124   «إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤمِنِينَ أَلَنْ يَكْفِيَكُمْ أَنْ يُمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُنْزَلِينَ»
ترجمه:
124. زمانى كه گفتى به مؤنين آيا هرگز كفايت نمى‏كند شما را اينكه خداوند مدد فرمود شما را به سه هزار ملائكه كه آن‏ها را براى نصرت شما نازل فرمود.
[شرح غزوه بدر و نزول ملائكه]
قضيه بدر در هفدهم رمضان بود و شب هفدهم تقابل لشكر اسلام با لشكر مشركين در بدر واقع و روزش جنگ بدر شروع شد و سه هزار ملك در شب از آسمان نازل شدند به رياست سه ملك مقرب: جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل، هر يك با هزار ملك، و در اخبار دارد كه با عمامه‏هاى سفيد داراى دو تحت الحنك، يكى قدام و ديگرى خلف.
[آب آوردن اميرالمؤمنين  عليه‏السلام و سلام ملائكه]
و از بسيارى از اخبار استفاده مى‏شود كه حضرت رسول  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در ليلة البدر فرمود: كيست برود و براى ما از چاه آب بياورد؟ احدى جرئت نكرد ، زيرا هوا بسيار سرد بود و تاريك و بادهاى شديد ، و خوف از مشركين داشتند، جز على  عليه‏السلام. مشك برداشت و رفت و طناب هم نداشت، رفت در چاه و مشك را پر از آب نمود و بيرون آمد و تا آمد خدمت پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله حضرت فرمود: بسيار طول كشيد. عرض كرد: بادهاى سخت سه مرتبه وزيد، نشستم تا ساكت شود، حضرت فرمود: باد اول جبرئيل بود با هزار ملك، دوم ميكائيل با هزار، سوم اسرافيل با هزار و اين‏ها مأمور بودند كه اولاً بر تو سلام كنند، سپس به يارى ما آيند، و همين است مراد قائل به اينكه در يك شب سه هزار و سه فضيلت براى اميرالمؤنين  عليه‏السلام بود.
[اشعار سيّد حِمْيَرى در مدح اميرالمؤمنين  عليه‏السلام]
و مفاد اشعار سيّد حميرى در مدح اميرالمؤنين  عليه‏السلام است كه از جمله آن‏ها اين سه شعر است:
ذاك الذي سلّم في ليلة
عليه ميكالٌ و جِبريلُ
ميكال في ألفٍ و جبريل في
ألفٍ و يتلوهم سَرافيل
ليلة بدرٍ مدداً اُنزلوا
كأنّهم طيرٌ أبابيل[1]
تفسير:
«إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤمِنِينَ»، اين فرمايش پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در احد بوده براى تشجيع مؤنين كه ديديد خداوند در بدر شما را يارى فرمود با اينكه شما ضعيف و قليل بوديد و مشركين قوى و كثير بودند، و تعبير به فعل مضارع نمود دون الماضى و نفرمود «اذ قلت»؛ چون نزول آيه همان حين فرمايش پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بوده يا قبل از آن.
«أَلَنْ يَكْفِيَكُمْ» استفهام تقريرى است كه مؤنين اقرار كنند به اينكه چرا كفايت فرمود خداوند ما را.
«أَنْ يُمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ» «امداد» به معنى كمك و دلالت دارد به اينكه ملائكه مقاتله مى‏كردند و دست‏ها و سرها از مشركين ريخته مى‏شد.
«بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُنْزَلِينَ» ، اين جمله صراحت دارد مثل بسيارى از آيات ديگر و اخبار متواتره كه ملائكه صورت جسمانى دارند و جنگ مى‏كنند و نزول و هبوط و عروج دارند ؛ مثل ملائكه‏اى كه بر حضرت ابراهيم  عليه‏السلام نازل شدند در بشارت به اسحاق و بر حضرت لوط  عليه‏السلام در اهلاك قوم او و بر داوود  عليه‏السلام در امتحان او و نزول هاروت و ماروت و غير اين‏ها و نزول فطرس با چهار هزار ملك براى نصرت ابى عبد اللّه‏ الحسين  عليه‏السلام و نزول در ركاب حضرت بقيّة اللّه‏  و غير اين‏ها، و توضيح آن در حقيقت جن و ملك داده شده مراجعه شود در ذيل آيه شريفه «وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ...» الآية[2].
و از كلمه «مُنْزَلِينَ» به قرينه آيه بعد كه مى‏فرمايد «مُسَوِّمِينَ»، استفاده مى‏شود كه اين سه هزار ملك در جنگ بدر مشاهده نمى‏شدند، همين مى‏ديدند كه سر و دست مشركين جدا مى‏شود، ولى قاتل آن‏ها ديده نمى‏شد، حتى گذشت بر اميرالمؤنين  عليه‏السلام هم به صورت باد وارد شدند و سلام كردند.
سؤل:
آيا اين خلاف عدل نيست؟
جواب:
منافى با عدل نيست؛ زيرا اين ملائكه كسانى را مى‏كشتند كه مى‏دانستند كه آن‏ها نه خود قابل هدايت هستند و نه در نسل آن‏ها مؤنى به وجود مى‏آيد، چنانچه اميرالمؤنين  عليه‏السلام هم اين جهت را منظور داشت در جنگ‏ها و همچنين ابى عبداللّه‏  عليه‏السلام در كربلا، به علاوه عضو فاسدى بودند كه سرايت به ساير اعضا مى‏نمودند و جلوگير ديگران بودند از تشرّف به اسلام، بلكه مسلمين را از بين مى‏بردند و اساس اسلام درهم كوبيده مى‏شد.
--------------------------------------------------
[1] .  على  عليه‏السلام همان فردى است كه در يك شب جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل هر كدام با هزار
فرشته بر او سلام كردند. آن‏ها در شب جنگ بدر براى كمك به سپاه مسلمانان از آسمان فرود آمدند، گويا همانند پرندگان ابابيل بودند. ديوان سيد حِمَيرى: ص153؛ الأغانى: ج4، ص179 و الغدير: ج2، ص281 .
[2] .  ر . ك : همين تفسير ، ج2 ، ذيل تفسير آيه 34 سوره بقره

نوشتن دیدگاه