوش‏ها و دست‏هاى حمزه را قطع كرد و او را مُثْله[2] نمود و هند جگر حمزه را در دهان گذاشت و مكيد، لذا او را «آكلة الأكباد» ناميدند . و اميرالمؤنين  عليه‏السلام در اين جنگ هفتاد زخم برداشت و شمشير او شكست ، پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ذو الفقار به دست او داد جبرئيل فرياد زد:
«لا سيف إلاّ ذو الفقار، ولا فتى إلاّ عليّ».
و به حضرت رسول  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله گفت: اين است مواسات. پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: او از من است و من از او، و چند سنگ به طرف پيغمبر آمد، پيشانى و دندان و سينه پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله آزرده شد و على  عليه‏السلام يك تنه مشركين را منهزم نمود و مسلمانان دو مرتبه برگشتند و حمله به مشركين نمودند و در اين جنگ هفتاد نفر از مسلمين كشته شدند، شهداى احد و جماعتى از آن‏ها را مشركين مُثْله نمودند و حمزه اعظم مثله بود. اين خلاصه قضيه احد[3].
---------------------------------------------
[1] .  عبداللّه‏ بن ابى سلول صحيح است . وى رئيس و سردسته منافقين زمان پيامبر در مدينه بود . در برخى منابع رجالى با عنوان عبداللّه‏ بن ابى از او نام برده‏اند . سوره منافقون و برخى آيات ديگر قرآن درباره او و توطئه‏ها و دشمنى‏هايش با پيامبر اكرم نازل شده است . براى آشنايى بيشتر با زندگى نامه وى ر . ك : سفينة البحار ، ج3 ، ص311 .
[2] .  قطعه قطعه كردن بدن .
[3] .  مجمع البيان: ج2، ص824؛ تفسير البرهان: ج2، ص95، ح5 و تفسير قمى: ج 1 ، ص118.

نوشتن دیدگاه