3   « اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَلا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ قَلِيلاً ما تَذَكَّرُونَ»
ترجمه :
3. متابعت كنيد آنچه را نازل شده به سوى شما از جانب پروردگار شما و متابعت نكنيد از غير پروردگارتان كه اولياى خود قرار دهيد . چه اندازه قليل است آنچه متذكر مى‏شويد ؟
تفسير :
[ لزوم پيروى از وحى و جايز نبودن پذيرفتن ولىّ بدون اذن خدا ]
«اتَّبِعُوا» خطاب به جميع اهل عالم است تا قيامت ، زيرا قرآن بر سرتاسرجن و انس تا آخر دنيا نازل شده و وجوب متابعت مثل وجوب اطاعت عقلى است و حسن ذاتى دارد و مترتب نمى‏شود بر موافقت و مخالفت آن ، جز آنچه بر موافقت و مخالفت اوامر و نواهى است ، چون ارشادى است . و معناى متابعت طبق دستورات الهى رفتار كردن است كه در قرآن مجيد نازل فرموده و فرق بين متابعت و اطاعت اين است كه اطاعت نسبت به آمر داده مى‏شود ، خدا و پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهو امام عليه‏السلام ، مى‏فرمايد: «أَطِيعُوا اللّه‏َ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِى الأَمْرِ مِنْكُمْ»[1]، و متابعت نسبت به دستورات مثل دستورات قرآنى داده مى‏شود كه مطابق دستورات الهى رفتار كنيد و بر خلاف دستور مَشْى نكنيد [ = راه نرويد ] و حكم عقل به وجوب اطاعت و متابعت فقط نسبت به ولى و صاحب اختيار است . و ولىّ به نصّ قرآن منحصر است به خدا و رسول و امام «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللّه‏ُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا»[2]الآية .
ولايت خدا ذاتى است و ولايت رسول و امام به جعل خداوند است ، آن‏هم عين ولايت خداست :
« مَن والاكُم فقد والى اللّه‏ ، من أطاعكم فقد أطاع اللّه‏ »[3] . ( جامعه صغير و كبير ) .
لذا مى‏فرمايد: «وَلا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ» ، چون غير از او ولىّ و صاحب اختيارى نداريد نبايد متابعت آن‏ها و دستورات آن‏ها را بكنيد ؛ مثل شيطان و نفس امّاره و رؤاى شرك و كفر و ظلم ، كه بر خلاف دستورات الهى دستورات آن‏هاست ؛ حرام است متابعت آن‏ها.
«قَلِيلاً ما تَذَكَّرُونَ» ممكن است « قليل » صفت « مكلفين » باشد ؛ يعنى كسانى كه متذكر شوند بسيار كم هستند ، زيرا مؤنِ مطيع نسبت به كافر، مشرك، منافق، مخالف و عاصى مثل قطره است به دريا. و ممكن است « ما أنزل » باشد ؛ يعنى كمى از دستورات الهى را متذكر مى‏شويد و در اكثر آن‏ها مخالفت مى‏ورزيد. و ممكن است نسبت به اوقات تذكر باشد ؛ يعنى اغلب مدت عمر را به غفلت مى‏گذرانيد . و تمام اين‏ها صادق است ، لكن اول اظهر است.
-----------------------------------------------
[1] .  خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياى امر خود را اطاعت كنيد . سوره نساء: آيه 59.
[2] .  ولىّ شما ، تنها خدا و پيامبر اوست و كسانى كه ايمان آورده‏اند . سوره مائده : آيه 55 .
[3] .  هر كه شما را سرپرست و مولاى خويش بگيرد خدا را مولاى خويش گرفته است . هر كه از شما اطاعت كند از خدا اطاعت كرده است . عيون أخبار الرضا  عليه‏السلام : ج2 ، ص309 ، ضمن ح1 و بحار الأنوار : ج99 ، ص133 ، ضمن ح4 .

نوشتن دیدگاه