83 «وَتِلْكَ حُجَّتُنا آتَيْناها إِبْراهِيمَ عَلی قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجاتٍ مَنْ نَشاءُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ»
ترجمه :
83. اين است حجت ما كه به ابراهيم عطا كرديم و بر او فرستاديم كه بر قوم خود مشركين اقامه نمايد. بلند میكنيم درجات هر كه را لايق بدانيم. محققاً پروردگار تو حكيم است و عليم.
تفسير :
«وَتِلْكَ حُجَّتُنا» ادله توحيد و بيانات وافيه و ديدن ملكوت سماوات و ارض و رفع شبهات مشركين «آتَيْناها إِبْراهِيمَ» كه خداوند به او عنايت فرموده هر نوع كمالی از ايمان و مراتب علميه و كمالات نفسانيه از اخلاق فاضله و اعمال صالحه و هدايت و تقوا و غير اينها تماماً از جانب حق است و لو جزو افعال اختياريه باشد: «العلم نور يقذفه اللّه في قلب من يشاء»[1].
«بَلِ اللّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلإِيمانِ»[2]، «وَالَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا»[3]، و غير اينها از آيات.
«عَلی قَوْمِهِ» بر مشركين از عبده اصنام و كواكب.
«نَرْفَعُ دَرَجاتٍ مَنْ نَشاءُ» تمام اين كمالات ، كلياتِ مقول به تشكيك است ؛ دارای مراتب غير متناهيه است ؛ مثلاً ايمان ضعفاء العقول تا برسد به ايمان اميرالمؤمنين عليه السلام كه پيغمبر صلی الله عليه وآله بفرمايد : اگر ايمان جنّ و انس را موازنه كنند ايمان پسر عمم علی بر مجموع آنها زيادتی دارد[4]. و خود آن بزرگوار بفرمايد: «لو كشف الغطاء ما ازددت يقيناً»[5].
و همچنين ساير كمالات هر كس به قدر قابليت و استعداد و لياقت به او افاضه می‌شود.
«إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ» عالم به جميع حكم و مصالح و لياقت هر كسی هست. «عَلِيمٌ»به تمام جزئيات و كليات داناست.
/_+_//_+_//_+_//_+_//_+_//_+_//_+_//_+_//_+_//_+_/
[1] . علم نوری است كه خدا در قلب هر كه بخواهد می افكند. مستدرك سفينة البحار : ج8 ، ص305 و نفحات الازهار : ج1 ، ص122 .
[2] . خدا بر شما منّت گذارده كه شما را هدايت فرموده كه به شرف ايمان مشرف شده ايد. سوره حجرات: آيه 17.
[3] . و كسانی كه جهاد می كنند در راه ما ، ما هم هرآينه آنها را هدايت میكنيم . سوره عنكبوت: آيه 69.
[4] . حديث بدين مضمون يافت نشد ولكن بدين دو نحو آمده است يكی : « لو اَنّ السماوات السبع والارضين السبع في كفّة ووضع إيمان علي في كفة لرجح ايمان علي ؛ اگر آسمان های هفتگانه و زمين های هفتگانه در كفه ای گذارده شود و ايمان علی در كفه ای ديگر ، ايمان علی برتری دارد » . امالی طوسی : ص238 و 575 ؛ مناقب آل ابی طالب : ج2 ، ص412 و مستدرك الوسائل : ج15 ، ص338 و 339 ) . وديگر : « لو وزن ايمان علي بإيمان اُمّتي لرجح إيمان علي علی إيمان اُمّتي إلی يوم القيامة ؛ اگر ايمان علی با ايمان امت من وزن و سنجيده شود ايمان علی بر ايمان امتم تا روز قيامت برتری و فزونی دارد» . مناقب آل ابی طالب : ج2 ، ص14 .
[5] . اگر پرده و حجاب برداشته شود بر يقينم افزوده نمیشود . مناقب خوارزمی : ص375 ؛عيون الحكم والمواعظ الليثی الواسطی : ص415 ؛ كشف الغمة : ج1 ، ص177 و بحار الأنوار : ج66 ، ص209.
