15   « قالَ إِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ»
ترجمه :
15. خداوند فرمود: محققاً تو را از مهلت‏دهندگان قرار داديم.
تفسير :
[ مراد از وقت معلوم و اشكال در وجه امهال و جواب آن ]
در اينجا به نحو اطلاق فرموده و لكن در سوره ص ، تقييد فرمود به «إِلى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ»[1] . و مراد از « وقت معلوم » مفسرين گفتند : مراد نفخه اولى است كه تمام مى‏ميرند و ابليس تقاضاى عدم موت كرده تا قيامت كه ديگر موتى نيست لكن در اخبار شيعه دارد كه در زمان رجعت اميرالمؤنين عليه‏السلاماست كه با شياطين جنگ مى‏كند و شيطان كشته مى‏شود و شياطين به كلى از بين مى‏روند.
اشكال و دفع:
اما الإشكال: چرا خداوند او را مهلت داد كه اين همه بندگان خدا را اغوا كند و به جهنم سوق دهد ؟
اما الدفع: خداوند احدى را مجبور به ايمان و عمل صالح يا كفر و عمل فاسد نمى‏كند بلكه هر كه هر چه مى‏كند بالاختيار است و لذا اسباب اطاعت و معصيت هر دو را فراهم فرموده كه حجت تمام باشد : «لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ
وَيَحْيى مَنْ حَىَّ عَنْ بَيِّنَةٍ»[2] . و شيطان هم يكى از اسباب است كه وسوسه مى‏كند در مقابل مَلَك كه الهام مى‏كند ؛ مثل نفس و عقل و دُعات [ = دعوت كنندگان ]
باطله و داعيان حق، خود انسان هر طرفى را بخواهد اختيار مى‏كند ، چنانچه خود شيطان مى‏گويد فرداى قيامت: «إِنَّ اللّه‏َ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدْتُكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَما كانَ لِى عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاّ أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِى فَلا تَلُومُونِى وَلُومُوا أَنْفُسَكُمْ ما أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَما أَنْتُمْ بِمُصْرِخِىَّ...»الآية[3] . و بالجمله ، حق و باطل، آخرت و دنيا هميشه مقابل يكديگر است.
صالح و طالح[4] متاع خويش نمايند
تا چه قبول افتد و چه در نظر آيد
---------------------------------------------------------
[1] .  [ به درستى كه تو از مهلت دادگانى ] تا روز وقت معلوم . سوره ص: آيه 81 و حجر: آيه 38 .
[2] .  هر كس به كفر و شرك باقى ماند و به هلاكت افتاد حجت بر او تمام شود و هر كس هدايت شود از روى دليل و برهان هدايت شود . سوره انفال: آيه 42.
[3] .  به درستى كه خداوند وعده داد به شما وعده حقى كه هيچ تخلّف‏پذير نبود و من وعده دادم به شما و تخلف كردم و نبود از براى من سلطه و قدرتى كه بتوانم شما را به اجبار و زور رو به فساد بكشم مگر همين كه شما را دعوت كردم شما به ميل و رغبت اجابت كرديد مرا ، پس مرا ملامت نكنيد خود را ملامت كنيد . من نيستم فرياد رس شما ، شما هم نمى‏توانيد از من فرياد رسى كنيد . سوره ابراهيم: آيه 22.
[4] .  بدكار

نوشتن دیدگاه