از آنجا كه قم از همان قرن اول اسلام، مركز تشيع بود، و بسياري از امام زادگان و منسوبين به امامان (عليهم السلام) و اصحاب آنها به قم وارد شدند، و با ورود حضرت معصومه (سلام الله عليها) رونق بيشتري گرفت، فرهنگ اسلامي و تشيع در اين سرزمين استوار گرديد، و آثار درخشان آن، از هر سوي آن، آشكار شد.
برهمين اساس، قم از همان آغاز، پايگاه مهم تشيع گرديد، و سپس با استقرار حوزه علميه تشيع، و رونق و گسترش آن، قرن به قرن، موجب استحكام و توسعه اين پايگاه عظيم شد.
و چنان كه قبلاً نظير اين روايت، ذكر شد، كه امام صادق(عليه السلام) در ضمن گفتاري، فرمود:
"اَلا اِنَ حَرَمِي و حَرَمَ وُلْدي بَعْدِي قم؛ آگاه باشيد حرم من و حرم فرزندان من بعد از من، قم است."(1)
از اين سخن استفاده مي شود كه حرم امام صادق(عليه السلام) تا امام عصر حضرت مهدي(عج) يعني حرم هفت امام، قم است، بنابراين قم چنان كه از آثارش پيدا است، از نظر مذهبي و سياسي اهميت فراوان دارد، زمينه سازان قيام حضرت مهدي(عج) هيچ گاه نبايد اين مركز را كه پايگاه فقه جعفري است، فراموش كنند، بلكه بايد روز به روز بر رونق آن بيفزايند.
روايات بسياري وجود دارد، كه بيانگر مركزيت قم براي حكومت جهاني حضرت مهدي(عج) است، وجود مسجد جمكران، كه خود شرح گسترده اي دارد، از نشانه هاي چنين مركز است، در اينجا قبل از شرح ماجراي مسجد جمكران(مسجد امام زمان)، نظر شما را به چند نمونه از رواياتي كه رابطه اي مستقيم يا غيرمستقيم در مورد ارتباط قم با حكومت جهاني حضرت مهدي(عج) دارد، جلب مي كنم:
1ـ امام صادق(عليه السلام) در ضمن گفتاري فرمود:
"اَهْلُ قُمْ اَنْصارُنا؛ مردم قم ياران ما هستند."(2)
2ـ امام كاظم(عليه السلام) فرمود:
"رَجُلٌ مِنْ اَهْلِ قُمْ، يَدْعُو الناسَ اِلَي الْحَقِ، يَجْتَمِعُ مَعَهُ قوْمٌ كَزُبُرِ الْحَدِيدِ، لا تَزِلُهُمْ الرياحُ الْعَواصِفُ، وَلا يَمِلُونَ مِنَ‌الْحَرْبِ، وَلا يَجْبِنُونَ، وَ عَلَي اللهِ يَتَوَكَلُونَ؛ وَالْعاقِبَهُ لِلْمُتَقِينَ؛
مردي از قم برمي خيزد و مردم را به سوي حق دعوت مي كند، گروهي همراه او هستند، همچون پاره آهن، محكم مي باشند، توفان هاي تند حوادث، آنها را از پاي در نمي آورد، و از جنگ خسته نمي شوند، و نمي ترسند، و توكلشان بر خدا است، و عاقبت نيك براي پرهيزكاران است."(3)
3ـ عفان بصري مي گويد، امام صادق(عليه السلام) به من فرمود: آيا مي داني چرا قم را قم نام گذاشته اند؟ عرض كردم: خدا و رسولش و شما داناتر هستند، فرمود:
