43   « إِذْ يُرِيكَهُمُ اللّه‏ُ فِى مَنامِكَ قَلِيلاً وَلَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنازَعْتُمْ فِى الأَمْرِ وَلكِنَّ اللّه‏َ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ »
ترجمه :
43. زمانى كه خداوند به شما در خواب نشان داد كه مشركين قليل هستند و اگر نشان داده بود كه آن‏ها كثير هستند هر آينه شما مسلمين سستى مى‏كرديد و در امر جهاد تنازع و اختلاف مى‏نموديد و لكن خداوند تبارك و تعالى سالم نگه داشت شما مسلمين را از سستى و تنازع و اضطراب و اختلاف كلمه‏او است عالم به قلوب بندگان.
تفسير :
[ اشكال و جواب در خواب پيامبر ]
اشكال:
كلمه «إِذْ يُرِيكَهُمُ اللّه‏ُ» كه خداوند ارائه داده البته خدا بر خلاف واقع ارائه نمى‏دهد به خصوص كلمه « فِى مَنامِكَ » كه خواب انبيا به منزله وحى و الهام است ، خواب شيطانى نيست مثل خواب ابراهيم عليه‏السلام « قَلِيلاً » با اينكه كثير بودند.
جواب:
بعضى گفتند[1] خواب مسلمين بوده نسبت بپيغمبر داده و اين خلاف ظاهر است به علاوه دفع اشكال را نمى‏كند . بعضى گفتند[2] بسيارى از خواب‏ها است كه تعبيرش به عكس است ، مثل ضحك در خواب بكاى در بيدارى است و بالعكس . و اين جواب افسد از اول است مگر آنكه بگويى پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله تعبير خواب را نمى‏داند كه قليل ، كثير است ، العياذ. و تحقيق در جواب اين است كه مشركين و لو به حسب ظاهر كثير بودند لكن در مقابل قشون اسلام و امداد ملائكه و در مقابل قدرت الهى بر حسب باطن و حقيقت قليل هستند ، چنانچه مى‏فرمايد: «تَحْسَبُهُمْ جَمِيعاً وَقُلُوبُهُمْ شَتّى»[3] .
و خداوند حقيقت و باطن آن‏ها را به رسول خود نشان داد نه ظاهر و هياهوى آن‏ها را ، لذا مى‏فرمايد: «وَلَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً» فقط ظاهر آن‏ها را نشان داده بود و به شما مسلمين خبر داده بود .
«لَفَشِلْتُمْ» ؛ چون خبر از باطن نداشتيد سستى مى‏كرديد .
«وَلَتَنازَعْتُمْ فِى الْأَمْرِ» ؛ يك دسته كه ايمان قوى داشتيد مى‏گفتيد بايدجهاد كرد و اطمينان به وعده الهى داشتيد و نصرت حق مثل طالوت و يك دسته كه ضعيف الايمان بودند و ظاهر بين ، مخالفت مى‏كرديد «لكِنَّ اللّه‏َ سَلَّمَ» ؛ و لكن خداوند شما را سالم نگهدارى فرمود و حفظ نمود «إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ» ؛ مى‏داند كى قلباً قوى الايمان است و كى ضعيف الايمان.
----------------------------------------------
[1] .  تفسير قمى : ج1 ، ص277 ؛ تفسير التبيان : ج5 ، ص128 و تفسير البرهان : ج3 ، ص335 ، ذيل حديث 3 .
[2] .  مجمع البيان : ج4 ، ص840 .
[3] .  گمان مى‏كنى اين‏ها مجتمع هستند ولى قلوب آنها مشتّت است . سوره حشر: آيه 14 .

نوشتن دیدگاه