49   « إِذْ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَالَّذِينَ فِى قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هؤلاءِ دِينُهُمْ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه‏ِ فَإِنَّ اللّه‏َ عَزِيزٌ حَكِيمٌ »
ترجمه :
49. زمانى كه مى‏گويند منافقين و كسانى كه در قلوب آن‏ها مرض است: فريب داده اين مؤنين را دين آن‏ها. و حال آنكه كسى كه توكل كند بر خدا، پس محققاً خداوند عزيز ريزه‏كارى است حكيم و عالم به حكم و مصالح است.
تفسير :
ما در اين تفسير در ذيل آيه «وَمِنَ النّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنّا بِاللّه‏ِ وَبِالْيَوْمِ الآْخِرِ وَما هُمْ بِمُؤمِنِينَ»[1] اقسام نفاق را از نفاق در عقايد و نفاق در اخلاق و نفاق در اعمال. و اخبار وارده از طرق عامه و خاصه در معناى نفاق و مصاديق آن در همين تفسير بيان كرده‏ايم، مراجعه فرماييد[2]، و نيز در ذيل آيه «فِى قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللّه‏ُ مَرَضاً»[3] اقسام امراض روحى را بيان كرده‏ايم[4]. و نيز در كتاب العمل الصالح هفتاد قسم امراض روحى را متذكر شده‏ايم[5] مستدعى آنكه به اين مواضع مراجعه فرماييد و ما در اينجا فقط اشاره مى‏نمائيم:
[آسيب‏هاى ناشى از منافقان و دشمنان داخلى]
«إِذْ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ» كسانى كه بر حسب ظاهر اظهار اسلام كردند ولى باطناً مشرك و كافر بودند و تمام ضررهايى كه به اسلام و مسلمين وارد شده و به ائمه طاهرين از امير المؤنين و اولاد طيّبين او عليهم‏السلاماز اين منافقين بوده و دشمن‏هاى داخلى لعنهم اللّه‏.
«وَالَّذِينَ فِى قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ»، ممكن است عطف تفسيرى باشد كه همان منافقين باشند، زيرا مرض روحى بزرگ‏تر از نفاق نداريم چنانچه در آيه «فِى قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ»جزو صفات منافقين شمرده، و ممكن است كسانى كه ضعيف الايمان باشند كه هنوز ايمان در قلوب آن‏ها رسوخ نكرده اين دو دسته داخل مسلمين بودند موقعى كه ديدند جمعيت مسلمين بسيار كم هستند و بدون سلاح و جمعيت كفار بسيار و مسلّح هستند گفتند: «غَرَّ هؤلاءِ»؛ يعنى مسلمين فريب داد آن‏ها را «دِينُهُم»؛ گول پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهرا خوردند كه مى‏فرمود خداوند ناصر و معين ماست و ملائكه به مدد ما آمده‏اند باور كردند و خود را در معرض هلاكت انداختند و حال آنكه «وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه‏ِ» كه مؤنين حقيقى باشند و اعتماد آن‏ها به نصرت الهى و به فرمايشات رسول بود و توكل به خدا داشتند.
«فَإِنَّ اللّه‏َ عَزِيزٌ حَكِيمٌ» «عزيز» قريب المعنى است با قدير، به تعبير فارسى، ريزه‏كارى است. و «حكيم» قريب المعنى است با مريد؛ زيرا اراده، علم به صلاح است و حكيم ، عالم به مصلحت؛ يعنى اگر فعل به معنى اسم مصدرى، مصلحت دارد فعل به معنى مصدرى، صلاح است و اگر مفسده دارد فساداست.
------------------------------------------------------
[1] .  و بعضى از مردم كسانى هستند كه مى‏گويند به خدا و روز آخرت ايمان آورده‏ايم و حال آنكه ايشان گرويدگان نيستند. سوره بقره : آيه 8 .
[2] .  ر.ك: همين تفسير ، ج2، ص21 ـ 29.
[3] .  در دل‏هاى ايشان بيمارى است، پس خداوند بيمارى آنان را افزون كند. سوره بقره : آيه 10 .
[4] .  ر.ك: همين تفسير ، ج2، ص118 ـ 124.
[5] .  الكلم الطيب: كتاب العمل الصالح ، ص48.

نوشتن دیدگاه