"لِاَنَ اَهْلَهُ يَجْتَمِعُونَ مَعَ قائِمِ آلِ مُحَمَدٍ(صلّى الله عليه وآله وسلَّم) و يَقُومُونَ مَعَهُ، وَيَسْتَقِيمُون عَلَيْهِ، وَيَنْصُرُونَهُ؛
زيرا مردم قم به گرد قائم آل محمد ـ كه درودهاي خداوند بر او باد ـ اجتماع مي كنند، و همراه او قايم مي نمايند، و در كنار او استقامت مي نمايند، و او را ياري مي كنند.(4)
4ـ امام صادق(عليه السلام) در ضمن ذكر كوچيدن علم از كوفه به قم، و انتشار علم از قم به همه جا از مشرق و مغرب(كه قبلاً در فصل اول ذكر شد) در پايان فرمود:
"فيُتِمُ حُجَهَ اللهِ عَلَي الْخَلْقِ، حَتي لايَبْقي اَحَدٌ عَلَي الْاَرْضِ لَمْ يَبْلُغْ اِلَيْهِ الدِينُ والْعِلْمُ، ثُمَ يَظْهَرُ الْقائِمُ؛
حجت خدا به وسيله اهل قم(ساكنان قم) بر همه مردم تمام مي شود، به طوري كه در سراسر زمين، كسي باقي نمي ماند كه دين و علم به او ابلاغ نشده باشد، سپس حضرت قائم(عج) ظهور مي كند."(5)
5ـ‌ امام صادق(عليه السلام) پس از تمجيد از قم و اهل آن، فرمود:
"اَما اِنَهُمْ اَنْصارُ قائِمِنا وَ دُعاهُ حَقِنا؛
آگاه باشيد كه اهل قم ياران قائم ما، و دعوت گران و خواهان احقاق حق ما هستند."(6)
6ـ اميرمؤمنان علي(عليه السلام) يادي از قم كرد و در ضمن گفتاري چنين فرمود:
"تِلْكَ الْبَلْدَهُ الَتِي يَخْرُجُ مِنْها اَنْصارُ خَيْرِ الناسِ اَباً وَ اُماً وَجَداً وَجَدَهً وَ عَماً و عَمَتاً؛
اين شهري است كه از آن بيرون مي آيند ياران بهترين انسان ها از جهت پدر، مادر، جد پدري و مادري، عمو و عمه."(منظور از اين بهترين انسان ها، حضرت مهدي(عليه السلام) است.)(7)
7ـ در آيه 5 سوره اسراء مي خوانيم:
"فَاِذا جاءَ وَعْدُ اُوليهُما بَعَيْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا اُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجا سُوا خِلاَ الدِيارِ و كانَ وَعْداً مَفْعُولاً؛
هگامي كه نخستين وعده فرا رسد، مرداني پيكار جو را بر شما مي فرستيم(تا سخت شما را در هم كوبند، حتي براي به دست آوردن مجرمان) خانه ها را جستجو مي كنند، و اين وعده اي است قطعي."
امام صادق(عليه السلام) پس از خواندان اين آيه، سه بار فرمود:
"هُمْ وَاللهِ اَهْلُ قم؛ سوگند به خدا آنها(پيكار گران) همان اهل قم هستند."(8)
آيه مذكور نويد به ظهور حضرت قائم(عج) و ياران استوار و شجاع او مي دهد، امام صادق(عليه السلام) مردم قم را به عنوان چنين ياراني استوار و زمينه ساز معرفي مي كند.
