از مطالب گذشته دور نمايي از پي ريزي حوزه علميه قم در اواخر قرن اول، و در قرن دوم را دانستيم، براي تكميل آن، نظر شما را به مطلب زير جلب مي كنيم:
عباس فيض نويسنده كاوشگر مي نويسد: احوص اشعري هنگام قيام ابومسلم خراساني(در اوايل قرن دوم هـ .ق) برضد خلفاي اموي، در سرزمين قم، كاري بي نظير انجام داد، در يك شب(چهارشنبه) تمام بت ها و سران بت پرستان حصارهاي اين منطقه را به وسيله غلامان خود، نابود كرد، و اين سرزمين را پايگاه شيعه اماميه گردانيد… براي نخستين بار مكتب اماميه، توسط عرب اشعري در قم افتتاح گرديد كه فقه شيعه به طور رسمي در آن تدريس مي شد، ومشعل هدايت وارشاد، در اولين بار، در اين شهر، فروزان گرديد، و تربيت يافتگان مكتب(حوزه) قم، بر ساير بلاد اسلامي نورافشاني كردند.
از اين مكتب اساتيد و اساتيني برخاستند كه نام نامي و لقب گرامي آنها براي هميشه زينت بخش صفحات كتب رجال و تراجم است…
يكي از تربيت شدگان اين مكتب"ابوعصيده، احمد بن عبيدبن ناصح بن بلنجر ديلمي" بود، كه به سوي بغداد رهسپار گشت، و نظر به ا ينكه در ادبيات عرب، استادي ماهر بود، متوكل(دهمين خليفه عباسي) او را معلم فرزندان خود نمود، از اين رو او پيوسته ملازم دربار متوكل بود، تا اينكه روزي شنيد متوكل به طور آشكار به ساحت مقدس حضرت زهرا(عليه السلام) و علي(عليه السلام) اسائه ادب كرد، بسيار اندوهگين شد، اين راز را با"معتَز"(فرزند متوكل) كه شاگردش بود، در ميان گذاشت، و چنين وانمود كرد كه ريختن خون متوكل، مباح است.
معتز گفت: اگر اجازه دهي، خون پدرم را بريزم.
ابوعصيده گفت:"چه گويم: كه كشنده پدر، بيش از شش ماه، زندگي نخواهد كرد." معتز گفت: من به خاطر بدگويي او از حضرت فاطمه(عليه السلام) يگانه دخت پيامبر(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) او را مي كشم، هر چند كه خود نيز بر روي زمين نمانم.
سرانجام با يكي از امراي لشگر، پيمان سري بست، و با او شبانه همراه ياران، به خوابگاه متوكل يورش بردند، او وزيرش فتح بن خاقان را كشتند.(1)
سپس مي نويسد: عبدالله بن سعد اشعري از اصحاب امام باقر و امام صادق(عليه السلام) داراي پانزده پسر برازنده بود كه همگي از اصحاب امام صادق و امام كاظم(عليه السلام) بودند، عبدالله نخستين كسي بود كه باب مكتب تشيع را در قم گشود، پسران او در تحكيم و گسترش اين مكتب در اين سرزمين كوشيدند، و سپس علي بن ابراهيم صاحب تفسير معروف، هنگام ورود به قم، احاديث كوفه را كه از امامان(عليه السلام) به دست آورده بود در اين سرزمين نشر داد، و قم را به يك مكتب بزرگ مذهبي تبديل نمود.(2)
---------------------------------------------------
(1) ـ اقتباس از گنجينة آثار قم، ص 89ـ نگارنده گويد: طبق روايات معروف، قاتل متوكل، پسرش به نام"منتصر" بود.(تتمه المنتهي، ص 238).
(2) ـ همان مدرك، ص 90ـ 92.
------------------------------------
محمد محمدي اشتهاردي

نوشتن دیدگاه