26   « يُرِيدُ اللّه‏ُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ وَ يَهْدِيَكُمْ سُنَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ اللّه‏ُعَلِيمٌ حَكِيمٌ»
ترجمه :
26. اراده فرموده خداوند كه از براى شما بيان فرمايد و شما را هدايت نمايد به رفتار و كردار پيشينيان شما ، تا راه حق و باطل آن‏ها را بفهميد ، خوبى‏هاى آن‏ها را بگيريد و بدى‏هاى آن‏ها را ترك نماييد ؛ و نيز اراده فرموده كه توبه شما را قبول فرمايد و خداوند عالم است به كردار هر كس و حكيم است به مصالح و مفاسد هر كارى.
[ معناى اراده و مشيت الهى ]
« اراده » على التحقيق مطابق مذهب حكما و بزرگان علما از صفات ذات است و به معناى علم به صلاح و فساد هر فعلى است ، نظير حكمت كه به معنى علم به مصالح و مفاسد مترتبه بر افعال است ؛ و رتبه حكمت مقدم است بر رتبه اراده ، زيرا هر فعلى اگر داراى حكمت باشد آن فعل صلاح مى‏شود و اگر مفسده داشته باشد آن فعل فاسد مى‏گردد و برگشت هر دو به علم است و عين ذات اقدس است ، خلافاً لجماعتى از متكلمين كه « اراده » را از صفات فعل گرفته به معنى ايجاد ، كه هر ممكنى به ايجاد حق موجود مى‏شود ؛ ولى ايجاد به نفس خود موجود مى‏گردد ، چنانچه گفتند : « خُلقت الأشياء بالمشيئة ، و خُلقت المشيئة بنفسها »[1] . و در لسان حكما اين ايجاد را تعبير به وجود منبسط كردند
كه سرتاسر موجودات را مى‏گيرد . و البته اين ايجاد هم از فاعل قادر مختار بدون اراده و صلاح نيست . و فرق واضح است بين اراده و مشيت ، اگر چه به عنايت و مجاز گاهى بر يكديگر اطلاق مى‏شود.
«يُرِيدُ اللّه‏ُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ» ، « لام » در «لِيُبَيِّنَ» براى تأكيد در بيان است ، يعنى البته بيان مى‏فرمايد ، چنانچه كلمه «يُرِيدُ» هم تأكيد در اين جمله دارد ، زيرا « مراد » از « اراده » منفك نمى‏گردد . و البته تحقق پيدا مى‏كند درباره خداوند ، چنانچه در آيه تطهير بيان كرده‏ايم «إِنَّما يُرِيدُ اللّه‏ُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً»[2] .
و اين اراده تكوينى است نه تشريعى به قرينه كلمه «إِنَّما» ، زيرا اراده تشريعى نسبت به تمام مكلفين است ، انحصار به اهل بيت ندارد .
و « بيان » به معنى ظاهر است و « مبين » ظاهر كننده است و اطلاق بر كلام واضح روشن كه بر مقصود دلالت تامه داشته باشد مى‏شود.
«وَ يَهْدِيَكُمْ» عطف بر «يُبَيِّنَ» است مدخول « لام » ، يعنى « ليهديكم » و « هدايت » به معنى راهنمايى است. «سُنَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ» « سنّة » طريقه‏اى است كه انسان اتخاذ مى‏كند ، مثل سنن ابراهيم و سليمان و سنن نبينا محمد صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و سنن ائمه اطهار عليهم صلوات اللّه‏ و ساير انبيا عليهم‏السلام كه ما مكلفيم اتخاذ كنيم . و مثل سنن جبابره و اقاصره و اكاسره و ساير دعات باطله كه بايد اجتناب كنيم ، و خداوند در قرآن و لسان اخبار براى ما بيان فرموده و به ما نشان داده : «لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ وَ يَحْيى مَنْ حَىَّ عَنْ بَيِّنَةٍ»[3].
«وَ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ اللّه‏ُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ» تفسير آن گذشت.
--------------------------------------------
[1] .  كافى : ج1 ، ص110 ، ح4 ؛ التوحيد : ص143 ، ح19 و بحار الأنوار : ج4 ، ص145، ح20
[2] .  و جز اين نيست اراده فرموده خداوند متعال كه بِبَرَد و دفع كند رجس و پليدى را از شما اهل بيت و پاك و پاكيزه كند شما را پاك كردنى . سوره احزاب: آيه 33.
[3] .  هر كس به كفر و شرك باقى ماند و به هلاكت افتاد حجت بر او تمام شود و هر كس هدايت شد از روى دليل و برهان هدايت شود . سوره انفال: آيه 47.

نوشتن دیدگاه