به خصوص اينكه: طبق روايت ديگر، امام صادق(عليه السلام) در تفسير آيه مذكور فرود:"وعده نخستين هنگم خون خواهي از خون امام حسين(عليه السلام) است، خون خواهان خون حسين(عليه السلام) قبل از خروج مهدي(عج) قيام مي كنند."(9)
8ـ‌ در محضر امام كاظم(عليه السلام) از قم و تمايل مردم قم به حضرت مهدي(عج) سخن به ميان آمد، امام كاظم(عليه السلام) براي آنها دعا كرد، سپس فرمود:"بهشت داراي هشت در است، يك در آن از آن اهل قم مي باشد، آنها بهترين شيعيان ما هستند، خداوند ولايت ما را در طينت آنها سرشته است."(10)
9ـ حضرت علي(عليه السلام) در ضمن دعا براي اهل قم و تمجيد از آنها فرمود:
"هُمْ اَهْلُ الدِينِ وَالْوِلايَهِ وَالْعِبادَهِ وَحُسْنُ الْعِبادَهِ، صَلَواتُ الله عَلَيْهِمْ وَرَحْمَهُ اللهِ وَبَرَكاتُهُ؛
آنها ديندار و طرفدار ولايت و رهبري حق، و اهل عبادت و بندگي نيك هستند، درودهاي خدا و رحمت و بركات او بر آنها باد."(11)
10ـ‌ از روايات متعدد استفاده مي شود كه:
"و قُمْ، مَجْمَعُ اَنْصارِ الْقائِمِ؛ قم محل اجتماع ياران قائم است."
به طوري كه يكي از القاب قم، همين مي باشد، و همچنين:
"قم مَأوَي الْفاطميين؛ قم پناهگاه شيعيان و فرزندان فاطمه(عليه السلام) است."(12)
اين روايات حاكي از آن است كه قم همچون سابقه درخشان خود، در آستانه ظهور حضرت مهدي(عج) پايگاه استوار طرفداران و منتظران آن حضرت است(13)كه زمينه سازان نيرومند براي استقبال از امام قائم(عج) خواهند شد و پس از ظهور آن حضرت، قم همان شهر قيام و خون خواهد بود، و اين سرزمين را به عنوان يكي از مراكز مهم پس از مكه و كوفه، براي حكومت جهاني حضرت مهدي(عج) قرار خواهند داد.
ماجراي مسجد جمكران، كه شرح آن خواهد آمد و همچنين ماجراي مسجد امام حسن(عليه السلام) در كنار جاده قديم قم به تهران، جنب مدينه العلم كه خاطرنشان مي شود اين مطلب را تأييد خواهند كرد.
شهر قم، هم اكنون به عنوان پايگاه اصلي انقلاب اسلامي ايران، به رهبري حضرت امام خميني(ره) است، و يادآور ايمان، صلابت، پايمردي و پيشگامي مردان و زنان قم در پانزده خرداد سال 1342 ش، و ديماه سال 1375 است كه شعله اي برافروخت و به جاهاي ديگر سرايت كرد، و با رهبري امام خميني(ره) پيكره منفور رژيم طاغوتي شاهنشاهي را برانداخت، و به جاي آن، جمهوري اسلامي را پايه گذاري نمود.
-------------------------------------------------
(1) ـ‌ بحار، ج 60، ص 216.
(2)ـ بحار، ج 60، ص 214.
(3) ـ بحار، ج 60، ص 216.
(4) ـ همان مدرك؛ تاريخ قديم قم، ص 100.
(5) ـ بحار، ج 60،‌ص 212 و 213 ـ اين حديث به روشني رابطة مردم قم و ظهور امام زمان(عج) را بيان مي كند، و به پايگاه شدن قم براي حكومت امام قائم(عج)، اشاره مي نمايد.
(6) ـ بحار، ج 60،‌ص 218؛ تاريخ قديم قم، ص 93.
(7) ـ بحار، ج 60،‌ص 217؛ تاريخ قديم قم، ص 90.
(8) ـ‌ بحار، ج 60،‌ص 216.
(9) ـ تفسير برهان، ج 2،‌ص 406.
(10) ـ بحار، ج 60،‌ص 216.
(11) ـ بحار، ج 60،‌ص 228؛ مجالس المؤمنين ج 1،‌ص 83.
(12) ـ سفينه البحار، ج 2،‌ص 447.
(13) ـ چنان كه بعد از ذكر ماجراي مسجد جمكران، خاطر نشان مي شود، حضرت علي(عليه السلام) به پايگاه شدن قم براي حكومت حضرت قائم(عج) هنگام خروج، تصريح كرده است.
------------------------------------
محمد محمدي اشتهاردي

نوشتن دیدگاه