غيبت صغرى تا سال 329 هجرى طول كشيد(1). و در مدت 69 سال، اگر چه حضرت مهدى(عليه السلام) از ديد كليّه دشمنان مخفى بودند،
لكن تعداد چهار نفر از ياران و اصحاب خالص او، با او در ارتباط هميشگى بودند و سؤالات و مشكلات مردم را به حضور حضرت عرضه داشته و پاسخ آن بزرگوار را به مردم مى رساندند.
عثمان بن سعيد عمرى
از يازده سالگى در خدمت امام هادى(عليه السلام) به سر مى برد و بعدها با تظاهر به روغن فروشى در اوج خفقان حكومت متوكّل و ساير حاكمان جور عبّاسى بيش ترين نقش را در انتقال معارف به شيعيان بر عهده گرفت. او كه از وكلا و نوّاب دو امام پيشين بود، به عنوان اوّلين نايب خاصّ حضرت مهدى(عليه السلام)معرفى شد. او در سال 300 هجرى در گذشت و در بغداد مدفون شد(2).
محمّد بن عثمان عمرى
پس از فوت پدر، افتخار نيابت خاص از امام زمان(عليه السلام)را يافت. او كه چندين كتاب در فقه و حديث نگاشته است، چندين بار مورد تأييد خاص قرار گرفت و حضرت مهدى(عليه السلام) درباره اش فرمود:
«اِنَّهُ ثِقَتى وَ كِتابُهُ كِتابى»(3)
«او مورد اطمينان من است و نوشته او نوشته من است.»
او در آخر جمادى الاول سال 305 هجرى درگذشت.
حسين بن روح نوبختى
محمّد بن عثمان، چندى قبل از فوت خويش، به امر امام(عليه السلام) او را به سفارت و نيابت معرفى نمود. او از بزرگان اهل علم و مشهور به فضيلت و تقوا بود.
مناظراتى كه از او نقل شده است دلالت بر قدرت روحى و كثرت دانش او دارد. او چنان با اراده و با استقامت بود كه يكى از دانشمندان معاصرش درباره اش گفت:
«اگر دشمنان، او را ريز ريز كنند او امام زمان(عليه السلام) را به آنان نشان نخواهد داد»(4).
او بيست و يك سال در مقام نيابت خاص باقى ماند و در سال 326 هجرى درگذشت و در «بغداد» مدفون گشت(5).
على بن محمّد سمرى
در عظمت مقام او كافى است كه با وجود شخصيّت هاى عظيم علم و تقوا و مؤلّفين گران قدرى هم چون «محمّد بن يعقوب كلينى» صاحب «كافى»، تنها او افتخار نيابت خاص امام زمان(عليه السلام) را پيدا كرد.
شش روز قبل از وفات او امام زمان(عليه السلام) در نامه اى از مرگش خبر داده و شروع غيبت كبرى را به اطلاع مسلمانان رساند(6).
او در نيمه شعبان سال 329 به جوار رحمت حق انتقال يافت(7). ---------------------------------------------------
(1) منتخب الاثر، ص358.
(2) حياة الامام المهدى(عليه السلام)، قرشى، ص121 ـ 123; بحارالانوار، ج51، صفحه 344.
(3) تنقيح المقال، ج3، ص149.
(4) مراقد المعارف، ج1، ص25.
(5) منتخب الاثر، ص393.
(6) بحارالانوار، ج51، ص361.
(7) همان، صفحه 360.
----------------------------------
واحد تحقيقات مسجد مقدّس جمكران
www.m-mahdi.com
