138   «بَشِّرِ الْمُنافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً»
[ترجمه :[1]]
تفسير :
گذشت كه «بشارت» ، اِخبار به خير است در مقابل «انذار»، كه اِخبار به شرّ است، و مناسب در اينجا اين بود كه بفرمايد « أنذر المنافقين »[2]، لكن تعبير به «بَشِّرِ الْمُنافِقِينَ»از هزار انذار سخت ‏تر است.
[عذاب دردناك براى منافقان]
«بِأَنَّ لَهُمْ» «لام» اگر چه براى نفع است در مقابل «على» مثل «لك» و «عليك» ، لكن در موردى است كه تاب هر دو را داشته باشد؛ و اما اگر يك طرفى باشد كه نفع فقط باشد مثل صلوات ، تعبير به « على » مانعى ندارد، يا ضرر فقط باشد مثل مقام، تعبير به « لام » اشكالى ندارد ، زيرا «عَذاباً أَلِيماً» به قرينه آيه شريفه «إِنَّ الْمُنافِقِينَ فِى الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النّارِ»[3] سخت‏ترين عذاب است، و اشكال نشود كه هر عذابى أليم [= دردناك] است، و اگر ألم [= درد] نداشته باشد عذاب نيست، پس قيد «أَلِيماً» زايد است، و جواب اينكه: اولاً ، ألم و درد ذى مراتب است و تعبير به مفرد منكر اشاره به اعلا مراتب ألَم است، كأنّه مى ‏فرمايد كه منافقين معذب هستند به چه عذابى و متألّم هستند به چه ألَمى.
و ثانياً ، قيد «أَلِيماً» براى دفع توهّم يك دسته از متصوفه و شيخيه كه منكر خلود شدند، عذاب را از ماده عذب به معنى گوارا گفتند، حتى بعضى از آن‏ها گفتند اهل جهنم پس از مدتى طبع آن‏ها آتشى مى‏ شود ديگر تألّم ندارند و اگر متألّم از آتش خارج شوند متألّم مى‏ شوند، مثل خنفساء كه طبعش در قاذورات و اشياى متعفنه بوده، اگر از آنجا بيرون آيد متأذّى مى شود؛ خدا مى ‏فرمايد دائماً متأذّى و متألّم هستند.
----------------------------------------------------
[1] .  به منافقان خبر ده كه عذابى دردناك [در پيش] خواهند داشت .
[2] .  به منافقان هشدار بده.
[3] .  منافقان در فروترين درجات دوزخند . سوره نساء : آيه 145 .

نوشتن دیدگاه