شاهاني كه در قم مدفونند، شش تن مي باشند، چهار نفر آنها از پادشاهان صفوي دو نفر آنها از شاهان قاجاريه به ترتيب ذيل مي باشند:
شاه صفي اول پسر صفي ميرزا، پسر شاه عباس كبير، نامش سام ميرزا بوده، و چون به تخت سلطنت نشست، نام خود را شاه صفي نهاد، وي در سن 17 سالگي به سلطنت رسيد و در سال 1052 هـ .ق در سن سي و يك سالگي وفات نمود، جنازه اش را به قم حمل كردند و در ناحيه جنوبي حرم مطهر، مدفون گرديد، سابقاً بر روي قبرش صندوق بزرگي بود، ولي اكنون در رواق زنانه واقع شده و قبرش با سطح رواق مساوي است و صندوق قبرش كه در آن ظريف كاري هايي شده است در موزه آستانه مي باشد.
شاه عباس دوم پسر شاه صفي در سن ده سالگي به سلطنت رسيد و در سال 1077 در خسرو آباد دامغان وفات نمود و جنازه اش را به قم حمل نمودند و در ناحيه جنوبي غربي حرم، جايي كه اكنون به نام مسجد امام خميني است دفن نمودند.
شاه سليمان پسر شاه عباس ثاني، در سال 1105 در سن چهل و نه سالگي از دنيا رفت، جنازه اش را به قم آوردند و در بقعه اي كه در ناحيه جنوبي مسجد بالاسر است به خاك سپردند.
شاه سلطان حسين پسر شاه سليمان كه در سراي سلطنتي به دست اشرف افغان كشته شد، جنازه بي سرش را به قم حمل كردند و در قسمت جنوبي مسجد بالاسر در كنار قبر شاه سليمان دفن نمودند.
فتحعلي شاه قاجار در سال 1250 در سن 67 سالگي در اصفهان وفات نمود و جنازه اش را به قم حمل كردند و در طرف شمال صحن كهنه در بقعه مخصوصي(كه خودش در حال حياتش آنجا را ساخته بود) مدفون گرديد.
محمدشاه قاجار پدر ناصرالدين شاه در سال 1264 در تجريش وفات يافت و جنازه اش را به قم حمل كردند و در قسمت غربي صحن كهنه در بقعه اي كه جنب راهرو و مدرسه مادرشاه(1)بود دفن نمودند.
بايد توجه داشت كه شاه زادگان بسياري هم در جنب مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله عليها) مدفونند و همچنين از طبقه وزيران و حكام و... نيز مدفونند، مانند علي اصغر اتابك كه صدراعظم ايران در زمان ناصرالدين شاه و مظفرالدين شاه بود و صحن نو را ساخت كه به صحن اتابكي، معروف است و مانند"كامران ميرزا" پسر ناصرالدين شاه، حسن مستوفي، عين الملك، محمدحسن حاجب الدوله، احمد مشير السلطنه، فرخ امين الدوله، عبدالصمد عزالدوله، جهانگير نظام الملك، منوچهر معتمد، ملك منصور شعا السلطنه، مهدي اعتضادالدوله، ابراهيم معتمدالسلطنه، اسدالله نظام الدوله، علينقي بهاء الملك، باقر سعد السلطنه، و عبدالرحيم قائم مقام، محمد اقبال الدوله، حسن وثوق، احمد قوام السلطنه، و محمد اعتضادادوله قائم مقام الملك تبريزي، پروين اعتصامي و... دفن شده اند.
از شاه زادگان صفويه، قريب هفتاد نفر كه به دست افغان ها كشته شدند در سردابه برزگي كه مقبره خانوادگي صفويه بود، در زير مسجد طباطبائي،(صحن زنانه سابق) قرار داشته، به خاك سپرده شده اند، ظاهراً اين سردابه هنوز هم وجود دارد، و از قرار مسموع، وسعت اين سردابه، بسيار بوده و تا قسمتي از صحن نو تا نزديك قبر قطب راوندي ادامه دارد، يكي از مدفونين آن، عباس ميرزا، پسر و ولعيهد شاه طهماسب دوم است، كه افغانها او را هم كشتند.(2)
-----------------------------------------------------
(1) ـ مدرسه مادر ناصرالدين شاه به نام مهدعليا مدرسه كوچكي از بناهاي مادر ناصرالدين شاه، جنب بقعه مادر شاه بوده است كه فعلاً قمسمتي از آن دست خدام و قسمت ديگرش خراب شده و جزو مسجد اعظم گرديده است و ديگر صورت مدرسه را ندارد. و قسمتي از آن هم اكنون به صورت دفتر تشريفات حرم مطهر است.
(2) ـ شرح در كتاب تاريخ مذهبي قم، از صحنه 156 تا 159 ـ و راهنماي قم.
------------------------------------
محمد محمدي اشتهاردي

نوشتن دیدگاه