13   « وَ يُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَالْمَلائِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ وَيُرْسِلُ الصَّواعِقَ فَيُصِيبُ بِها مَنْ يَشاءُ وَهُمْ يُجادِلُونَ فِى اللّه‏ِ وَهُوَ شَدِيدُ الْمِحالِ »
ترجمه :
13. و تسبيح مى‏كند رعد با حمد الهى و ملائكه از خوف الهى و ارسال مى‏شود صاعقه‏ها، پس اصابت مى‏كند به آن صاعقه‏ها كسى كه مشيت الهى تعلق گرفته و با اين همه آيات اين كفار مجادله مى‏كنند درباره خداوند متعال و اوست سخت‏گير.
تفسير:
[ در تسبيح و تحميد موجودات كلاًّ ]
«وَ يُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ»، مفسرين گفتند تسبيح رعد و حمد پروردگار دلالت است بر تنزيه پروردگار و جامع بودن بر جميع صفات حميده[1] و به عبارت ديگر تسبيح و حمد تكوينى است و ما مكرر گفته‏ايم و صريح آيات و نصوص اخبار است كه تمام موجودات از جمادات و نباتات و حيوانات و غير اين‏ها شعور و ادراك دارند و تسبيح مى‏كنند و حمد الهى به جا مى‏آورند؛ چنانچه صريحاً مى‏فرمايد: «تُسَبِّحُ لَهُ السَّمواتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَىْ‏ءٍ إِلاّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ»[2] . اگر مراد تسبيح تكوينى بود، مى‏فهميديم چون دلالت بر وجود صانع دارند: «سَبَّحَ للّه‏ِِ ما فِى السَّمواتِ وَ الْأَرْضِ»[3].
جمله ذرات زمين و آسمان
با تو مى‏گويند روزان و شبان
ما سميعيم و بصيريم و هُشيم
با شما نامحرمان ما خامشيم
حتى همين آيه شريفه صراحت دارد؛ زيرا عطف مى‏دهد «وَالْمَلائِكَةُ»، و معلوم است تسبيح ملائكه تشريعى است بلكه قرينه ديگر هم دارد. كلمه «مِنْ خِيفَتِهِ» تسبيح تكوينى از روى خوف نيست، بلكه قهرى است و بدون اختيار.
[ در مراتب خوف و معناى مجادله ]
و از براى خوف گفتند سه قسم خوف داريم: خوف از معاصى و كفر و شرك و ظلم و امثال آن‏ها كه به چه عقوباتى دنيوى و اخروى گرفتار مى‏شود و اين در اثر ايمان است؛ و خوف در كوتاهى در بندگى؛ و خوف از عظمت
و كبريايى خداوند كه خوف ملائكه از اين راه است. و از براى خوف ممدوح سه درجه است:
1. جلوگيرى كند از معاصى كبار . 2 . از كليه معاصى . 3 . از خطور معصيت در قلب كه مقام عصمت است و بالاتر از عصمت حتى از ترك اولى كه خاصّ محمد و آل اوست.
«وَ يُرْسِلُ الصَّواعِقَ» « صاعقه » آتش است كه از طرف بالا نازل مى‏شود و يك قسمتى را مى‏سوزاند مثل صاعقه ثمود و قوم شعيب و بسيار ديگرى از امم ماضيه. «فَيُصِيبُ بِها مَنْ يَشاءُ» هر كه استحقاق اين نوع از عذاب را داشته باشد.
«وَ هُمْ يُجادِلُونَ فِى اللّه‏ِ» يا منكر وجود حق است يا مشرك است يا تكذيب رسولان حق مى‏كند يا در ضلالت است و « مجادله » بحث و لجاج است كه حق را باطل كند و باطل را اثبات كند.
«وَ هُوَ شَدِيدُ الْمِحالِ» ، از براى «محال» تفاسيرى كرده‏اند لكن در اخبار به شديدالغضب و شديدالعقاب و شديدالعذاب تفسير شده[4].
----------------------------------------------------
[1] .  تفسير التبيان : ج6 ، ص230 .
[2] .  تسبيح پروردگار را مى‏كنند كسانى كه در هفت طبقه آسمان هستند كه ملائكه باشند و كسانى كه در زمين هستند كه جن و انس باشند و نيست شيئى از موجودات سماوى و ارضى مگر آنكه تسبيح و حمد الهى مى‏كند ولكن شما نمى‏فهميد تسبيح آن‏ها را. سوره اسراء: آيه 44.
[3] .  تسبيح مى‏كنند فقط از براى خداى متعال آنچه در آسمان‏ها و آنچه در زمين است. سوره حديد، حشر و صف: آيه 1.
[4] .  تفسير قمى: ج1، ص362 و تفسير البرهان: ج4، ص260.

نوشتن دیدگاه