4   « وَكَمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْناها فَجاءَها بَأْسُنا بَياتاً أَوْ هُمْ قائِلُونَ»
ترجمه :
4. و چه بسيار از شهرستان‏هايى كه ما آن‏ها را هلاك كرديم به عذاب خود . پس عذاب ما آمد آن‏ها را شبانه يا آن‏ها در موقع اشتغال به كارها كه قبل از ظهربوده.
تفسير :
[ تهديد به هلاكت در شب يا روز مثل هلاك اقوام پيشين ]
اين آيه شريفه تهديد مى‏كند كفار و اهل معاصى را ، كه ايمن از نزول عذاب نباشيد كه بسا در حال غفلت بَغْتَةً [ = ناگهانى ] عذاب نازل مى‏شود يا در نيمه شب موقعى كه در خواب راحت خوابيده باشيد يا در موقعى كه در بازار مشغول كار يا خواب قيلوله رفته باشيد ، چنانچه سابقينِ شما گرفتار شدند.
«وَكَمْ مِنْ قَرْيَةٍ» « كم » در اينجا به معنى كثرت است ؛ يعنى چه بسيار، و « من » تبعيضيه ، يعنى بعض، و « قرية » مراد اهل قريه است ؛ يعنى چه بسيار از اهالى شهرستان‏ها را . و ممكن است مراد خود شهرستان‏ها باشد ؛ مثل نقاطى كه به سيل يا به زلزله و خسف يا به طوفان به كلى منهدم شده و اهل آن‏ها نابود شده‏اند ؛ مثل زمان نوح ، كه به غرق تمام عمارات دنيا خراب شد ، يا زمان هود ، كه به باد منهدم گرديد يا زمان لوط ، كه عاليها سافلها شد[1].
«أَهْلَكْناها» آن قريه‏ها را يا اهل آن‏ها را نابود كرديم، اگر مراد هلاكت دنيوى باشد . و اما اگر مراد هلاكت اخروى باشد ؛ يعنى گرفتار عذاب ابدى شدند . و بعيد نيست كه هر دو باشد : هم در دنيا به عذاب‏هاى الهى معذب شدند و هم در آخرت . «فَجاءَها بَأْسُنا بَياتاً» « فاء » فاى تفريع است و معنى اين نيست كه بعد از هلاكت ، بأس الهى آمده باشد ، بلكه قضيه عكس است ؛ بأس كه آمد آن‏ها هلاك شدند ، و لكن اين جمله بيان كيفيت هلاكت است ؛ يعنى
هلاكت آن‏ها دو نحوه بود : [1 .] يا نزول بأس بوده كه همه خواب بودند ؛ مثل قوم لوط . و كلمه « بيات » از بيتوته ، يعنى در مكانى شب را به صبح آوردن و « بيت » را هم بيت گفتند ، چون محل بيتوته است.
[2 .] «أَوْ هُمْ قائِلُونَ» از ماده « قيلوله » است كنايه از قبل الزوال است ؛ اشاره به اينكه بأس الهى در نهار [ = روز ] بوده . و ممكن است از ماده « قول » باشد ؛ يعنى مشغول گفتگو و مقاوله در بازار خريد و فروش بودند كه بأس آمد ؛ مثل صيحه و صاعقه براى ثمود و قوم شعيب و اين دو مورد از باب مثال است و إلاّ عذاب قوم نوح به غرق و همچنين فرعونيان و عذاب عاد به باد و قوم ابرهه به سنگ ريزه و خسف قارون و اموالش و غير اين‏ها ، بسيار بوده يا روز يا شب.
----------------------------------------------
[1] .  بالاها ، پايين شد ؛ يعنى همه چيز زير و رو شد .

نوشتن دیدگاه